وضع مؤدیان مالیاتى
امستد مىنویسد: «باجهاى سنگین همان نتیجهاى را در یهود به بار آورد که پیش ازاین در بابل دیدیم. فریاد دردناک این یهودیها و زنهایشان در واقع فریاد همه مردمان شاهنشاهى پارسى بود.»
باب پنجم کتاب نحمیا انعکاسى از وضع رقتبار اقتصادى مردم است:
تخت جمشید. باجآوران سویه
یک سند مالیاتى در خزانه تخت جمشید پیدا شده که حاوى بقایاى مالیاتى بانویى است که قسمتى از مالیات خود را پرداخت کرده و، بموجب این سند، تتمه آن را داده و مفاصا حساب گرفته است … از مفاد این لوحه مىتوان دریافت که سکه یا قطعات نقره که پرداخت شده سه درجه یا بیشتر بوده، و این درجهبندى برحسب خالص بودن یا خالص نبودن نقره بوده است که…
بار سنگین مالیات
پسازآنکه حوزه قدرت هخامنشیان وسعت گرفت، کمکم، پارسیان یعنى قوم فرمانروا از پرداخت باج معاف گردیدند؛ ولى به عوارض مالیاتى ملل تابعه، از دوره داریوش به بعد افزوده شد. به باج شهرستان پهناور ماد که به ۴۵۰ قنطار برآورده شده بود، صد هزار گوسفند و پنجاه هزار اسب نسائى (براى شاه) افزودند.
سیاست اقتصادى سلاطین هخامنشى
پس از پایان دوران نبرد و تحصیل امنیت و آرامش، داریوش لباس رزم از تن بهدر کرد و با تدبیر و کاردانى، سازمان اقتصادى و ادارى کشور را سروصورتى بخشید. داریوش امپراتورى خود را به بیست «ایالت» یا «ساتراپى» تقسیم کرد و در رأس هرایالت، فرمانروایى مقتدر قرار داد. وى به منظور توسعه بازرگانى و نزدیک ساختن روابط بین ایالات و نیز براى تأمین هدفهاى سوق الجیشى خود به ساختن جادههاى بزرگ اقدام کرد؛ ازجمله جاده شاهى افسوس «۳۱» را به شوش متصل مىکرد که از دجله و فرات مىگذشت و طول آن نزدیک ۲۴۰۰ کیلومتر بود.
وضع اجتماعى و اقتصادى ملل در دوره هخامنشى
چنانکه دیدیم کورش در دوران زمامدارى خود، از سیاست اقتصادى و اجتماعى عاقلانهاى که کمابیش مبتنى بر مصالح ملل تابع بود، پیروى مىکرد. از این جمله او که مىگوید: «رفتار پادشاه با رفتار شبان تفاوت ندارد، چنانکه شبان نمىتواند از گلهاش بیش از آنچه به آنها خدمت مىکند، بردارد، همچنان پادشاه از شهرها و مردم همانقدر مىتواند استفاده کند که آنها را خوشبخت مىدارد» «۲۷»، و نیز از رفتار و سیاست عمومى او، بخوبى پیداست که وى تحکیم و تثبیت قدرت خود را در تأمین سعادت مردم مىدانست و…
حکمیت تاریخ درباره کورش
کورش پس از تأسیس یک حکومت بزرگ، شامل ممالک متمدن و نیرومند شرق نزدیک و میانه، و تأمین حیثیت و افتخارى بزرگ براى خود و اعقاب خویش، در سال ۵۲۰ قبل از میلاد پس از ۷۰ سال عمر در کمال عزت و نیکنامى درگذشت. تقریبا تمام مورخان و سیاحان و خاورشناسان از این مرد بزرگ به نیکى یاد کردهاند.
سوابق فرهنگى خاورمیانه مقارن تشکیل حکومت هخامنشیان
در حدود سال ۷۰۰ ق. م. پارسیان در ناحیه «پارسوماش» واقع در کوههاى فرعى سلسله جبال بختیارى، در شرق شوشتر، مستقر شدند و در این ناحیه که همواره بخشى از حکومت عیلام بود تحت قیادت هخامنش حکومت کوچکى تأسیس کردند. در این ایام که آشور سرگرم مبارزه با حکومت عیلام بود، «هخامنش» و «چیشپیش» پسر او از فرصت استفاده کردند و منطقه نفوذ خود را وسعت بخشیدند و بتدریج از تابعیت حکومت عیلام و مادها سرباز زدند.
ادامه مطلب سوابق فرهنگى خاورمیانه مقارن تشکیل حکومت هخامنشیان
