اطلاعات و نقد فیلم معجزه پروین
- 21 بازدید
- 7 فوریه 2024
- اخبار سایت, داستان جالب, عکس, مطالب جالب
محمدرضا ورزی کارگردان مطرح تلویزیون که آثار تاریخی از جمله معمای شاه و سال‌های مشروطه را ساخته است در جشنواره امسال با فیلم معجزه پروین حاضر است. در این مطلب نگاهی به متن و حواشی این فیلم می‌اندازیم.
اطلاعات و حاشیه‌های جشنواره چهل و دوم فیلم فجر
خلاصه داستان فیلم معجزه پروین
همانطور که از نام پیدا است فیلم معجزه پروین یا در جدیدترین تغییر، فیلم پروین درباره زندگی پروین اعتصامی شاعر نامدار معاصر است که زندگی او از دوران جوانی تا لحظه درگذشتش سرشار از اتفاقات است. گروه سازنده معجزه پروین تصمیم گرفتند اسم فیلم را به پروین تغییر دهند.
نقد و بررسی فوری فیلم پروین
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
سید مهرزاد موسوی
ایراد از زندگی کوتاه و کم‌نوسان پروین اعتصامی نیست، زندگی‌ای که اوج دردسر آن ماجرای ازدواج با پسرعموی پدرش، مهاجرت به کرمانشاه، شکست در زندگی مشترک و بازگشت به تهران است و نهایت ماجرای شاعرانه‌اش، بداهه‌گویی در انجمن شاعران. مشکل از این است که فیلمنامه‌نویس و کارگردان برای دراماتیزه کردن همین زندگی کم‌نوسان، تلاش ویژه‌ای نکرده‌اند. بله، همین نقاط بحرانی معدود و تاریخی را نمایش داده‌اند، خواسته‌اند ماجرا را با عاشقیت چند مرد کمی هیجانی کنند یا وارد کردن کاراکتر آگلین، انقلابی و متهورانه کنند ولی این تلاش‌های اندک، به فیلم گرم و همراه‌کننده‌ای از زندگی پروین اعتصامی بدل نمی‌شود و در سطح روایتی ویکی‌پدیایی از زندگی این زن شاعر باقی می‌ماند.
جالب اینکه فیلم پروین (چه خوب که اسمش را از «معجزه پروین» به «پروین» خالی تغییر دادند)، در بقیه اجزایش هم چنین است؛ طراحی صحنه و لباس، گریم، انتخاب بازیگران (بازیگرانِ نقش‌های ادبی مشهور خیلی ساده انتخاب شده‌اند و بازی چشمگیری هم ندارند؛ از بهار گرفته تا دهخدا) و… در حد یک فیلم نرمال است و نه اندکی فراتر از آن. همه چیز در سطح است و می‌ماند؛ نه بازی‌ای به یاد می‌ماند (حتی شاید در سال‌های آینده گریم باران کوثری در نقش پروین بیشتر به یاد بماند تا مارال بنی‌آدم)، نه قابی در ذهن حک میشود و نه داستان گفته‌نشده‌ای برای اولین‌بار بیان میشود. ما با فیلمی طرفیم که برشی از زندگی پروین را بیان می‌کند از پیش از ازدواج تا مرگ؛ پا پیش‌تر نمی‌گذارد و این برای محمدرضا ورزی هیچ دستاورد ویژه‌ای نیست مگر تغییر/تثبیت جایگاهش از سازنده فیلم‌های تاریخی-سیاسی، به تاریخ معاصر.
اسم پیشنهادی دیگر برای فیلم: پروین اعتصامی!
سطح فیلم: پذیرش در جشنواره
۳ نکته از فیلم:
- بازی‌های معمولی همه بازیگران فیلم
- طراحی صحنه خانه اعتصامی بزرگ که همیشه خدا پاییز بود!
- بیژن بنفشه‌خواه در نقش بدمن داستان
سعیده نیک‌اختر
ورزی سالهاست دغدغه تاریخ دارد و این برای سینمای ایران غنیمت است. تجربه سالها کار تاریخی نتیجه داد و ورزی فهمید غیر از دکور و صحنه، متن و میزانسن هم اهمیت دارد و دیده میشود. چیزی که ما در معمای شاه ندیدیم دیالوگ‌های پخته و پرداخت بود. اینقدر گریم و دکور ورزی را درگیر کرده بود که گاهی یادش می‌رفت بازیگرها باید حرف هم بزنند. اما در معجزه پروین، ورزی نشان داد متن و رسیدن به محتوای ایده مهم است. معجزه پروین، ساختاری شاعرانه دارد و این امر کاملا منطبق بر سوژه است. شاعره زن معاصری که شعرهایش مفهومی و تصویری اند و جایگاه محکمی در ادبیات و تاریخ کشور دارد. دکورهای دلنشین و خوش رنگ فیلم، نمایش تمام عیار سبک زندگی ایرانی در دهه ۲۰ و ۳۰ است. نقطه قوت فیلم ورزی استفاده از میزانسن درست و عمق میدان در نماست. تعداد این نماها در فیلم کم نیست. ورزی پلانهای ساکن و ایستا را تبدیل به نماهایی متحرک و پویا کرده. به طوری که در عمق میدان و پس زمینه، میانه نما و پیش زمینه شاهد تحرک اشیا و افراد هستیم و همین به داد نما رسیده است و به آن معنی داده. نمود اندیشه‌های قهرمان فیلم در خرده داستان‌هایش هم پیداست. همین که قهرمان در بیان اندیشه‌هایش به شعار دادن و گزافه‌گویی نمی‌پردازد مهم است. جایی که پروین از زندگی زناشویی‌اش فاصله می‌گیرد نشان می‌دهد زنی نیست که زیر بار ظلم جامعه مردانه بی‌بند‌و بار آن زمان برود. وقتی پروین به زن کولی کمک می‌کند و او را به حریم خانواده‌اش راه می‌دهد یعنی نوع‌دوستی براش مهم است. همین خرده داستان‌های کوچک است که ذهن پروین را به عینه نشان‌مان می‌دهد بدون اینکه در باب آزاد اندیشی و حمایت از زنان جامعه خودش سخنرانی کند یا شعار بدهد. تاریخ نشان می‌دهد زندگی پروین اعتصامی همینقدر ساده، کوتاه و بی اتفاق است و همین کار فیلمساز را سخت کرده اما ورزی نشان داد از بی داستانی هم میشود قهرمان ساخت.
۳ نکته از فیلم:
- چقدر خانه هایمان قشنگ بوده حسرت گذشته در دلمان زنده شد
- سکانس بداهه گویی پروین در شعر مست و محتسب عالی درآمده و تاثیرگزار است
- بازی خوب مارال بنی آدم قابل توجه است
محمد تقی‌زاده
معجزه پروین در امتداد سریال های محمد رضا ورزی است که بیش از آنکه به داستان و شخصیت‌ها بپردازد به ظواهر و اکسسوار پرداخته است چنانچه گریم و طراحی لباس و صحنه این فیلم را میتوان جزو نامزدهای سیمرغ دانست در حالی که در روایتگری کمیتش لنگ میزند.
روایت فیلم به مثابه یک ویکی پدیای تصویری است که از مشخصات فردی پروین همانند آینکه اسم اصلی‌اش رخشنده است تا شکست عاطفی و چالش‌های شاعرانگی وی را پشت سر هم به تصویر می کشد. مخاطب نمیفهمد چرا پروین با این همه فرهیختگی و اصالت خانوادگی به عقد یک نظامی بی کردار می پردازد و مراحل جدایی او نیز در حد چند دیالوگ و اون کوتاه مثل استفاده از مواد مخدر روایت میشود.
دو خصوصیت مهم پروین یعنی حمایت از مظلومان و دفاع از حقوق زنان به کلیشه‌ای‌ترین وجه پرداخت میشود. اولی با حمایت از یک زن کولی و دومی در بیانیه و نطقی در جلسه شعر ابراز میشود.
۳ نکته از فیلم:
- اکسسواری خوب
- روایت مغشوش
- کاراکترهای تصنعی
بازیگران و عوامل فیلم معجزه پروین
مارال بنی آدم، آزیتا حاجیان، محمدرضا شریفی نیا، حسین پاکدل، محمد علی نجفی، امیرحسین صدیق، رامین ناصر نصیر، رضا فیاضی، بیژن بنفشه خواه، یوسف صیادی، حسام نواب صفوی، ملیکا شریفی نیا، محمدشعبان‌پور، الهه جعفری، محمدرضا شهبانی نوری، مریم ورزی، محمد ساربان، مجید جعفری، شهراد بانکی، عباس علی محمدی و امیر رضا انوریان ازجمله بازیگرانی هستند که در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.
محمدرضا ورزی در جدیدترین فعالیتش پس از سالها حضور در تلویزیون و ساخت آثاری درباره تاریخ معاصر ایران در دوره پهلوی به سراغ ساخت فیلمی درباره زندگی پروین اعتصامی رفته است. محمدرضا شریفی‌نیا که در دهه اخیر از دوستان و همکاران نزدیک ورزی است تهیه‌کننده این فیلم که محصول مشترک بنیاد سینمایی فارابی و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری است. همچنین بهزاد عبدی هم موسیقی این اثر را می‌سازد.
عوامل فیلم پروین نیز عبارتند از: مدیر فیلمبرداری: فرشاد خالقی، مهدی حسینی وند، تدوین: مهدی حسینی وند، آهنگساز: بهزاد عبدی، مدیر صدابرداری: ارسلان کیان ارثی، طراح چهره پردازی: شهرام خلج، طراح صحنه: مسعود اوسطی، صحنه آرا: سوفیا شکری، طراح لباس: رویا ابراهیمی، دستیار اول کارگردان: روهام مخدومی، مدیر برنامه‌ریزی: حسین متحد، منشی صحنه: سحرناز ضیایی، عکاس: احمدرضا شجاعی، اصلاح رنگ و نور: نیما دبیرزاده، صداگذاری: مهرداد جلوخانی، جلوه‌های ویژه میدانی: آرش آقابیک، محصول: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و بنیاد سینمایی فارابی.
نکته‌ها درباره فیلم
- مارال بنی آدم بعد از باران کوثری دومین بازیگری است که نقش پروین اعتصامی شاعر پرآوازه ایرانی را بازی می‌کند. پیش از این کوثری در سریال شبکه مخفی زنان نقش پروین اعتصامی را بازی کرده بود.
- علاقه محمدرضا ورزی به تاریخ معاصر ایران که در ابتدای سده ۱۳۰۰ شمسی می‌گذرد پیش از این در سریال معمای شاه مشخص بود.
- محمدرضا شریفی‌نیا که در سال‌های اخیر بیشتر روی تهیه‌کنندگی تمرکز کرده است بیشتر با کارگردان‌هایی همکاری می‌کند که سابقه آن‌ها در تولید آثار تاریخی و عقیدتی زیاد است.
- بهزاد عبدی آهنگساز معجزه پروین سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن را برای دو فیلم «آل» و «مزار شریف» در دوره‌های بیست و هشتم و سی و سوم و دیپلم افتخار بهترین موسیقی متن را برای فیلم «علفزار» در چهلمین جشنواره فیلم فجر کسب کرده است.
- معجزه پروین در کنار بهشت تبهکاران دو فیلمی هستند که به مقطعی از تاریخ معاصر می‌پردازند که از لحاظ توالی زمانی نزدیک به هم هستند و هر دو ابتدای پهلوی دوم را به تصویر می‌کشند.
حرف‌های عوامل فیلم پروین در نشست خبری جشنواره فیلم فجر
محمدرضا ورزی |کارگردان: ایده این فیلم حدودا ۱۲ سال پیش در ذهن من شکل گرفت. علاقه‌مند هستم در حوزه مفاخر کار کنم و در سینمای ایران جای زندگینامه مفاخر خالی است. چند بار فیلمنامه را بازنویسی کردم و واقعا منابع زندگینامه‌ای پروین اعتصامی گسترده نیست. زندگی مفاخر را دوست دارم. نسل جدید فیلمساز بیشتر به تولید چنین آثاری توجه کنند. فیلم تختی و کمال الملک این دو بیوگرافی بودند که ماندگار شدند و جای این دست فیلم‌ها واقعا خالی است. درباره فرازهایی که انتخاب کردم از ابتدا با آقای شریفی نیا مشورت می‌کردیم و هدف اصلی من از این بیوگرافی یک پیام بود. پیام من بیشتر این بود که یک زن در شرایط خاص دوران خودش برای تثبیت خود چقدر تلاش کرد و متاسفانه در زمان خودش طمع شهرت را نچشید. در زمان فیلمبرداری هم همچنان روی فیلمنامه کار می‌کردیم و سعی کردیم به مطلوب‌ترین شکل ممکن برسیم. فروغ فرخزاد که اشعارشان را دوست دارم، نمیدانم چرا این مرزبندی بین دو شاعر اتفاق افتاد و قیاس شکل گرفت. خانواده در پروین شدن پروین اعتصامی بسیار تاثیرگذار بودند و به همین دلیل در این فیلم به زندگی این خانواده تمرکز شده بود. جایی که شکل‌گیری شخصیت پروین شکل گرفت. انتخاب من برای نقش پدر، خود آقای شریفی نیا بودند؛ برخلاف نظر خود آقای شریفی نیا. یکی از مهم ترین منابع ما، از نگاه منتقد و کسی است که دشمنی با پروین داشته است؛ کتابی تحت عنوان تهمت شاعری. نکاتی گفته بود که خود مشاهده کرده بود. فردی که آقای بیژن بنفشه خواه نقش او را بازی کردند. مجموع مقالات و مصاحبه ها نیز ازجمله منابع مهم ما بودند. ما نمی‌توانستیم تمام ابعاد زندگی پروین را در یک فیلم نشان دهیم در غیر این صورت باید یک سریال می‌ساختیم. آگرین برگرفته از اشعار پروین بود. جایی که به مردم کمک و مهربانی می‌کرد و… . تلاش کردم و انتخاب کردم که این بخش از زندگی پروین را نشان دهم.
محمدرضا شریفی‌نیا | تهیه‌کننده و بازیگر: الان دنیا دنبال چهره که کاملا شبیه باشد، نمی‌گردد. از نظر من یک پروین ساخته شد. من دیگر مارال بنی آدم را پروین می‌دانم. بسیار ارزشمند است که به یک شخصیت با مفاهیم درونی‌اش بپردازیم نه صرفا چهره. چهره بیست و چند ساله پدر پروین را کنار تصویر شصت و خرده ای ساله من گذاشته و آن را مقایسه می‌کنند. واقعا دوست نداشتم به عنوان بازیگر در این پروژه باشم. ولی باعث افتخارم است که در این پروژه فاخر حضور داشتم. پروین تنها زنی است که حق خود را از این جامعه گرفت.
مارال بنی آدم | بازیگر نقش پروین اعتصامی: بازی در این نقش سعادت بزرگ و بزرگترین شانس هنری من بود. من پیش از آغاز سر مزار ایشان رفتم و کسب اجازه کردم. امیدوارم سینمای ایران از این مشاهیر بهره ببرد. زندگینامه افرادی که می‌تواند راه و روش درستی به ما بیاموزد. زمانی که به این پروژه اضافه شدم فرصت کمی داشتم و ساعت‌ها با آقای ورزی جلسه داشتیم و منابع را در اختیار من گذاشتند. از محققین هم درخواست کردم که مطالب و منابع مختلف از این بزرگوار را در اختیار من بگذارند. نامه‌هایی از این شاعر بزرگ را در اختیار من گذاشتند که به دوست صمیمی خود ارسال می‌کرده است. تمام منابع را کنار هم قرار دادم و تلاش کردم تا از همه آن‌ها بهره ببرم. واقعیت رقابت سیمرغ جذاب است. ولی امیدوارم بازیگری که لیاقتش را دارد سیمرغ را به خانه ببرد. پدر و مادرم فیلم را دیدند و پدرم گفتند از تو راضی هستم و این بزرگترین سیمرغ برای من بود.
آزیتا حاجیان | بازیگر: برای من بازی در نقش مادر پروین افتخار بزرگی بود. شاید نسل نو بیشتر با فروغ آشنا باشند ولی واقعا پروین شعرهای بسیار زیبایی دارد. هر منبعی که بود در اختیار ما گذاشتند. مادر پروین هم مانند هر مادر دیگری نگران فرزندش بود. من یک مادر را با تمام دغدغه‌هایش بازی کردم.
ملیکا شریفی‌نیا | بازیگر: نقش آگرین برای من بسیار جذاب بود و این شخصیت زایده تخیل نویسنده است و وجود خارجی ندارد. با تمام وجودم سختی‌ها و غمش را حس کردم. خیلی از آقای ورزی سپاسگزارم که به من کمک کردند. از مادر عزیزم و مارال نیز سپاسگزارم.
محمد شعبان‌پور | بازیگر: من قرار بود فضل الله را بازی کنم اتفاقاتی افتاد و گفتند تو ابوالفتح را بازی کن. مدتی گذشت و گفتند پروین را بازی کن! خیلی سپاسگزارم از آقای شریفی نیا و ورزی و خیلی سخت است در این فضا به کسی که کار اول سینمایی‌اش را انجام می‌دهد. بیشتر من را با کارهای طنز می‌شناسند و واقعا هر کسی این ریسک را نمی‌کند. به همین دلیل از آقای ورزی و شریفی نیا سپاسگزارم. اگر نقش خوب درآمده شما به پارتنرهای من نگاه کنید.
محمدرضا شهبانی نوری | بازیگر: بعد از ۲۶ سال آقای شریفی‌نیا دوباره یاد من کردند. ما در درخت گلابی کار کرده بودیم. آقای شریفی نیا به من کمک کردند. در این مدت ۲۰ فیلم کوتاه ساختم. از همه همکاران عزیز و بزرگوارم سپاسگزارم. از استاد عزیزم خانم حاجیان سپاسگزارم که به من بسیار کمک کردند. جنبه آموزشی سینما برای من بسیار مهم است. از اینکه در فیلمی بازی کردم که خاصیت آگاهی بخشی و سرگرمی هم دارد، واقعا خوشحالم. چنین آثاری می‌توانند به جامعه کمک کنند.
علی کیان ارثی | صدابردار: بیش از نیمی از صدای این اثر سر صحنه انجام شده است. در ساخت این گونه آثار خیلی صدابرداری کار سختی را در پیش دارد و به دیده شدن اثر کمک می‌کند.
فرشاد خالقی | فیلمبردار: برای فیلمبردار حضور در چنین آثاری خوشبختی است. این چندمین همکاری من با آقای ورزی بود. نوع دوربین و لنزها طوری بود که بتوانیم بافت مورد نظر فیلم را در بیاوریم و در بحث نور هم مثلا در نورپردازی خانه پروین تلاش کردیم از نورهای نرم استفاده کنیم. وارد هر صحنه که میشدم با حس و حال پروین وارد میشدم. از گروه فیلمبرداری به طور ویژه تشکر می‌کنم.
بهزاد عبدی | آهنگساز: موسیقی فیلم یکی از پروژه های سخت و دومین تجربه همکاری من با آقایان شریفی نیا و ورزی بود. به خاطر ماجرایی که روی پرده اتفاق می‌افتد کار را بسیار دوست دارم و از کار خود راضی هستم. اگر اتفاقی افتاده مجموعه بوده و من هم تلاش کردم صدای دوستان را به گوش برسانم. ساز اصلی ویولن سل بود که نوعی صدای عاشقانه است. از ساز بالاوان و ارکستر زهی نیز در کار وجود داشتند. موسیقی ریتم دارد. طبیعی است که موسیقی بدون ریتم اصلا وجود ندارد. اصل ماجرا این است ما تلاش کردیم ریتم را درنظر بگیریم اگر موفق بودم لطف خدا و همراهی دوستان بوده است.
پوستر و عکس های فیلم پروین (معجزه پروین سابق!)
