بحث کلى پیرامون طبقات‏ مختلف مردم دوره هخامنشیان

وضع طبقات مختلف‏

بحث کلى در پیرامون طبقات‏

کریستن سن مستشرق نامدار دانمارکى در مقدمه کتاب خود مى‏نویسد:

… از زمان بسیار قدیم، ایرانیان جامعه دودمانى تشکیل داده بودند که از حیث تقسیمات ارضى منقسم بر چهار قسمت بود؛ از این قرار: خانه، ده، طایفه و کشور. قوم ایرانى خود را آریا مى‏نامید و اصطلاح نژادى و جغرافیایى ایران مشتق از آن است. در ایران غربى اساس و قاعده دودمانى تا حدى در زیر قشرى که از تمدن بابلى اخذ و اقتباس شده بود، پنهان بود…..

شاهنشاهى هخامنشیان دنباله سلطنتهاى آشور و بابل و عیلام به‏شمار مى‏رفت. روش سیاسى این سلسله، همان بود که پادشاهان بابل و ماد داشتند و بعد در نتیجه کاردانى و کفایت و تدبیر سیاسى کورش و داریوش به کمال رسید. اما تشکیلات دودمانى معذلک از میان نرفته و در سرزمین مادها و نیز در پارس باقى بود. آثارى از آن در کتیبه مزار داریوش، در نقش رستم، پیداست که در آن داریوش خود را از حیث نسب، پسر «ویشتاسب» و از لحاظ دودمانى، هخامنشى و از جهت طایفه، پارسى و از حیث ملیت، آریایى مى‏نامد.

ایران هخامنشى هفت دودمان ممتاز داشت که یکى از آنها نژاد سلطنتى بود. هرودت به خطا رفته است که امتیازات این دودمانها را اجر شرکت آنها در قتل گومات (بردیاى دروغى) مى‏داند.

علاوه‏براین حلقه، از بزرگان نسبى در شاهنشاهى هخامنشى، یک سلسله از گماردگان (گمارده، گماشته یعنى مقطع و تیولدار) نیز وجود داشتند. مثلا در آسیاى صغیر خاندانهاى کهنى از امرا تحت ریاست و فرمان شاه سلطنت مى‏کردند، ولى شهربانان در کار آنها نظارت مؤثرى داشتند. کسانى هم‏که به دودمانهاى بزرگ منسوب نبودند از پارسى و مادى و حتى یونانیان تبعید شده از وطن ممکن بود بر اثر عطاى شاهنشاه، صاحب اراضى و عنوان «امارت» شوند.

روابط این تیولداران با شهربانان براى ما واضح نیست، همینقدر معلوم است که کمابیش امتیازاتى داشته‏اند، چنانکه مى‏توانسته‏اند مالیات رعایاى خویش را پس از وصول به خود اختصاص دهند.

 تاریخ اجتماعى ایران    ج‏۱    ۴۴۱     وضع طبقات مختلف ….. ص : ۴۴۱

http://www.vatanfa.com/?s=بحث-کلى-پیرامون-طبقات‏-مختلف-مردم-دوره-هخامنشیان