اسلام در ایران قبل از نزول سوره حج

آیا ایرانیان قبل از نزول سوره مبارکه حج مسلمان بودند؟

با نفوذ اسلام در حجاز و ارتباط مسلمین با اقوام پیرامون خود که گاهی همراه جنگ با برخی از آنان بود، آوازه اسلام بر سر زبانها افتاد. آنچه از جهت تاریخی اثبات شده این است که اسلام در زمان خلیفه دوم همراه با فتح ایران، ‌به ایرانیان عرضه شد و آنان نیز به خاطر حقیقتی که در اسلام وجود داشت، دسته دسته ایمان آوردند. امّا آیا قبل از این تاریخ نیز مردم ایران با اسلام آشنایی داشتند؟


مفسر کبیر قرآن کریم، مرحوم علامه طباطبایی – رضوان علیه – در تفسیر گران سنگ المیزان می‌فرمایند: «سوره حج به گواهی آیات آن در مدینه نازل شده است و زمان نزول آن، بین هجرت و جنگ بدر بوده است. یعنی در سال اول یا دوم هجری».(۱) از جهت تاریخی هم ثبت شده که رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ در سال هفتم هجری، حاکمان و پادشاهان و رؤسای کشورهای اطراف را به دین اسلام دعوت فرمودند.(۲)
در نامه‌ای که به سوی خسروپرویز پادشاه ایران فرستادند، او و ملت مجوس را به اسلام دعوت کردند. اما او از روی کبر و خودبینی به سبب اینکه نام او بعد از نام پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ قرار گرفته، نامه را پاره کرد.(۳) در قسمتی از این نامه آمده است: «أسلِمْ تسلِم فإن أبَیتَ فعلَیکَ إثمُ المَجُوسِ».(۴) از این کلام شریف، ناگفته پیداست که ایرانیان هنوز مجوسی و آتش پرست بوده‌اند و عمده آنان هنوز نامی از اسلام نشنیده و سفیران آن را ندیده بودند. گرچه بعضی از مناطق تحت کنترل ایران مثل یمن و بحرین به اسلام تمایل پیدا کرده بودند و یا علناً مسلمان شدند.
استاد فرزانه شهید مطهری می‌فرماید: (بعد از آن که خسروپرویز نامه پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ را پاره کرد،) «به پادشاه یمن که دست نشانده حکومت ایران بود، دستور داد که درباره این مرد مدّعی پیغمبری که به خود جرأت داده و به او نامه بنگارد و نام خود را قبل از نام او بنویسد، تحقیق کند و او را نزد خسرو بفرستد. ولی از آنجا که یُریدُونِ لیُطفئُوا نُورَ الله بأفواههِم و الله مُتمّ نورهِ(۵)، هنوز فرستادگان پادشاه یمن در مدینه بودند که خسرو، سقوط کرد و شکمش به دست پسرش دریده شد. رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ قضیه را به فرستادگان پادشاه یمن اطلاع داد. آنان با حیرت تمام خبر را برای پادشاه یمن بردند و پس از چندی معلوم شد که قضیه همچنان بوده که رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ خبرداده است. خود پادشاه یمن و عدّه‌ زیادی از یمنی‌ها بعد از این جریان مسلمان شدند و همراه آنان گروه زیادی از ایرانیان مقیم یمن نیز اسلام اختیار کردند… و نیز در زمان حیات رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ، در اثر تبلیغات اسلامی، عدّه زیادی از مردم بحرین که در آن روز، محلّ سکونت ایرانیان مجوس و غیرمجوس بود،‌ به آیین مسلمانی در آمدند و حتی حاکم آنجا که از طرف پادشاه ایران تعیین شده بود، مسلمان شد.»(۶) در جای دیگر می‌فرماید: «البته اگر از نظرفردی در نظر بگیریم شاید اولین فرد مسلمان ایرانی سلمان فارسی است.»(۷)
از گفتار بزرگان و محققان معلوم می‌شود که اسلام ایرانیان، حداقل از سال ۷ هجری به بعد بوده است و نزول سوره حج قبل از جنگ بدر یعنی در سال دوم هجرت می‌باشد.
به نظر می‌رسد، پرسش کننده محترم نظر به آیه ۱۷ این سوره داشته‌اند که لفظ مجوس در آن آمده است که این آیه هم همین نظر را تأیید می‌کند که ایرانیان هنوز مجوسی بوده‌اند و اسلام در زمان خلیفه دوّم به ایران و اهل آن عرضه شد.


پاورقی:

۱٫ طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۷۲‌، ج ۱۴، ص ۳۷۰٫
۲٫ سبحانی، جعفر، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، قم، چاپ انتشارات سازمان ارشاد و فرهنگ اسلامی، نشر مشعر، چاپ سوم، ۱۳۷۴،‌ ص ۳۸۱٫
۳٫ همان، ص ۳۸۴، به نقل از محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج ۱، ص ۲۶۰٫
۴٫ اسلام پیشه کن تا جان به سلامت بری اگر نپذیری، گناه مجوسیان و ایمان نیاوردن بر گردن توست.
۵٫ (مشرکان) می‌خواهند با (بازدم) دهانشان نور خدا را خاموش کنند، در حالی که خداوند نور خود را کامل می‌گرداند. صف:۸٫
۶٫ مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۳۶۲، ص ۵۸٫
۷٫ همان، ص ۵۸٫

http://www.vatanfa.com/?s=اسلام-در-ایران-قبل-از-نزول-سوره-حج