کاوه سجادی‌حسینی با ملودرامی زنانه درباره مهاجرت و فروپاشی خانواده به جشنواره فجر آمده است. فیلم نبودنت چهارمین اثر این کارگردان است که سابقه دستیاری نیز در کارنامه‌اش دیده میشود.
اطلاعات کامل جشنواره فیلم فجر دوره ۴۲
در خلاصه داستان فیلم نبودنت همین جمله مبهم آمده است: مرضیه چند سال به انتظار همسر خود است ولی همسرش توان بازگشت به خانه را ندارد…
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
علیرضا ثانی‌فر بازیگر توانا و مسلطی است. آنقدر توانا که حضورش در هر صحنه میتواند فضای فیلم مورد نظر را تحت تاثیر قرار دهد.اما کاوه سجادی حسینی به‌عنوان کارگردان فیلم « نبودنت» چنان فضایی را در سراسر این آخرین ساخته‌اش به‌وجود آورده که حتی بازیگری چون علیرضا ثانی‌فر هم بدترین بازی دوران بازیگری‌اش را در این فیلم به ثبت رسانده است.
نبونت، یک سوتفاهم بزرگ در سینمای ایران و یک توهین آشکار به شعور و درک مخاطب است
فیلمساز با دریافت ساده‌لوحانه‌ای که از مفهوم روایت در سینمای مدرن و فیلمنامه مبتنی بر خرده‌پیرنگ در ذهن داشته، به سراغ متنی با مضمون جستجو رفته و در این مسیر چنان ناشی‌گری و خامدستی‌ای از خود نشان می‌دهد که همراهی با فیلم را برای تماشاگرش به یک شکنجه تمام‌عیار تبدیل می‌کند.
بکارگیری ایده‌های قوام نیافته‌ای چون : حضور دختر معلول،خاله‌ای با رفتار نامتعارف،آرایشگر دلباخته به مرضیه، رپ‌خوانی پسر،حامله شدن مضحک کاراکتر اصلی،نگاه توریستی فیلمساز به مساله مهاجرت و … باعث شده که هم فیلم و هم فیلمساز فاصله بعیدی با استانداردهایی که تعریف دقیقی از سینما ارائه می‌دهند داشته باشد.
سه نکته از فیلم:
کاوه سجادی‌حسینی علاوه بر کارگردانی تهیه‌کنندگی فیلمش را هم بر عهده گرفته است تا با یک فیلم شخصی و کم خرج به جشنواره فجر بیاید. کاوه سجادی حسینی ۲ سال پیش فیلم را برای جشواره فیلم فجر آماده می‌کرد و به گفته برخی رسانه ها از سال ۹۶ قصد ساخت این فیلم را داشته که در نهایت امسال برای حضور در جشنواره آماده شده.
بازیگران: سحر دولتشاهی، امیرآقایی، آزاده صمدی، فرید سجادی حسینی، رضا بهبودی، علیرضا ثانی فر، شیوا سرمست بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
کاوه سجادی‌حسینی | تهیه‌کننده و کارگردان: طرح فیلمنامه «نبودنت» را صادق خوشحال سال ۱۳۹۵ برایم تعریف کرد تا این که سال ۱۴۰۰ توانستیم آن را به مرحله تولید برسانیم. هر چقدر درام درونی باشد و در روابط انسانی بچرخد، برای من جذاب‌‌تر است و چالش‌هایش درگیرم می‌کند. «نبودنت» از جمله مستقل‌ترین فیلمهای این دوره از جشنواره است و از پروانه ساخت گرفته تا نمایش و… تنها بودم و هیچ ارگانی پشت این اثر نیست. در همه کارهایم، مسئله مهاجرت همواره مطرح بوده است. زمانی که فقدان در زندگی مطرح شود، کسالت و رخوت کاراکترها را به دنبال خودش می‌آورد. چند سکانس را مجبور شدیم حذف کنیم و در نسخه جشنواره جای آن سکانس‌ها خالی بود. به همین دلیل، به احتمال زیاد برای اکران عمومی، این چند بخش را ترمیم کنیم. از نظر من، فیلم ریتم مناسبی دارد؛ چون درام درونی است و به‌طبع این ریتم درونی ممکن است برای برخی آرام باشد. اگر این فیلم را بخواهم مجدد بسازم، بی‌شک به همین منوال خواهم ساخت. تمامی پلان‌ها در فیلم به اندازه است و سکانس خواب هم لازم بوده است. به یک قصه میتوان از زوایای مختلف پرداخت و قصه تلاش و عشق کاراکتر مرضیه را ما تماشا کردیم. پافشاری مرضیه از ابتدا تا انتها روایت ما در این فیلم بوده است. باید بگویم که خانم سحر دولتشاهی بازیگر نقش مرضیه در صحنه به شدت همراه بود. همین قصه را اگر به فیلمساز دیگر بدهیم، قطعا به شکل دیگری خواهد ساخت. در پایان نیز از تمام عوامل فیلم خود تشکر می‌کنم که در طول مسیر سخت همراه من بودند.
فرید سجادی حسینی | بازیگر: از همان زمان که کاوه درگیر این فیلمنامه شد، من هم در جریان بودم و می‌دیدم که چقدر به لحاظ روحی و کاری درگیر این پروژه است. دو-سه سال است که کاوه این فیلم را ساخته و بالاخره امشب اکران شد.
علیرضا برازنده | مدیر فیلمبرداری: در دوربین‌های ما چیزی به اسم جی‌پی‌اس لرزشگیر وجود ندارد. طبق تعامل من و کارگردان به این نتیجه رسیدیم که دوربین کاراکتر داشته باشد و به نوعی روایت کند و خود دوربین جستجوگر بوده است. اصولا دوربین‌هایی که ما با آنها کار می‌کنیم، برای نزدیک شدن به حافظه بصری ما یعنی نگاتیو، بافتی را اضافه می‌کند. به هر حال، ما به اقتضای داستان به دوربین فِلِر اضافه کردیم.
شیوا سرمست | بازیگر: در ابتدا قرار بود کاراکتر پروانه را بازی کنم و پس از مدتی تصمیم بر این شد که شیرین را بازی کنم. شیرین زنی ۵۰ ساله بود و زمانی که نقش آن را ایفا می‌کردم ۳۲ ساله بودم. چالش تفاوت سن و مادر بودن نکاتی بود که با آن دست و پنجه نرم می‌کردم.
سینا رازقی | بازیگر: لحظه‌ای که اینجا در کنار شما بنشینم، همیشه تخیل من بود. از ۱۰ سالگی در مشهد کار تئاتر می‌کنم و اینجا همیشه برای من اعجاب‌انگیز بوده است. متاسفانه کمی حضور بزرگان در این جشنواره کمرنگ شده است. من و هم‌نسلانم مخاطب ژانر موسیقی رپ هستیم و «نبودنت» یکی از آثاری است که به این دغدغه مهم پرداخته است. تمامی شعرهای رپ که در فیلم تماشا کردید را خودم نوشتم و این اثر مشقی برایم بود. اکنون دوست دارم کار در رپ را ادامه دهم. من کار تئاتر را از مشهد آغاز کردم و همیشه در جشنواره فیلم فجر برای این که بتوانم فیلم ببینم در صف‌های طولانی می‌ایستادم. حتی یادم است زمانی که بازیگران به مشهد می‌آمدند ما دم هتل آنها می‌رفتیم تا یک لحظه آنها را ببینیم.
ملکه آلیشون از فیلمهای حاضر در جشنواره فجر است که سهمیه سینمای کودک به حساب می‌آید و جزو آثاری است که در جشنواره کودک اصفهان برگزیده شده است. در ادامه نگاهی به متن و حواشی و نقدهای این فیلم می‌اندازیم.
اطلاعات کامل از چهل و دومین جشنواره فیلم فجر
در خلاصه داستان رسمی فیلم ملکه آلیشون آمده است: آدور در کودکی زندگی فقیرانه‌ای را با پدربزرگش سپری کرده. پدر و مادر او به دست موجودی شیطانی به نام کایوت از بین رفته‌اند، اما به او گفته‌اند. تب جنگل باعث مرگ آنها شده. آدور از جنگل به شدت متنفر است. روزی آدور با پدربزرگش بحث می‌کند و از خانه فراری میشود و به جنگلی مخوف می‌رسد. تونل زمان او را به داخل خود می‌کشد و بعد به جنگل سوخته‌ای که حاکمش یک پری به اسم ملکه آلیشون است، فرستاده میشود…
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
ملکه آلیشون به عنوان یکی از ۴فیلم‌سینمای کودک حاضر در جشنواره چهل و دوم فیلم فجر در حالی در سالن رسانه ها اکران شد که کمترین تعداد تماشاگر در سالن حضور داشتند. گویا جدی نگرفتن فیلمهای کمدی به سینمای کودک هم رسیده و خلوتی سالن همایش‌ها به نوعی گواه این مظلومیت است.
ملکه آلیشون کار بصری جذابی دارد که تداعی گر چند کارتون معروف خارجی از جمله هری پاتر است و فضای فانتزی و البته وهن الود آن پروژه‌ها را یادآوری می‌کند.
وهن، جادو و طلسم به عنوان یکی از تم‌های مهم ملکه آلیشون است که میتواند عامل مهمی برای جذابیت و کشش کودکان و نوجوانان باشد.
رده‌بندی سنی انیمیشن و سینمای کودک از مهم ترین چالش‌های سینمای کودک است که ملکه آلیشون نیز از این مساله ضربه میخورد. مشخص نمیشود که کودکان نوجوانان کدامیک مخاطب انیمیشن هستند چرا که فضای جادو و طلسم ممکن است باعث ترس و به هم خوردن روان بچه‌ها باشد و لزوم توجه به این نکته در رده بندی سنی کارهای کودک و نوجوان مهم است که همچنان از آن غفلت میشود.
۳ نکته از فیلم:
بازیگران: نسترن سیفی، نسیم عبدی، امیررضا اسماعیلی، سعید فاضل ساعتچی، صبا منصوری، فاطمه زحمتکش، عارف امرج شکری، آرزو مهتری، شانلی محمدی، میترا شجاعی
فیلمنامه‌نویس، تهیه‌کننده و کارگردان: ابراهیم نورآورمحمد
ابراهیم نورآورمحمد | آلیشون نام یک درخت ۳ هزارساله در کشور تایوان بود که به علت سهل‌انگاری و ندانم‌کاری‌ها، طوفانی آن را بر زمین زد و شکست، پس از این ماجرا، اهالی کشور ناراحت بودند که چرا از درخت که به‌عنوان سمبلی که در تایوان شناخته می‌شد، مراقبت نشد و آن را استوار نکردند. حتی بعد از شکسته شدن درخت سه هزارساله «آلیشون» برای آن عزاداری گرفته شد. این داستان ایده ساخت «ملکه آلیشون» را به ذهن من آورد و سبب شد که تلاش کنم تا ضرورت قدردانی از طبیعت را به کودکان و نوجوانان یادآوری کنم چراکه معتقدم جنگل و طبیعت همه چیز این کره خاکی‌ست.
ساخت «ملکه آلیشون» هشت سال به طول انجامید، اینکه پس از هشت سال آن را در جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان اصفهان می‌بینم، بسیار ارزشمند است. درباره میزان ارتباط گرفتن این فیلم با داوران و مردم چیزی نمیدانم اما سعی کرده‌ام که آن را از همه لحاظ تأثیرگذار بسازم. امیدوارم که «درخت آلیشون» به دلیل همت بچه‌ها بعد از این همه سال به نتیجه برسد و با مخاطبانش ارتباط برقرار کند.
سعی کرده‌ام «ملکه آلیشون» یک فیلم تخیلی و نزدیک به ترسناک باشد که بچه‌های امروزی آن را دوست دارند. برای اینکه تاثیر فیلم را ببینم، آن را به صورت خصوصی برای تعدادی از کودکان و نوجوانان پخش کردم و شاهد بروز هیجان در وجود آنها بودم
به دلیل کمبودها، مجبور شدم فیلم را به تنهایی بسازم و بچه‌های حاضر در فیلم، روز و شب زحمت کشیدند، بزرگ شدند و صبوری کردند. امیدوارم این فیلم به چیزی که لیاقتش را دارد، برسد و اتفاقات خوبی برای آن بیفتد. وقتی می‌خواستم این فیلم را بسازم، از روز اول تلاش کردم که تعدادی از بچه‌ها را دور خودم جمع کنم تا حتی در تمرین بازیگران را تماشا کنند…
حتی روزی به آنها توپ فوتبال می‌دادم تا با آن بازی کنند، سپس به بازیگران می‌گفتم که کارشان را انجام دهند و بازیگری کنند، می‌خواستم ببینم بچه‌های تماشاچی توپ را نگه می‌دارند تا به کار بازیگران توجه کنند؟ این اتفاق افتاد و تاثیر زیادی از این کار روی بچه‌ها دیدیم. کودکان توپ را کنار می‌گذاشتند و مشتاقانه به تمرین بازیگران توجه می‌کردند. پس از این مساله احساس کردم که فیلم میتواند توجه تماشاگر را جلب کند و تاثیر خود را گذاشته است.
از بچه‌ها سوال‌های بسیاری پرسیدم و چیزهای زیادی یاد گرفتم؛ بچه‌ها تخیلات نابی دارند چراکه در ماورای ذهنی خودشان سیر می‌کنند. از ابتدا تا انتهای کار از کودکان و نوجوانان کمک بسیاری گرفتم و با واکنش‌های زیبایی مواجه شدم. نمیدانم در جمع‌بندی کلی این کار بتواند تاثیری را که من در ذهن دارم، روی مخاطب بگذارد اما تا جایی که توانسته‌ام، تلاش کرده‌ام که فیلم مثمرثمر باشد.
امیدوارم در اکران فیلم، شاهد این تأثیرگذاری باشم. سعی کرده‌ام «ملکه آلیشون» یک فیلم تخیلی و نزدیک به ترسناک باشد که بچه‌های امروزی آن را دوست دارند. برای اینکه تاثیر فیلم را ببینم، آن را به صورت خصوصی برای تعدادی از کودکان و نوجوانان پخش کردم و شاهد بروز هیجان در وجود آنها بودم. امیدوارم که این فیلم و جشنواره همه بچه‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهد و هیجان و لذتی که در فیلم وجود دارد، در چهره تماشاچیان ببینم.
اولین چیزی که میتواند بر کودکان و نوجوانان برای رسیدن به قله تاثیر بگذارد، نوع جشنواره، برگزاری آن و کیفیت فیلم‌هاست؛ بچه‌های امروزی بسیار باهوش هستند و کار کردن با آنها بسیار سخت است، گاهی اوقات ایده‌هایی می‌دهند و چیزهایی می‌گویند که بزرگ‌ترها از تحقق آنها بازمی‌مانند پس راضی‌کردن‌شان بسیار سخت است. وقتی کار ساخت «ملکه آلیشون» را شروع کردم، می‌دانستم که زمان‌بر است، پس سعی کردم از سبکی استفاده کنم که پس از سالها کیفیت و جذابیت داشته باشد.
این یادداشت در حاشیه جشنواره فیلم کودک منتشر شده است
ابراهیم نورآورمحمد | کارگردان: ملکه آلیشون یک کار پُرچالش بود که ساخت آن ۱۰ سال طول کشید. وقتی ۱۰ سال پیش فیلمنامه کار را نوشتم، هرکسی آن را می‌دید، می‌گفت ساخت آن با توجه غیرممکن است. در نتیجه مجبور شدم که تنهایی آستین بالا بزنم و کار را شروع کنم. این فیلم بیش از ۱۰۰ لوکیشن داشت و نیمی از زمان تولید آن، صرف ساخت لوکیشن شد. در واقع ۸۰ درصد لوکیشن‌های فیلم ساخته شده‌اند. این اثر ویژه کودک و همه می‌دانند ساخت فیلم کودک چقدر سخت است. من اطلاع داشتم که ساخت این فیلم زمان می‌برد و به عوامل می‌گفتم که باید کاری کنیم تا فیلم قدیمی نشود و همچنان مخاطب خود را داشته باشد. ما با این فیلم، در جشنواره کودک و نوجوان هم حضور داشتیم و اشتیاق کودکان را دیدیم. من از طراحی لباس و گریم‌های برگرفته از کشورهای خارجی استفاده نکردم و همه المان‌ها برگرفته از الگوهای ایرانی بودند. حتی اسم شخصیت‌ها نیز کاملا اصیل و ایرانی بود، اما مخاطبان فکر می‌کردند که این المان‌ها خارجی هستند. ۱۰۰ درصد به پخش بین‌الملل این فیلم فکر می‌کنم. وقتی یک نفر مسئول صفر تا صد کار است قطعا کار مشکلاتی نیز دارد. این کار را فارغ از حضور بازیگران، تک‌نفره انجام دادم. هر ژانر و موضوعی برای مردم آموزنده است و ما هم می‌خواستیم در این فیلم طبیعت را به مردم نشان دهیم تا بچه‌ها یاد بگیرند که طبیعت را دوست داشته باشند. همانطور که گفتم برای ساخت این فیلم از هر لحاظ تنها بودم. اصلا غرب‌گرایی در کار نیست فقط شکل کار برای خاص بودن فیلم اینگونه نشان می‌دهد که انگار فیلم خارجی است.
نسترن سیفی | بازیگر: خوشحالم که فیلم ما، بعد از ۱۰ سال دیده شد. امیدوارم از امروز به بعد کارهای خیلی بزرگ‌تری انجام دهیم.
فاضل ساعتچی | بازیگر: باعث افتخار من است که اکنون اینجا هستم. من در این فیلم نقش پدربزرگ را بازی کردم و این نقش برایم حاشیههای زیادی ساخت زیرا موهایم را دکلره و ریش‌هایم را بلند کرده بودم.
مهدیه قاضی میرسعید | بازیگر: باتوجه به اینکه ساخت این فیلم زمان زیادی برد، تیم دوبله آخرین تیمی بود که به این پروژه اضافه شد. کار دلی و یک انگیزه قوی باعث شد که ما از پس این کار بربیاییم.
فاطمه زحمتکش | بازیگر: من از ۹ تا ۱۲ سالگی درگیر این فیلم بودم. از کارگردان عزیزمان و اعضای گروه ممنونم که زحمت زیادی کشیدند. از شما هم ممنونم که فیلم ما را نگاه کردید.
محمدرضا ورزی کارگردان مطرح تلویزیون که آثار تاریخی از جمله معمای شاه و سال‌های مشروطه را ساخته است در جشنواره امسال با فیلم معجزه پروین حاضر است. در این مطلب نگاهی به متن و حواشی این فیلم می‌اندازیم.
اطلاعات و حاشیههای جشنواره چهل و دوم فیلم فجر
همانطور که از نام پیدا است فیلم معجزه پروین یا در جدیدترین تغییر، فیلم پروین درباره زندگی پروین اعتصامی شاعر نامدار معاصر است که زندگی او از دوران جوانی تا لحظه درگذشتش سرشار از اتفاقات است. گروه سازنده معجزه پروین تصمیم گرفتند اسم فیلم را به پروین تغییر دهند.
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
ایراد از زندگی کوتاه و کم‌نوسان پروین اعتصامی نیست، زندگی‌ای که اوج دردسر آن ماجرای ازدواج با پسرعموی پدرش، مهاجرت به کرمانشاه، شکست در زندگی مشترک و بازگشت به تهران است و نهایت ماجرای شاعرانه‌اش، بداهه‌گویی در انجمن شاعران. مشکل از این است که فیلمنامه‌نویس و کارگردان برای دراماتیزه کردن همین زندگی کم‌نوسان، تلاش ویژه‌ای نکرده‌اند. بله، همین نقاط بحرانی معدود و تاریخی را نمایش داده‌اند، خواسته‌اند ماجرا را با عاشقیت چند مرد کمی هیجانی کنند یا وارد کردن کاراکتر آگلین، انقلابی و متهورانه کنند ولی این تلاش‌های اندک، به فیلم گرم و همراه‌کننده‌ای از زندگی پروین اعتصامی بدل نمیشود و در سطح روایتی ویکی‌پدیایی از زندگی این زن شاعر باقی می‌ماند.
جالب اینکه فیلم پروین (چه خوب که اسمش را از «معجزه پروین» به «پروین» خالی تغییر دادند)، در بقیه اجزایش هم چنین است؛ طراحی صحنه و لباس، گریم، انتخاب بازیگران (بازیگرانِ نقش‌های ادبی مشهور خیلی ساده انتخاب شده‌اند و بازی چشمگیری هم ندارند؛ از بهار گرفته تا دهخدا) و… در حد یک فیلم نرمال است و نه اندکی فراتر از آن. همه چیز در سطح است و می‌ماند؛ نه بازی‌ای به یاد می‌ماند (حتی شاید در سال‌های آینده گریم باران کوثری در نقش پروین بیشتر به یاد بماند تا مارال بنی‌آدم)، نه قابی در ذهن حک میشود و نه داستان گفته‌نشده‌ای برای اولین‌بار بیان میشود. ما با فیلمی طرفیم که برشی از زندگی پروین را بیان می‌کند از پیش از ازدواج تا مرگ؛ پا پیش‌تر نمیگذارد و این برای محمدرضا ورزی هیچ دستاورد ویژه‌ای نیست مگر تغییر/تثبیت جایگاهش از سازنده فیلمهای تاریخی-سیاسی، به تاریخ معاصر.
اسم پیشنهادی دیگر برای فیلم: پروین اعتصامی!
سطح فیلم: پذیرش در جشنواره
۳ نکته از فیلم:
ورزی سالهاست دغدغه تاریخ دارد و این برای سینمای ایران غنیمت است. تجربه سالها کار تاریخی نتیجه داد و ورزی فهمید غیر از دکور و صحنه، متن و میزانسن هم اهمیت دارد و دیده میشود. چیزی که ما در معمای شاه ندیدیم دیالوگ‌های پخته و پرداخت بود. اینقدر گریم و دکور ورزی را درگیر کرده بود که گاهی یادش می‌رفت بازیگرها باید حرف هم بزنند. اما در معجزه پروین، ورزی نشان داد متن و رسیدن به محتوای ایده مهم است. معجزه پروین، ساختاری شاعرانه دارد و این امر کاملا منطبق بر سوژه است. شاعره زن معاصری که شعرهایش مفهومی و تصویری اند و جایگاه محکمی در ادبیات و تاریخ کشور دارد. دکورهای دلنشین و خوش رنگ فیلم، نمایش تمام عیار سبک زندگی ایرانی در دهه ۲۰ و ۳۰ است. نقطه قوت فیلم ورزی استفاده از میزانسن درست و عمق میدان در نماست. تعداد این نماها در فیلم کم نیست. ورزی پلانهای ساکن و ایستا را تبدیل به نماهایی متحرک و پویا کرده. به طوری که در عمق میدان و پس زمینه، میانه نما و پیش زمینه شاهد تحرک اشیا و افراد هستیم و همین به داد نما رسیده است و به آن معنی داده. نمود اندیشه‌های قهرمان فیلم در خرده داستان‌هایش هم پیداست. همین که قهرمان در بیان اندیشه‌هایش به شعار دادن و گزافه‌گویی نمی‌پردازد مهم است. جایی که پروین از زندگی زناشویی‌اش فاصله می‌گیرد نشان می‌دهد زنی نیست که زیر بار ظلم جامعه مردانه بی‌بند‌و بار آن زمان برود. وقتی پروین به زن کولی کمک می‌کند و او را به حریم خانواده‌اش راه می‌دهد یعنی نوع‌دوستی براش مهم است. همین خرده داستان‌های کوچک است که ذهن پروین را به عینه نشان‌مان می‌دهد بدون اینکه در باب آزاد اندیشی و حمایت از زنان جامعه خودش سخنرانی کند یا شعار بدهد. تاریخ نشان می‌دهد زندگی پروین اعتصامی همینقدر ساده، کوتاه و بی اتفاق است و همین کار فیلمساز را سخت کرده اما ورزی نشان داد از بی داستانی هم میشود قهرمان ساخت.
۳ نکته از فیلم:
معجزه پروین در امتداد سریال های محمد رضا ورزی است که بیش از آنکه به داستان و شخصیت‌ها بپردازد به ظواهر و اکسسوار پرداخته است چنانچه گریم و طراحی لباس و صحنه این فیلم را میتوان جزو نامزدهای سیمرغ دانست در حالی که در روایتگری کمیتش لنگ میزند.
روایت فیلم به مثابه یک ویکی پدیای تصویری است که از مشخصات فردی پروین همانند آینکه اسم اصلی‌اش رخشنده است تا شکست عاطفی و چالش‌های شاعرانگی وی را پشت سر هم به تصویر می کشد. مخاطب نمیفهمد چرا پروین با این همه فرهیختگی و اصالت خانوادگی به عقد یک نظامی بی کردار می پردازد و مراحل جدایی او نیز در حد چند دیالوگ و اون کوتاه مثل استفاده از مواد مخدر روایت میشود.
دو خصوصیت مهم پروین یعنی حمایت از مظلومان و دفاع از حقوق زنان به کلیشه‌ای‌ترین وجه پرداخت میشود. اولی با حمایت از یک زن کولی و دومی در بیانیه و نطقی در جلسه شعر ابراز میشود.
۳ نکته از فیلم:
مارال بنی آدم، آزیتا حاجیان، محمدرضا شریفی نیا، حسین پاکدل، محمد علی نجفی، امیرحسین صدیق، رامین ناصر نصیر، رضا فیاضی، بیژن بنفشه خواه، یوسف صیادی، حسام نواب صفوی، ملیکا شریفی نیا، محمدشعبان‌پور، الهه جعفری، محمدرضا شهبانی نوری، مریم ورزی، محمد ساربان، مجید جعفری، شهراد بانکی، عباس علی محمدی و امیر رضا انوریان ازجمله بازیگرانی هستند که در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.
محمدرضا ورزی در جدیدترین فعالیتش پس از سالها حضور در تلویزیون و ساخت آثاری درباره تاریخ معاصر ایران در دوره پهلوی به سراغ ساخت فیلمی درباره زندگی پروین اعتصامی رفته است. محمدرضا شریفی‌نیا که در دهه اخیر از دوستان و همکاران نزدیک ورزی است تهیه‌کننده این فیلم که محصول مشترک بنیاد سینمایی فارابی و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری است. همچنین بهزاد عبدی هم موسیقی این اثر را می‌سازد.
عوامل فیلم پروین نیز عبارتند از: مدیر فیلمبرداری: فرشاد خالقی، مهدی حسینی وند، تدوین: مهدی حسینی وند، آهنگساز: بهزاد عبدی، مدیر صدابرداری: ارسلان کیان ارثی، طراح چهره پردازی: شهرام خلج، طراح صحنه: مسعود اوسطی، صحنه آرا: سوفیا شکری، طراح لباس: رویا ابراهیمی، دستیار اول کارگردان: روهام مخدومی، مدیر برنامه‌ریزی: حسین متحد، منشی صحنه: سحرناز ضیایی، عکاس: احمدرضا شجاعی، اصلاح رنگ و نور: نیما دبیرزاده، صداگذاری: مهرداد جلوخانی، جلوه‌های ویژه میدانی: آرش آقابیک، محصول: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و بنیاد سینمایی فارابی.
محمدرضا ورزی |کارگردان: ایده این فیلم حدودا ۱۲ سال پیش در ذهن من شکل گرفت. علاقه‌مند هستم در حوزه مفاخر کار کنم و در سینمای ایران جای زندگینامه مفاخر خالی است. چند بار فیلمنامه را بازنویسی کردم و واقعا منابع زندگینامه‌ای پروین اعتصامی گسترده نیست. زندگی مفاخر را دوست دارم. نسل جدید فیلمساز بیشتر به تولید چنین آثاری توجه کنند. فیلم تختی و کمال الملک این دو بیوگرافی بودند که ماندگار شدند و جای این دست فیلم‌ها واقعا خالی است. درباره فرازهایی که انتخاب کردم از ابتدا با آقای شریفی نیا مشورت می‌کردیم و هدف اصلی من از این بیوگرافی یک پیام بود. پیام من بیشتر این بود که یک زن در شرایط خاص دوران خودش برای تثبیت خود چقدر تلاش کرد و متاسفانه در زمان خودش طمع شهرت را نچشید. در زمان فیلمبرداری هم همچنان روی فیلمنامه کار می‌کردیم و سعی کردیم به مطلوب‌ترین شکل ممکن برسیم. فروغ فرخزاد که اشعارشان را دوست دارم، نمیدانم چرا این مرزبندی بین دو شاعر اتفاق افتاد و قیاس شکل گرفت. خانواده در پروین شدن پروین اعتصامی بسیار تاثیرگذار بودند و به همین دلیل در این فیلم به زندگی این خانواده تمرکز شده بود. جایی که شکل‌گیری شخصیت پروین شکل گرفت. انتخاب من برای نقش پدر، خود آقای شریفی نیا بودند؛ برخلاف نظر خود آقای شریفی نیا. یکی از مهم ترین منابع ما، از نگاه منتقد و کسی است که دشمنی با پروین داشته است؛ کتابی تحت عنوان تهمت شاعری. نکاتی گفته بود که خود مشاهده کرده بود. فردی که آقای بیژن بنفشه خواه نقش او را بازی کردند. مجموع مقالات و مصاحبه ها نیز ازجمله منابع مهم ما بودند. ما نمی‌توانستیم تمام ابعاد زندگی پروین را در یک فیلم نشان دهیم در غیر این صورت باید یک سریال می‌ساختیم. آگرین برگرفته از اشعار پروین بود. جایی که به مردم کمک و مهربانی می‌کرد و… . تلاش کردم و انتخاب کردم که این بخش از زندگی پروین را نشان دهم.
محمدرضا شریفی‌نیا | تهیه‌کننده و بازیگر: الان دنیا دنبال چهره که کاملا شبیه باشد، نمی‌گردد. از نظر من یک پروین ساخته شد. من دیگر مارال بنی آدم را پروین می‌دانم. بسیار ارزشمند است که به یک شخصیت با مفاهیم درونی‌اش بپردازیم نه صرفا چهره. چهره بیست و چند ساله پدر پروین را کنار تصویر شصت و خرده ای ساله من گذاشته و آن را مقایسه می‌کنند. واقعا دوست نداشتم به عنوان بازیگر در این پروژه باشم. ولی باعث افتخارم است که در این پروژه فاخر حضور داشتم. پروین تنها زنی است که حق خود را از این جامعه گرفت.
مارال بنی آدم | بازیگر نقش پروین اعتصامی: بازی در این نقش سعادت بزرگ و بزرگترین شانس هنری من بود. من پیش از آغاز سر مزار ایشان رفتم و کسب اجازه کردم. امیدوارم سینمای ایران از این مشاهیر بهره ببرد. زندگینامه افرادی که میتواند راه و روش درستی به ما بیاموزد. زمانی که به این پروژه اضافه شدم فرصت کمی داشتم و ساعت‌ها با آقای ورزی جلسه داشتیم و منابع را در اختیار من گذاشتند. از محققین هم درخواست کردم که مطالب و منابع مختلف از این بزرگوار را در اختیار من بگذارند. نامه‌هایی از این شاعر بزرگ را در اختیار من گذاشتند که به دوست صمیمی خود ارسال می‌کرده است. تمام منابع را کنار هم قرار دادم و تلاش کردم تا از همه آنها بهره ببرم. واقعیت رقابت سیمرغ جذاب است. ولی امیدوارم بازیگری که لیاقتش را دارد سیمرغ را به خانه ببرد. پدر و مادرم فیلم را دیدند و پدرم گفتند از تو راضی هستم و این بزرگترین سیمرغ برای من بود.
آزیتا حاجیان | بازیگر: برای من بازی در نقش مادر پروین افتخار بزرگی بود. شاید نسل نو بیشتر با فروغ آشنا باشند ولی واقعا پروین شعرهای بسیار زیبایی دارد. هر منبعی که بود در اختیار ما گذاشتند. مادر پروین هم مانند هر مادر دیگری نگران فرزندش بود. من یک مادر را با تمام دغدغه‌هایش بازی کردم.
ملیکا شریفی‌نیا | بازیگر: نقش آگرین برای من بسیار جذاب بود و این شخصیت زایده تخیل نویسنده است و وجود خارجی ندارد. با تمام وجودم سختی‌ها و غمش را حس کردم. خیلی از آقای ورزی سپاسگزارم که به من کمک کردند. از مادر عزیزم و مارال نیز سپاسگزارم.
محمد شعبان‌پور | بازیگر: من قرار بود فضل الله را بازی کنم اتفاقاتی افتاد و گفتند تو ابوالفتح را بازی کن. مدتی گذشت و گفتند پروین را بازی کن! خیلی سپاسگزارم از آقای شریفی نیا و ورزی و خیلی سخت است در این فضا به کسی که کار اول سینمایی‌اش را انجام می‌دهد. بیشتر من را با کارهای طنز می‌شناسند و واقعا هر کسی این ریسک را نمی‌کند. به همین دلیل از آقای ورزی و شریفی نیا سپاسگزارم. اگر نقش خوب درآمده شما به پارتنرهای من نگاه کنید.
محمدرضا شهبانی نوری | بازیگر: بعد از ۲۶ سال آقای شریفی‌نیا دوباره یاد من کردند. ما در درخت گلابی کار کرده بودیم. آقای شریفی نیا به من کمک کردند. در این مدت ۲۰ فیلم کوتاه ساختم. از همه همکاران عزیز و بزرگوارم سپاسگزارم. از استاد عزیزم خانم حاجیان سپاسگزارم که به من بسیار کمک کردند. جنبه آموزشی سینما برای من بسیار مهم است. از اینکه در فیلمی بازی کردم که خاصیت آگاهی بخشی و سرگرمی هم دارد، واقعا خوشحالم. چنین آثاری می‌توانند به جامعه کمک کنند.
علی کیان ارثی | صدابردار: بیش از نیمی از صدای این اثر سر صحنه انجام شده است. در ساخت این گونه آثار خیلی صدابرداری کار سختی را در پیش دارد و به دیده شدن اثر کمک می‌کند.
فرشاد خالقی | فیلمبردار: برای فیلمبردار حضور در چنین آثاری خوشبختی است. این چندمین همکاری من با آقای ورزی بود. نوع دوربین و لنزها طوری بود که بتوانیم بافت مورد نظر فیلم را در بیاوریم و در بحث نور هم مثلا در نورپردازی خانه پروین تلاش کردیم از نورهای نرم استفاده کنیم. وارد هر صحنه که میشدم با حس و حال پروین وارد میشدم. از گروه فیلمبرداری به طور ویژه تشکر می‌کنم.
بهزاد عبدی | آهنگساز: موسیقی فیلم یکی از پروژه های سخت و دومین تجربه همکاری من با آقایان شریفی نیا و ورزی بود. به خاطر ماجرایی که روی پرده اتفاق می‌افتد کار را بسیار دوست دارم و از کار خود راضی هستم. اگر اتفاقی افتاده مجموعه بوده و من هم تلاش کردم صدای دوستان را به گوش برسانم. ساز اصلی ویولن سل بود که نوعی صدای عاشقانه است. از ساز بالاوان و ارکستر زهی نیز در کار وجود داشتند. موسیقی ریتم دارد. طبیعی است که موسیقی بدون ریتم اصلا وجود ندارد. اصل ماجرا این است ما تلاش کردیم ریتم را درنظر بگیریم اگر موفق بودم لطف خدا و همراهی دوستان بوده است.
انیمیشن شمشیر و اندوه یکی از چهار انیمیشن راه یافته به جشنواره فیلم فجر است که روایتی از تاریخ اسلام و ماجرای واقعه کربلا را روایت می‌کند. در این مطلب نگاهی به متن و حاشیههای این انیمیشن می‌اندازیم.
متن و حواشی جشنواره ۴۲ فیلم فجر
انیمیشن شمشیر و اندوه اثری ۹۲ دقیقه‌ای است که برهه تاریخی بعد از شهادت امام حسن مجتبی(ع) تا ورود امام حسین(ع) به کربلا را روایت می‌کند. روایت این اثر از زاویه دید یک ایرانی است که در شهر مداین زندگی می‌کند و منجر به پیوستنش به قافله امام حسین (ع) خواهد شد. مخاطب این انیمیشن نوجوان و جوان در نظر گرفته شده و در خلاصه داستان آن آمده است: «برای تحقق رویایی که داری مبارزه کن…»
این پویانمایی که برای اولین بار در تاریخ انیمیشن ایران با استفاده از اسکن انسانی (MetaHuman) تولید شده است.
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
شمشیر و اندوه همانند انبوه پروژه‌های سینمایی سال‌های اخیر سینمای ایران مشکل فیلمنامه دارد با این تفاوت که این بار سازندگان آنقدر درگیر و غرق فضای تکنیکی کارشان شدند که به کلی از پرداخت درست و کامل فیلمنامه بازماندند.
تکنولوژی در سال‌های اخیر نقش مهمی در پیشبرد پروژه‌های سینمایی داشته و ابن تکنولوژی‌زدگی محدود به سینمای ایران و انیمیشن نیست اما تاریخ سینما ثابت کرده که فیلم‌ها و آثاری ماندگار و موثر بودند که بر وجوه متنی و داستانگویی آثارشان تمرکز بیشتری داشتند. ابعاد تکنولوژی اگرچه جذابیت آثاری همچون شمشیر و اندوه را بالا برده اما نمیتوان بدون تعلیق و داستانگویی انتظار همراهی تماشاگر را داشت.
۳ نکته از فیلم:
انیمیشن موشن کپچری با خط داستانی درست اما بدون رعایت قواعد معماری، تاریخی و دیالوگ نویسی. شمشیر و اندوه اگر چه کار پزهزینه و پردردسری در حوزه ساخت است اما سازندگان آن چنان مبهوت مسائل فنی شده‌اند که انگار چنین نکاتی را یادشان رفته. فیلم حوالی دهه‌های ۴۰ و ۵۰ هجری قمری را روایت می‌کند اما معماری برای شهرهای عربی آفریقایی قرون جدید، لباس‌ها یادآور دوران جنگ‌های صلیبی و شخصیت اول با نام کارن با پرش‌ها و ابزار آلاتش، بازی پرنس‌آف پرشیا را تداعی می‌کند.
قصه کلی، سر و ته دارد اما مشکل بستر روایت تاریخی و جغرافیایی آن است. تمام شخصیت‌های ایرانی، نام‌های اصلی ایرانی مثل کارن، هامان، جاوید، بهنام و… دارند و در مدائن، صاحب شغل و … هستند حال آنکه در واقعیت، ایرانیان تخت عنوان موالی و شهروند درجه دو، برای زندگی در قلمروی خلافت می‌بایست تحت سرپرستی یک قبیله بوده و نامی عربی می‌داشتند. کارن، قهرمان قصه که پسربچه‌ای زخمی است بر دوش عمویش ماهان که سوارکار است، یکشبه از مدائن به بخارا می‌رود. اول اینکه فاصله مستقیم این دو شهر حدود ۲۵۰۰ کیلومتر است که برای طی آن چند ماه وقت باید صرف می‌شده.
ضمناً بخارا نه در آن زمان بلکه در سال ۵۴ هجری قمری توسط عبیدالله بن زیاد برای اولین بار فتح میشود. بنابراین آن زمان، اسلام جایی در آن سرزمین نداشته و سیحون و جیحون، مرزهای قلمروی اسلامی بودند و عبور از آنها راحت نبوده است. مورد دیگر شخصیتی به نام اشعث است که با توجه به زخم چشم او، منظور اشعث بن قیس کندی است. او در فیلم علویان را قتل عام و نهایتاً توسط ماهان کشته میشود اما در تاریخ، اشعث در سال ۴۰ هجری قمری و در زمان خلافت امام حسن(ع) در کوفه می‌میرد. در صحنه‌های آخر فیلم، دست کارن زخمی که تکان میخورد در میان پیکرهای واقعه عاشورا دیده میشود و در نمای بعد، او را سوار بر اسبی بر دیواره بنایی با گنبدی طلایی می‌بینیم. در میان مجروحان عاشورا، چنین نامی وجود ندارد و اگر سازندگان تحت تاثیر روز واقعه این کار را کرده‌اند.
عبدالله در آن فیلم تنها شاهد ماجرا بود. آن بنا هم اگر کاخ یزید بوده که هیچ وقت سپاهی در دوران خلافت یزید به دمشق لشگر نکشید و فتح دمشق توسط عباسیان هم حدود ۷۰ سال بعد از عاشورا در سال ۱۳۲ هجری قمری رخ داد که حضور کارن در آن واقعه غیرعادیست. مگر آنکه تمثیلی از قدس بوده باشد که فتح آن در سال ۱۶ هجری قمری و ماجراهای جنگ صلیبی هم در قرن پنجم هجری قمری بوده است!
۳ نکته از فیلم:
صداپیشگان فیلم شمشیر و اندوه از این قرارند؛ زهره شکوفنده، مهبد قناعت پیشه، تورج نصر، غلامرضا صادقی، سعید مقدم‌منش، میثم نیکنام، سعید غفارمنش، حسام صادقی‌نیکو، محسن سرشار، محسن زرآبادی، اعظم حبیبی، کوروش زارع‌پناه، مهرداد معمارزاده، مریم خلقتی، شیدا زینی، عالم‌تاج خیری‌نیا، ابراهیم ربیعی، جوانه برهانی، میلاد مبینی، شهره روحی و مسیحا شیهدی‌اصل.
عوامل اصلی شمشیر و اندوه هم عبارتند از: فیلمنامه‌نویسان: عماد رحمانی، مهدی جعفری، کارگردانان: عماد رحمانی، مهرداد محرابی، تهیه‌کننده: مهدی جعفری، مدیر تولید: معین کریمی، تدوین: مهرداد محرابی، موسیقی: شاهین پژهان، آرش آقابابائی، طراح صدا و SFX: شاهین پژهان، طراح ارشد کاراکتر: بنیامین شجاعی باغینی، کارگردان هنری: میلاد علیقلیا، مسئول رندر: بهداد باقری، شبیه‌سازی مو و پارچه: محمد مشتاقی، سیاوش مصلحی، سرپرست صداپیشگان: حسام صادقی‌نیکو، مدیر دوبلاژ: حسام صادقی نیکو، صدابردار: بهنیا سبزواری، امور فنی صدا: میلاد استخری،
مهدی جعفری جوزانی | انیمیشن سینمایی شمشیر و اندوه با این هدف ساخته شد که ضمن بازروایت وقایع مهم تاریخ اسلام، نقش ایرانی‌ها و حضور پررنگ ایرانیان در آن عرصه را به نمایش بکشد و در واقع پیام‌هایی را که در متن خود فیلم گنجانده شده را به مخاطب منتقل کند؛ یک پیام عمومی دیگری هم داریم و آن اینکه انیمیشن فقط برای کودکان نیست و مخاطب بزرگسال و نوجوان را هم میتواند درگیر کند./خبرگزاری فارس
فهرست بهترین کارتون های ایرانی
مهدی جعفری | نویسنده و تهیه‌کننده: تبریک می‌گویم به خانواده انیمیشن ایران زیرا در ۲ سال اخیر اتفاقات خوبی برای این حوزه رخ داده است و امسال هم شاهد حضور ۳ انیمیشن در جشنواره فیلم فجر هستیم. این مساله نشان می‌دهد که انیمیشن ایران در حال تبدیل شدن به یک صنعت است. افتخار دارم که حدود ۲ سال و نیم با حدود ۲۰۰ نفر انیمیشن «شمشیر و اندوه» را تولید کردیم. تقریبا ۳ هفته بیش همین جمع چند جایزه غزال زرین از جشنواره جایزه فجر دریافت کردند. جدا از موانع مالی، مهم‌ترین چالش من به عنوان تهیه‌کننده، ایده‌های نوینی بود که آقای رحمانی ارایه می‌دادند. از روز اول تکلیفمان را با مخاطب روشن کردیم. انیمیشن فقط برای کودک نیست و ما برای بزرگسالان و نوجوانان این کار را تولید کردیم. در همه جای دنیا، انیمیشن فقط برای کودک ساخته نمیشود. در ضمن من به شخصه، ارادتی به امام حسین (ع) دارم و این انگیزه را داشتیم که چنین موضوعی را وارد چرخه فرهنگی کنیم. نمی‌توانم بگویم که انیمیشن ما رکوردشکن خواهد بود. تنها پیش‌بینی من این است که با اقبال مخاطبان مواجه شویم تا انگیزه ما برای ادامه مسیر باشد. فاصله ما با انیمیشن‌های بازار جهانی روز به روز کمتر میشود چراکه دانش و نیروی انسانی این حوزه در بین جوانان ما بسیار بالا است. اگر مسئولان به جوانان با استعداد ما توجه کنند، بی‌شک پیشرفت‌مان در این حوزه سرعت بیشتری خواهد گرفت. هدف تیم تولید در اولویت، اکران بین‌المللی و زبان اصلی این انیمیشن به زبان انگلیسی‌ست که به فارسی دوبله شده است.
عماد رحمانی | کارگردان: از سال ۱۳۸۹، بیش از ۲۰ اثر در حوزه ویدیو‌گیم فعالیت کرده‌ام و زمانی که آقای جعفری گفت بیا به انیمیشن ورود کنیم، فکر کردم شوخی می‌کند. پس از کمی فکر، از نظرم پیشنهاد جذابی آمد. به محض شروع تولید، بارها و بارها درباره قصه‌ای صحبت کردیم که پیرنگ مذهبی داشته باشد. فرایند تولید کار عجیب و سختی بود و حدود دو سال و اندی تلاش شبانه‌روزی انجام دادیم. قطعا کم و کسری‌هایی در پروژه هست و سعی می‌کنیم برای اکران عمومی بهتر شویم. تا حد امکان سعی کردیم تا تمامی جزییات براساس واقعیت باشند و این کار هایپررئال است. ما از دستگاهی برای تولید این انیمیشن استفاده کردیم که در بازی‌ها استفاده میشود. از نظر من، «شمشیر و اندوه» ایراد بصری ندارد. ما نباید مخاطبان نوجوان را با نوجوانی نسل خودمان قیاس کنیم. در این چند روز که خروجی را با مردم دیدم، باید بگویم که نوجوانان نسل الان، درایت زیادی دارند و فهم داستان برایشان سنگین نیست. کاشت اکت کارن نسبت به اتفاقات از همان ابتدا رخ می‌دهد و به صورت متوالی تا پایان داستان رواج می‌یابد. تیتراژ هر انیمیشن بسیار مهم و چند پلان مهم ما در زمان تیتراژ است.
بنیامین شجاعی | طراح کاراکتر: برای تولید این اثر، برای نخستین بار دستگاهی را وارد کردیم و چالش اصلی ما این بود که تمامی کاراکترها را بر اساس دستگاه جدیدمان تولید کنیم. همچنین ما برای هر کاراکتر، سه دوره تاریخی داشتیم و زمانی که آقای رحمانی این را به من گفت، فکر نمی‌کردم از پس آن بربیایم. برای طراحی کاراکترها باید المان‌های متعددی به کار می‌بردیم. اول اینکه کاراکترها باید با آن برهه تاریخی منطبق می‌شدند و همچنین بخشی از سلایق ما هم در کار دخیل بوده است. سعی کردیم کاراکترهای اسلامی و ایرانی با رنگ و لعاب‌های متنوع در این پویانمایی وجود داشته باشد.
معین کریمی | کارگردان فنی: در ابتدا، «شمشیر و اندوه» از لحاظ تولید، برایم ترسناک بود؛ زیرا چنین اثری به لحاظ انیمیت به شدت دشوار است. همانطور که در تصویر دیدید، از لوکیشن‌های متعددی در این انیمیشن استفاده شده است و تعداد زیادی کاراکترهای اصلی و فرعی داشتیم که هر کدام در بازه‌های زمانی مختلف با لباس‌های متنوع ساخته شدند. در این دو دهه اخیر که تولید انیمیشن در ایران جدی شده است، اثری همچون «شمشیر و اندوه» که تماما رئال باشد، نداشته‌ایم. این اتفاقات جدید برای ما هیجان‌انگیز بود. همانطور که مطرح شد، ما در ابتدا روی بازی‌های ویدیویی کار می‌کردیم اما تلاش کردیم تا در حوزه انیمیشن هم کارمان نوین باشد.
مهرداد محرابی | کارگردان: استفاده از تکنولوژی‌های روز و پیشتاز، در کنار مزایایی که دارد، محدودیت‌هایی هم برای ما به وجود آورد. ما نیز تمام تلاش‌مان را کردیم تا جایی که ممکن است نقصی در اثر نباشد. جدا از شعار دادن، تولید انیمیشن واقعا یک کار تیمی است و اینگونه نیست که فردی باشد. همه اعضای گروه برای تکمیل پروژه تلاش کرده‌اند تا تولید پیش برود.
میلاد علیقلیا | کارگردان هنری: ایده اولیه عماد رحمانی پُر از لوکیشن و پلانهای مختلف بود که در ابتدا گفتیم نمی‌توانیم این کار را بسازیم اما رفته‌رفته روی ایده کار کردیم تا روایت کاملی تولید کنیم. همچنین تلاش کردیم تا تمامی پوشش‌های گیاهی و انواع آب و هوا را در محیط‌ها نشان دهیم. انتخاب تکنولوژی در افزایش سرعت کار تاثیر داشت و به هرحال تکنولوژی بروز میتواند روی روند کار تاثیر زیادی داشته باشد. دو ماه پیش توانستیم کارخانه تولید انیمیشن آسیای غرب را افتتاح کنیم تا انیمیشن ایران بیشتر به سمت صنعت حرکت کند. همین الان دو انیمیشن دیگر در دست تولید داریم تا به امید خدا در جشنواره سال بعد با دستی پرتر در خدمتتان باشیم.
آرش آقابابابی | آهنگساز: روزهای اولی که درباره موسیقی این انیمیشن صحبت کردیم، موسیقی‌ای از عبدالقادر مراغه‌ای در قرن چهارم در ذهنم آمد. تلاش کردیم در «شمشیر اندوه» از موسیقی نواحی بهره ببریم و حال و هوای موسیقی تعدیل‌شده عبدالقادر مراغه‌ای هم در آن وجود داشته باشد.
شاهین پژهان | آهنگساز: در تولید این اثر، بیشتر کارهای تنظیم موسیقی با من بود. برای بخش‌های مختلف موسیقی این اثر از سازهای کوبه‌ای، زهی و… استفاده و همچین سازهای کلاسیک غربی را هم در اثر وارد کردیم. در واقع، سعی کردم تا صداها الکترونیک‌تر اما به شکل تعدیل‌شده‌ای در کار وجود داشته باشند. حدود چند ماه تمرین کردیم تا به موسیقی‌ای که در ذهن داشتیم، برسیم. در نهایت هر چقدر از سختی‌ها بگویم، کم است.
حسام صادقی‌نیکو | سرپرست دوبله: با این گروه، پیش‌تر در کارهای مربوط به بازی‌های ویدیویی همکاری کرده بودیم و نخستین پروژه پویانمایی ما «شمشیر و اندوه» است. خروجی اولیه این کار را که دیدم، از کیفیت خوب آن شگفت‌زده شدم. پس از جلسات متعدد، به عواملی برای دوبله رسیدیم که حس قصه را به خوبی منتقل کنند. این اثر یک انیمیشن رئال است و ما می‌خواستیم زمانی که مخاطب صداها را میشود، برایش تصنعی نباشد. احترام به مخاطب برای ما مساله مهمی بود، زیرا مهم ترین قضاوت‌کننده اثر هنری است. از دوبلور‌های گرامی همچون زهره شکوفنده، محبد قناعت‌پیشه، میثم نیکنام، تورج نصر، مریم خلقتی و... کمال تشکر را دارم.
بهداد باقری | سرپرست جلوه‌های ویژه: سخت‌ترین قسمت در پروژه‌های انیمیشن، جلوه‌های ویژه است. ما چالش‌های زیادی در نورپردازی و رِندر کار داشتیم زیرا تکنولوژی مورد استفاده‌مان جدید بود و ما اولین گروهی بودیم که از آن استفاده می‌کردیم.
آسمان غرب دومین ساخته محمد عسگری است که سال گذشته فیلم اتاقک گلی را به جشنواره فرستاد که با استقبال مخاطبان و منتقدان روبرو شد. در این مطلب نگاهی به متن و حواشی و نقدهای فیلم می اندازیم.
متن و حواشی جشنواره ۴۲ فیلم فجر
فیلم آسمان غرب با نگاهی متفاوت، رشادت، غیرت و میهن‌دوستی خلبان شهید علی‌اکبر شیرودی و دیگر همرزمانش را در روزهای آغازین جنگ به تصویر می‌کشد.
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
بگذارید همین اول یک چیزی را بگویم و رد شوم؛ قبول داشته باشیم یا نه، ما ۲ روایت از جنگ داریم. روایتی که بیشتر دیده و شنیده‌ایم که سپاه نقش اول را دارد و فرماندهان جوان هدایت جنگ را به عهده دارند و شیوه راهبردی‌شان تفاوت‌های آشکاری با شیوه ارتشی دارد. ارتشی که مبتنی بر سلسله مراتب است و دستور و حکم و…
باز هم قبول داشته باشیم یا نه، پارادایم اصلی ذهن همه نسل ما از جنگ مبتنی بر سپاه است و ارتش روایت‌های محدودی داشته است. (که هر دو روایت به جا و اندازه خود، عزیز و محترم و ارزشمند است)
برای همین‌هایی که می‌دانید و معمولا گفته نمیشود (من اسمش را می‌گذارم روایت ارتشی از جنگ)، فیلم آسمان غرب در نیمه اول (۴۵ دقیقه ابتدایی) فیلم بدی است؛ پر حرف، پر از دیالوگ‌های کلیشه‌ای، تاکید زیاد بر مردم‌داری ارتش، توجیه بسته بودن دست برای سرپیچی از دستور فرمانده‌کل‌قوا و همان سلسله مراتب نظامی، نمایش کلامی فدای مردم شدن و…
همه اینها در دیالوگ طولانی در کنار نمایش صحنه‌های دردناک گنجانده شده و فیلم نشده است. اما اگر بند اول را دوباره بخوانید، حق می‌دهید که ارتش همین یک فیلم را وقت داشته تا همه این حرف‌ها را بگوید و توجیه کند و و و و…
اما وقتی فیلمنامه‌نویس و فیلمساز از بندِ بیان این گفته‌ها (و شاید تأکیدات دستوری) رها میشود، فیلم تازه جان می‌گیرد، تبدیل به فیلم جنگی اکشن نفسگیر میشود و خلاصه در نیمه دوم میشود فیلم را دوست داشت چون «فیلم» شده است نه کلام و کلیشه.
کارگردان به وضوح از فیلم قبلی‌اش کار بهتری ساخته، امکانات مکفی و زیادی هم زیر دست داشته و سعی کرده بین این همه امکانات برای نمایش تصاویر جنگی هوایی و نمایش احساسات برای قهرمان‌سازی، مدیریت کند. اینکه موفق شده یا نه و توانسته نخ ارتباطش را با مردم ایجاد کند، اجازه بدهید کمی تامل کنم.
اسم پیشنهادی دیگر برای فیلم: سیمرغ
سطح فیلم: پذیرش در جشنواره و کاندیدای سیمرغ‌های فنی
۳ نکته از فیلم:
میلاد کیمرام (در نقش شهید شیرودی)، امیر حسین آرمان (در نقش شهید ادیبان)، نادر فلاح، آرمین رحیمیان، کریم امینی، روح الله زمانی، محمد رضا صولتی، پیام اینالوئی، احسان عباسی، صفر محمدی، احسان صاحب الزمانی، یوسف فروتن، راهله لطفی، پرهام غلاملو، سمیه مهری، نیوشا علیپور و باحضور افتخاری تورج الوند و نسیم ادبی بازیگران این فیلم هستند.
محمد عسکری سال گذشته با کارگردانی فیلم سینمایی «اتاقک گلی» در جشنواره حضور داشت. فیلمی که در بستری عاشقانه آغاز می‌شد و به عملیات مرصاد می‌پرداخت، او حالا تجربه‌ای دیگر در این حوزه و این‌بار در هوانیروز دارد.
حبیب والی‌نژاد تهیه‌کننده فیلم آسمان غرب است. تدوین: میثم مولایی، جلوه‌های ویژه بصری: جواد مطوری، صداگذاری: بهمن اردلان و موسیقی: مسعود سخاوت‌دوست از دیگر عوامل این فیلم هستند. این فیلم سینمایی محصولی مشترک از بنیاد سینمایی فارابی وزارت ارشاد، ارتش جمهوری اسلامی و حوزه هنری انقلاب اسلامی است که در استان کرمانشاه ضبط و تولید شده.
ادامه مطلب معرفی فیلم آسمان غرب | با بازی میلاد کی مرام و امیرحسنی آرمان
فیلم نپتون یکی از فیلمهای اجتماعی حاضر در جشنواره فیلم فجر است که آرمین رحیمیان در نقش اصلی آن بازی می‌کند. در اینجا نگاهی به متن و حواشی این فیلم انداختیم که در ادامه می‌خوانید.
متن و حواشی جشنواره ۴۲ فیلم فجر
در خلاصه داستان فیلم نپتون آمده است: افسانه و همسرش به دلیل مشغله کاری از فرزند خود غافل شده اند که فرزند آنها دچار مشکلی میشود… اما عوامل فیلم، این خلاصه رسمی را منتشر کرده‌اند: «یک سال نپتون، معادل ۱۶۵ سال زمینه! یعنی یک بچه یک ساله توی نپتون یک پیرِ ۱۶۵ ساله روی زمینه!»
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
اول اعتراف کنم که ۲۰ دقیقه ابتدایی فیلم را به دلیل ترافیک ندیدم، زمانی که احتمالا صرف معرفی شخصیت و گره‌سازی ابتدایی میشود. فیلم به‌طور مشخص شبیه فیلم‌هایی است که قبلا دیده‌ایم ولی نه شبیه فیلم‌هایی که در این جشنواره موجود است. دغدغه دارد و این حرفش را ولو با لکنت (و گاه با دیالوگ‌هایی بی‌قوه و توان) منتقل می‌کند.
اما حیف که توان و انرژی این هدف را ندارد، موتور فیلم گرم نمیشود و سرد و نچسب باقی می‌ماند. تضادهای فیلم و باگ‌های فیلمنامه آنقدر هست که نشود به تصویر کردن یک‌نفره آرایشگاه خالی یا یک ساختمان نیمه‌کاره مبهم ایراد گرفت و آن را عامل اصلی ناچسبی مزمن فیلم و کندی روند قصه دانست.
من به دغدغه فیلم در این دنیای مدرن‌شده و نمایش درد خودخواهی احترام می‌گذارم. راستی همه این ایرادات، پایان‌بندی کم‌اثر و… وقتی بدانیم با فیلم اول یک کارگردان طرفیم، ناامیدکننده نیست. فیلم بعدی محمد ابراهیم غفاریان مهم است.
اسم پیشنهادی دیگر برای فیلم: جدایی
سطح فیلم: پذیرش در جشنواره (کاندیدای موسیقی حتی)
۳ نکته از فیلم:
محمدابراهیم غفاریان از هنرمندان جوان مشهد، کارگردان نپتون است و اولین تجربه کارگردانی‌اش را از سر گذرانده و سیاوش امین‌پور نیز تهیه‌کننده این فیلم است و نویسندگی را هم مرجان ساداتی به عهده داشته.
آرمین رحیمیان که بسیاری بازی او را در فیلم شبی که ماه کامل شد ستایش کردند در نپتون نقش اصلی را بازی می‌کند و بهدخت ولیان همراه با امین میری، رها خدایاری، آیدا ماهیانی، ندا عقیقی با حضور مسعود کرامتی و بهناز جعفری در کنار بازیگران کودک: امیررضا جوکار، ماهک حقیقی، آرتین تیموری و با معرفی بهداد بلیغ و شهلا اکبری، بازیگران فیلم هستند.
انیمیشن ساعت جادویی از تولیدات حسینیه هنر است که در جشنواره فجر حضور دارد. در این مطلب نگاهی به متن و حواشی و اطلاعات و نقدهای آن می‌اندازیم.
اطلاعات کامل از چهل و دومین جشنواره فیلم فجر
داستان انیمیشن ساعت جادویی (سفر به تاریکی) از جایی آغاز میشود که یک پسربچه به واسطه هدیه‌ای که از پدربزرگ خود دریافت می‌کند، موفق به سفر در زمان میشود و به دوران کودکی مادربزرگ خود می‌رود. در این سفر، این پسربچه شغل خانوادگی خودشان یعنی نمدمالی را از نزدیک می‌بیند که در گذشته رونق بسیاری داشته است. این سفر در زمان مصادف با قیام گوهرشاد میشود و اشاره‌هایی به فرهنگ پوشش در آن زمان هم میشود. این پسربچه بخشی از حوادث تاریخی را به چشم خود می‌بیند.
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
انیمیشن ساعت جادویی محصول چهار سال پیش است و حالا در جشنواره شرکت کرده است. این اثر مخاطب سنی مشخصی را نشانه نگرفته است. داستانش را بزرگ‌ترها می‌فهمند و قهرمان‌هایش بچه ها هستند. مساله و گره‌های داستان را فقط یک بزرگسال تاریخ خوانده می‌فهمد. اینکه انیمیشن پر است از نمایش آثار معماری گذشته و خیابان های قدیمی شهر، اینکه وسیله رفت و آمدها اسب و کالسکه و ماشین دودی بوده را فقط یک بزرگسال می‌فهمد.
انتظاری که یک کودک از انیمیشن دارد رنگ و لعاب و قصه پر از هیجان و اتفاق است. ساعت جادویی اینقدر کند و کشدار است که بزرگسالان هم نتوانستند در سالن تاریک روی صندلی هایشان بنشینند چه برسد به کودک مخاطب. غیر از چند دقیقه پایانی که اکشن خوبی دارد بقیه فیلم خشک و کسالت بار است. ضمن اینکه دو موزیک ویدیوی دو بعدی فیلم هم اصلا به کار نمی‌آید و وصله ناجور است.
هم اشعار بی مضمونی دارد هم بی قافیه است. موزیکش هم ربطی به کودکان ندارد. دستاویزی به مفاهیمی مثل کشف حجاب و کلاه پهلوی برای کودک دهه ۹۰ و ۱۴۰۰ معنایی ندارد. این کودک تا چشم باز کرده قانون حجاب برقرار بوده و درکی از بی حجابی ندارد. کسی هم این روزها در خیابان و محل عمومی کلاه بر سرش نمیگذارد تا اینکه شاپو باشد یا نمدی. وقتی در دیالوگ ها لباس فرنگی کت و شلوار را نفی می‌کنید حواستان باشد که سالهاست کسی در انظار عمومی، لباده و لباس باستانی نمی‌پوشد. خود شما سازنده محترم کت و شلوار می‌پوشید. چطور آن را مذمت می‌کنید و پوشیدنش را گردن رضاخان می‌اندازید؟ لطفا اگر قرار است برای بچه‌ها انیمیشن بسازید حرفی بزنید که اندازه درک آن ها باشد. آن را بفهمد و با اشتیاق پایش بنشیند.
۳ نکته از فیلم:
ساعت جادویی، نقاشی قدیمی زیبایی از گذشته است اما مخاطب کودک حسی به آن ندارد و انگار آن را برای قدیمی‌ها ساخته‌اند چون آنها هستند که معماری قدیمی و نوستالژی زندگی نود سال قبل را می‌شناسد. این خوب است که کودکان وضعیت قدیم را ببینند اما دیدن بی‌منطق آنها برای بچه‌ها جذاب نیست. بچه‌ها دنبال اتفاق و شخصیت جذاب هستند که ساعت جادویی اینها را ندارد.
بحران دیگر در محتواست. روایت تاریخی باید درست روایت شود. نمیتوان روایت تاریخی را به سلیقه سازنده و سفارش دهنده معوج کرد چون معلوم نیست مخاطب کودک و نوجوانی که پای کار نشسته، بعداً برود و کتب تاریخی را ورق بزند. روایت و متن باید ساده و درست باشد و البته مخصوص کودکان. نمایش بی‌منطق همان شعارهایی که سازنده با ثبت آنها به دنبال تائید فیلمنامه یا جذب اسپانسر بوده، چه تاثیری دارد؟ علاوه بر اینها، فیلم از نظر فنی هم ایراد دارد. دیالوگ‌های بی‌تصویر زیادی وجود دارد مثلاً در صحنه‌ای دیالوگ حضور پاسبان در بازداشتگاه گفته می شود اما چنین چیزی نمی‌بینیم یا بازار سرپوشیده به ورودی حرم می‌رسد و توالی زمانی هم کلا از انتظار برای ناهار به خوردن دیزی شام می‌رسد.
مساله دیگر این است که در فیلم مدام از گوهرشاد و متحصنان حرف زده میشود ولی سکانس مشخصی از آنجا نمی‌بینیم تا متوجه شویم متحصنان چه هستند و چه می‌گویند. مگر فیلم واقعی است که نتوان داخل حرم رفت و فضای قدیمی آن را بازسازی کرد. اصلا بچه کوچک چه فهمی از کلمه تحصن دارد و چرا باید نسبت به افرادی که اصلاً آنها را ندیده، همدلی کند. نکته دیگر استفاده ناشیانه از ترانه و فانتزی‌سازی و تبدیل ناگهانی فضای سه‌بعدی بدنه کار به دوبعدی است. ابیات بی‌وزن و بی ریتم حدود پنج بار تکرار می‌شوند که هیچ تاثیری ندارند. اشعار نامعلوم و موسیقی نافرم را صداگذاری نامناسب گوش خراش‌تر می‌کند. ساعت جادویی بار دیگر نشان داد انیمیشن ایران برای پیشرفت نه تنها به فرم که به محتوا و متن نیاز بیشتری دارد.
۳ نکته از فیلم:
محمدعلی بصیری نیک کارگردان این انیمیشن است و محمدمهدی نخعی راد تهیه‌کنندگی آن را بر عهده دارد.
فهرست بهترین انیمیشن های ایرانی
محمدعلی بصیری‌نیک | این انیمیشن پیش‌تر با نام «سفر به تاریکی» در جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان اصفهان در بخش ویژه توانست جایزه گوهرشاد را دریافت کند. بعد از آن که تصمیم به ارسال این اثر به جشنواره فجر گرفتیم، براساس آنالیزهایی که داشتیم، نام پروژه را تغییر دادیم و حالا با نام «ساعت جادویی» در جشنواره اکران میشود. روایت این فیلم درباره واقعه تاریخی مسجد گوهرشاد است که این واقعه در لابه‌لایه قصه اصلی اثر، گنجانده شده است. به‌دنبال تحمیل تاریخ به یک داستان کودکانه نبودیم و صرفا این قصد را داشتیم که شناختی نسبت به اتفاقات گذشته برای بچه‌ها ایجاد شود. معمولا کلاس‌های تاریخ، کلاس‌هایی حوصله‌سربر برای بچه‌ها هستند و ما تلاش کردیم در مدیوم انیمیشن و با تصاویر جذاب، وقایع گذشته را برای بچه‌ها روایت کنیم. این کار با تکنیک پویانمایی سه‌بعدی ساخته شده است و سه بخش موزیکال در روایت دارد که این بخش‌ها به‌صورت دوبعدی اجرا شده‌اند. در کل اما روایت داستان در قالب سه‌بعدی طراحی شده است.
بازخوردهایی که در جشنواره کودک و نوجوان اصفهان داشتیم، از جنس اغلب واکنش‌ها به آثار به نمایش درآمده در آن رویداد بود. به این معنا که اکثر مخاطبان جشنواره اصفهان، علاقه‌مند هستند در این رویداد کارهای متناسب با رده سنی کودکان را ببینند، اما اکثر کارهای پذیرفته شده، رده سنی بالاتری داشتند. انیمیشن «ساعت جادویی» هم متناسب با سنین بالاتر از ۱۰ سال است و این گروه سنی به خوبی با کار ارتباط برقرار کردند اما مخاطبان کم سن‌وسال‌تر خیر. آنها بیشتر پس از تماشای اثر، دچار سوال و ابهام شده بودند. رویکرد ما این بود که در این پروژه سینمایی، طیف گسترده‌تری از مخاطبان را درگیر داستان کنیم تا مخاطبان نوجوان هم بتوانند برداشت درستی از فیلم داشته باشند.
در عین حال فکر می‌کنم در بخش ارتباط با مخاطب کودک، چندان نتوانستیم بازخورد مناسبی را دریافت کنیم. کار در حال حاضر به‌عنوان یک اثر مستقل تولید و به جشنواره ارائه شده است. قطعا برای من به‌عنوان یک انیمیشن‌ساز این اتفاق، خوشحال‌کننده است چراکه میتواند نقطه آغاز اتفاقات بزرگ‌تری در آینده باشد. بچه‌های انیمیشن بابت تخصیص چنین بخش ویژه‌ای در جشنواره فجر، حق داشتند، چرا که حجم تولیدات انیمیشن سینمایی در ایران، به اندازه‌ای کم است که هنوز نمی‌توانیم وارد یک جریان رقابتی جدی شویم. اینگونه نیست که در هر سال ۱۰ انیمیشن سینمایی تولید بشود و همه آنها هم شانس اکران داشته باشند تا خود به خود شاهد شکل‌گیری یک جو رقابتی باشیم. هرچند هنوز این جریان رقابتی شکل نگرفته است اما اینکه جشنواره فیلم فجر چنین تمرکزی روی انیمیشن دارد و به آن اهمیت می‌دهد، نقطه آغاز یک اتفاق بزرگ است و به سرانجام آن خوش‌بین هستم. در این مرحله واقعا برایم جایزه گرفتن اثر خودمان اهمیت ندارد، مهم دیده شدن زحمات بچه‌هایی است که در حال کار کردن در صنعت انیمیشن ایران هستند. این چرخ در حال حرکت است، متوقف هم نخواهد شد و نمیتوان آن را نادیده گرفت.
طبیعتا اصلی‌ترین انتظار از حضور در یک فرآیند رقابتی، برخورد منصفانه و حرفهای با آثار است. شکر خدا امسال کارهای انیمیشن وضعیت خوبی دارند و شاهد حضور چهار اثر در بخش رقابتی هستیم. تولید چهار انیمیشن سینمایی در طول یک سال، اتفاق خوبی برای سینمای ایران است. افزایش روز به روز تولیدات، کمک می‌کند تا آرام‌آرام همان حس رقابتی که به آن اشاره کردم، میان فعالان این حوزه شکر بگیرد و آن را در ایام جشنواره فجر تجربه کنند.
انتظار چندان زیادی از این رویداد نداریم چرا که می‌دانیم جشنواره فجر، نمی‌تواند به‌صورت مستقل، روی تولیدات انیمیشنی تمرکز داشته باشد و همین اندازه توجهی که به این حوزه دارد، ارزشمند است. از این به بعدش دیگر هر نتیجه به همراه داشته باشد و هر اتفاقی رخ دهد، خوب است. شخصا اطلاع دقیقی درباره دیگر تولیدات انیمیشنی حاضر در جشنواره امسال ندارم و صرفا به‌واسطه اطلاع‌رسانی‌ها و نقل قول‌های منتشر شده در فضای رسانه‌ای درباره آنها اطلاعات پراکنده‌ای دارم. طبق همین اطلاعات فکر می‌کنم انیمیشن «ببعی» جزو کارهای قابل‌توجه در جشنواره امسال باشد./ در گفت‌وگو با ایرنا
