واقعه ذی قار چیست؟

واقعه ذی قار چیست؟

پاسخ:

ذی قار آبی است در منطقه ای که نبویکرین وائل در اطراف آن سکونت داشتند. محلی است بین شهر کوفه و واسط کشور عراق کنونی.(۱) این مناطق در گذشته زیر سیطره پادشاهی ایران قرار داشتند و ساکنین آن قبایل عربی بودند، مانند قبایل نبویکرین وائل که قبیله بنی شیبان یکی از این قبایل بود که بر سر مسائلی با فرستادگان خسرو پرویز در این محل درگیر شدند که نام این منطقه به خاطر این حادثه مهم تاریخی در صفحه تاریخ ماندگار شده است.


علت این جنگ را مورخین چنین نگاشته اند:
خسرو پرویز در زمان لشکر کشی به روم (۶۱۰) شنید که نعمان رئیس و پادشاه حیره دختر بسیار زیبا رویی دارد، خسرو خواست او را به همسری خویش در آورد و در شمار زنان حرمسرای خود قرار دهد که شمار آنها را به هزاران عدد گزارش نموده اند.(۲)
این هوسرانی خسرو در حقیقت به قیمت ملک ایران و تاج و تختش پایان پذیرفت. نعمان بن منذر به علت دسیسه ای که در حقش شده بود به این امر رضایت نداد و اسباب خشم خسرو را فراهم نمود، تا اینکه خسرو بر آن شد که برای تنبیه او سپاهی تجهیز و ارسال نماید. نعمان با شنیدن این خبر از ترس جان به سوی قبیله بنی شیبان متواری شده و پناهنده گردید و تمام دارائی اش را به رئیس این قبیله سپرده و برای عذرخواهی به سوی خسرو روانه شد، خسرو با قساوت و سنگدلی که داشت عذر و تقصیر او را نپذیرفت و او را بکشت و از رئیس قبیله بنی شیبان تمام اموال و دارائی او را مطالبه نمود، رئیس قبیله امتناع نمود، دگر بار خسرو سپاهی برای سرکوب او گسیل داشت، این سپاه مرکب از ایرانیان و اعراب بودند که تعداد آنها به چهل هزار نفر می رسید، چندین درگیری بین سپاه خسرو و قبیله بنی شیبان واقع شد.
تا اینکه اعرابِ سپاه خسرو در منطقه ذی قار، ایرانی ها را تنها گذاشته و متواری شدند بدین وسیله زمینه شکست و کشتار سپاه خسرو فراهم گردید. پیروزی قبیله بنی شیبان زمینه ای شد که فتوحات بعدی اعراب را امیدوار کننده نمود. چون این شکست خسرو پرویز پادشاه خودکامه ایران و پیروزی بنی شیبان در منطقه ذی قار واقع شد در دل تاریخ بدین نام ثبت و ضبط و ماندگار شد.(۳)

اهمیت این رویداد برای اعراب:در منابع تاریخی نقل شده است که این واقعه پس از مبعث پیامبر اکرم ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ بوقوع پیوسته و پیامبر اکرم ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ از مکه به وسیله غیب از این واقعه آگاه و آن را نظاره گر بوده است که بلافاصله پس از پیروزی اعراب بر فرستادگان خسرو تکبیر گفته و فرموده است: این اولین روزی است که عرب از عجم مستقل شد و به سبب نام من پیروز شدند.(۴)
اعراب این منطقه سال ها بوده که در زیر سلطه حکومت پادشاهان ایران زندگی می کردند و هرگز زندگی مستقل و آزادی نداشتند، آنها همواره مرزبانی و نوکری شاهان ایرانی می کردند و زندگی تحقیر آمیزی داشتند.(۵)
این پیروزی برای اعراب بسیار حیرت آور و غیر قابل انتظار بود که اولاً قدرت امپراطوری ایران را که سال ها برای آنها شکست ناپذیر جلوه گر شده بود، شکننده نشان داد. ثانیاً این پیروزی در فتوحات دوره اسلامی به عنوان یک سنبل موفقیت و الگوی مقاومت در پیش روی اعراب مسلمان شده بود که ذهنیت شکست ناپذیری قدرت های بزرگ را از خیال خود بیرون نموده و با پایداری مرزهای میان اسلام و ایران را برداشته و به پیروزی کامل نایل شوند.
در حقیقت این پیروزی برای اعراب، تجربه شیرینی بود که بعدها مشوق خوب در فتوحات ایران گردید. چنان که درباره این پیروزی اشعار حماسی و افتخار آمیزی توسط شاعران عرب سروده شد.(۶)

 


پاورقی:

۱٫ لغت نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه، چاپ دوم از دوره جدید، ۱۳۷۷، ج ۸، ص ۱۱۶۲۹، و معین، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر، چاپ هشتم، ۷۱، ج۵، (اعلام) ص ۵۶۴٫
۲٫ و ابن اثیر، الکامل، بیروت، دار صادر، ۱۴۰۲، ج ۱، ص ۴۹۰ – ۴۸۲٫ گیرشمن، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، تهران، علمی فرهنگی، چاپ دهم، ۱۳۷۴، ص ۳۶۹، و گریستن سن، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران، دنیای کتاب، چاپ نهم، ۱۳۷۴، ص ۶۱۷ – ۶۱۶٫
۳٫ پیرنیا، حسین، تاریخ ایران باستانی، تهران، دنیای کتاب، چاپ اول، ۱۳۷۰، ص ۳۵۸ – ۳۵۷٫
۴٫ طبری، تاریخ طبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۰۸، ج ۱، ص ۴۷۲٫ و ابن اثیر «پیشین»، ص ۴۸۲٫
۵٫ زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ ایران قبل از اسلام، تهران. امیرکبیر، چاپ سوم، ۷۱، ص ۵۱۲ و ص ۵۳۱٫
۶٫ ابن اثیر، «پیشین» ج ۱، ص ۴۹۰٫

http://www.vatanfa.com/?s=واقعه-ذی-قار-چیست؟
ستاره(***مهسا***) گفته:

فقط میتونم بگم خسرو واقعا احمق بوده به خاطر پول پرستی وهوسش عربها به خودشون اجازه دادن فک کنن که ایران شکست پذیره ….