درباره دین مجوسی

• 3,651 بازدید
• 7 سپتامبر 2012
• ایران باستان

درباره دین مجوسی

یکی از ادیانی که قرآن آن را جزء ادیان آسمانی و دارای کتاب معرفی نموده و اهل آن دین را هم چون یهود و نصاری و صابئان اهل کتاب معرفی کرده است، مجوس است. خداوند می فرماید: «آنان که ایمان آوردند و آنان که یهودی شدند و صابئان و نصاری و مجوس و آنان که شرک ورزیدند خداوند روز قیامت میان آنان حکم می کند».^(۱)

همان طور که مشاهده می شود قرآن مردم را به سه دسته تقسیم می کند.
۱٫مؤمنان (مسلمین) ۲٫اهل کتاب (یهود و صابئان، نصاری و مجوس) ۳٫ مشرکین. پس به این ترتیب مجوس از مشرکان جدا شده و در گروه اهل کتاب قرار گرفت.
و آن گونه که تصور می شود و برخی گفته اند زرتشت بنیان گذار آیین مجوس نبود و این آیین توسط پیامبر دیگری تبلیغ شده است، و زرتشت آن را تجدید کرده است.
مجوس بر وزن صبور، مردی بود با گوش های کوچک که برای ملت مجوس دینی وضع کرد و مردم را به آن فراخواند، و مجوس غیر از زرتشت است. زیرا زرتشت بعد از ابراهیم ـ علیه السلام ـ بوده در صورتی که مجوس دین قدیم است و زرتشت بعدها آن را تجدید کرده و تغییراتی در آن داده است. کلمه مجوس معرب منج گوش است.^(۲)
این آیین در آغاز، آئین توحید و یکتاپرستی بوده که بعدها بر اثر عوامل مختلفی تغییر صورت و ماهیت داده است.^(۳)
شیخ صدوق می نویسد: «از مجوس جزیه گرفته می شود، زیرا پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمودند: در مورد آنان مانند اهل کتاب رفتار کنید. زیرا آنان پیامبری به نام «دامسب» داشتند که به قتل رسید و کتابی به نام جاماسب داشتند که بر روی دوازده هزار پوست گاو نوشته شده بود که سوزاندند.^(۴)
بنابراین معلوم شد که آیین مجوس غیر از آیین زرتشت است که معمولا به اشتباه هر دو را به عنوان آیین زرتشت می پندارند، ولی این آیین هم همانند دیگر آئین های آسمانی مثل مسیحیت دچار تحریف شد و به ثنویت و دوگانه پرستی گرایید و تعالیم آن با خرافات و موهامات زیادی آمیخته شد و زرتشت که در دوران بعد پیدا شد در آیین مجوس اصلاحاتی به عمل آورده است چنانچه از خود زرتشت نقل است که: قصد او این بوده است که صفای قدیمی مذهب را برگرداند به این معنی زرتشت خود موسس دین نبوده است، بلکه عقاید قدیمی و معتقدات زمان خود را در هم آمیخت و صورت نوین و ارزش خاصی بدان بخشید.^(۵)

مجوسیان چهار فرقه معروف دارند
۱٫ کیومرثیه: این فرقه از مذاهب قدیم ایران است که به اصحاب کیومرث معروف بودند و به دو اصل یزدان و اهرمن معتقد بوده و می گفتند: یزدان ازلی قدیم و اهریمن محدث و مخلوق است و سبب خلق اهریمن این است که یزدان با خود فکر کرد که اگر مرا منازعی (دشمنی) بود چگونه بود؟ پس از این فکر ظلمت به وجود آمد و اهرمن نامیده شد به شر و فتنه بر نور خروج کرد و با او در سرشت و کردار مخالف بود^(۶). طوری که در تمام مدت عمر دنیا بین اهریمن و یزدان نزاع و دشمنی در جریان است.

۲٫ زروانیان: این گروه از مجوسیان، زمان را زروان می نامند که منشأ هستی است و معتقدند که زروان برای مدت هزار سال قربانی کرد که صاحب فرزند شود. در این هنگام شک کرد که آیا قربانی کردن سودی دارد یا ندارد. همین باعث شد که خودش یا زنش صاحب دو فرزند شود: هرمز و اهریمن، هرمز بابت قربانی کردنش و اهریمن بابت شک کردنش از این زمان، نبردی به مدت دوازده هزار سال میان هرمز و اهریمن در می گیرد.^(۷)

۳٫ مسخیه: که از این فرقه اطلاعاتی در دست نیست.

۴٫ زرداشتیه: پیروان زرتشت را به این نام می نامند که نام پدرش پوروشب یعنی دارنده اسب پیر، نام مادرش دغدو یعنی دوشنده گاو ماده و نام خاندان وی سپیتمه یعنی سپید نژاد بود. معروف است که وی ایرانی و اهل آذربایجان بوده است و محل برانگیختگی او را کوهی نزدیک دریاچه ارومیه می دانند.^(۸)
پس با توجه به مطالب گفته شده زرتشتیان یک فرقه از مجوسیان هستند و اینکه برخی به زرتشتیان مجوس می گویند از باب اطلاق اسم کل بر جزء است.
مجوسیان همچون سایر ادیان آسمانی عقیده به معاد و بهشت و دوزخ و عقیده به منجی دارند و در ابتدا یکتاپرست بودند که در طول گذر زمان آئینشان با خرافات و موهومات و اساطیر آمیخته شد و نیز از اعتقادات مجوسیان است که زمان دنیا را ۱۲ هزار سال می پندارند که به چهار تا سه هزار سال تقسیم می شود. در سه هزار ساله نخست هرمز مخلوقات خود را خلق می کند در سه هزار سال دوم با اهریمن می جنگند و اهریمن شکست می خورد. در سه هزار سال سوم اهریمن آفریده های خود را با آفریده های هرمز درهم مخلوط می کند در سه هزار سال چهارم هرمز و آفریده های او برای همیشه از شر اهریمن و مخلوقات او خلاص می شوند^(۹).

پاورقی:

۱٫ حج : ۱۷٫
۲٫ زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس، بیروت، مکتبه الحیاه، بی تا، ج۴، ص۲۴۵٫
۳٫ استادی، رضا، مقدمه ای بر ملل و نحل یا ادیان و مذاهب، قم، انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴ش، ص۱۰۱٫
۴٫ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۵۳٫
۵٫ مجله تخصصی کلام، شماره ۳۲، ص۶، و ترابی، علی اکبر، تاریخ ادیان، تهران، اقبال، ۱۳۴۷ش، ص۲۴۱٫
۶٫ ابوالقاسمی، محسن، دین ها و کیش های ایرانی، ص۲۶ ـ ۲۸٫
۷٫ همان، ص۶۴ ـ ۶۵٫
۸٫ توفیقی، حسین، آشنائی با ادیان بزرگ، تهران، سمت، ۱۳۷۹ش، ص۵۷٫
۹٫ دین ها و کیش های ایرانی، ص۶۴ ـ ۶۵٫