بهشت تبهکاران جدیدترین ساخته مسعود جعفری جوزانی است که بعد از کش و قوس‌های فراوان بالاخره اولین نمایشش در جشنواره فیلم فجر خواهد بود تا جوزانی لقب کهنه‌کارترین فیلمساز جشنواره فجر ۴۲ را از آن خود کند.
همه چیز درباره چهل و دومین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۴۰۲
خلاصه داستان فیلم بهشت تبهکاران که ساخته مسعود جعفری جوزانی است، از این قرار است؛ حسن جعفری کارمند شرکت نفت آبادان به تهران می آید و ناخواسته وارد ماجراهایی می‌شود. داستان این فیلم در زمان ملی شدن صنعت نفت و از سال ۱۳۲۹ روایت می‌شود. سالی که احمد دهقان نماینده مجلس، روزنامه‌نگار و مدیر تئاتر «نصر» توسط حسن جعفری در خیابان لاله‌زار تهران به قتل می‌رسد.
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
بهشت تبهکاران جعفری‌جوزانی نشان داد تنها دغدغه داشتن از یک برش تاریخ معاصر برای ساخت فیلم کافی نیست. جوزانی که در سریال در چشم باد عادت به اضافه گویی و زیاده گویی داشت در مدیوم سینما نیز این عادت را ترک نکرد و یک فیلم شلخته و آشفته و در نهایت بی سلیقگی ساخت. فیلمی که حتی از سریال کاراگاه علوی و لوکیشن‌های تهران دهه ۳۰ نیز عقب‌تر است. اینکه نام فرید مصطفوی با کوله‌باری از تجربه و همکاری با بزرگانی چون رخشان بنی‌اعتماد در تیتراژ فیلم و در مقام فیلمنامه‌نویس آمده ولی حاصل کار حتی نتوانسته ضعف‌های شخصیت‌پردازی و انگیزه‌ها و حضور شخصیت‌ها را معنی کند یعنی حتما یک جای کار می‌لنگد. ۲ سال وقت گذاشتن برای ساخت فیلمی که هیچ دستاوردی برای سینمای ایران ندارد و با انبوهی از حضور بازیگران حتی در اندازه سریال‌های نود قسمتی تلویزیون هم جاذبه ایجاد نمی‌کند باید همه ما را به فکر فرو ببرد. فکر به این نکته که چه شد که فیلمسازی مانند جعفری‌جوزانی با انگیزه‌های قابل احترامش توانایی تعریف کردن ساده یک درام را ندارد و حتی جرات دور ریختن سکانس‌های بی‌جهت و بی معنی را هم ندارد. نیمه ابتدایی فیلم که در آبادان می‌گذرد به جرات می‌توانست به یک سوم نسخه فعلی تقلیل پیدا کند و بازی‌ها و سکانس‌های باسمه‌ای و غیرواقعی نیز کمتر از این اندازه شود. صحنه‌های دادگاه به غیر از مرور تاریخ معاصر از زبان چند وکیل چیز دیگری نداشت و حیرت‌انگیزتر اینکه چطور فیلمساز در اواسط فیلم تصمیم گرفت ضلع دوم و سوم یک درام را به کل از صحنه حذف کند و لادن مستوفی و رضا یزدانی از نیمه فیلم کنار بروند؟ تماشای ۲ ساعته یک فیلم شلوغ و باری به هر جهت حتما روز سختی را برای تماشاگران رقم می‌زند که ای کاش حداقل اگر فکری برای اکرانش دارند از الان به تکاپوی سر و سامان دادن به این آشفته بازار تصاویر بکنند. یک «ای‌کاش» دیگر اینکه امیدوارم جعفری‌جوزانی فکر ساخت پروژه کوروش کبیر را با این حجم از ناتوانی در فیلمسازی از سرش بیرون کند تا لااقل اسطوره‌های این سرزمین هنوز هم در چشم مخاطب بزرگ و ماندگار باقی بمانند.
۳ نکته از فیلم:
آخرین ساخته مسعود جعفری جوزانی تصویری کاریکاتور‌گونه از یک درام به اصطلاح سیاسی را به مخاطب ارائه می‌دهد. فیلم پرهزینه جوزانی اتفاقا یکی از آشفته‌ترین و شلخته‌ترین ساخته‌های اوست که برای کارگردانی با سابقه او چه در صحنه‌های عاشقانه (البته اگر عشقی در فیلم وجود داشته باشد!) و چه در اجرای صحنه‌های اعتراضات خیابانی،چنان خامدستی و نابلدی از خود نشان می‌دهد که اگر مواجهه مخاطب با تیتراژ ابتدایی نبود،بسیاری را به این یقین می‌رساند که کارگردانی جوان و بی‌استعداد درحال تجربه‌اندوزی اولین کار تصویری خودش، با اتکا به یک سرمایه هنگفت و بادآورده است.
نمایش مضحک میتینگ‌های سیاسی با آن دیالوگهای شعاری که با فضاسازی شتابزده کارگردان، توانایی ترسیم فضای سیاسی جامعه اواخر دهه بیست (که به تازگی زمزمه‌های ملی شدن صنعت نفت را در سر می‌پروراند) را ندارد، در کنار ترسیم کاراکترهایی که در تمام مدت زمان طولانی فیلم، هیچکدام از دغدغه‌های ذهنی و درونی آنها برای تماشاگر هویدا نمی‌شود،بهشت تبهکاران را به یک بیانیه شعاری و کسالت‌بار سیاسی تبدیل کرده که هیچ نشانه‌ای از یک درام سینمایی را با خود به همراه ندارد.
نویسنده فیلمنامه،شخصیتهای بسیار زیادی را وارد مسیر داستان کرده و بدون اینکه زحمت پرداخت تک تک آنها را به خود بدهد،به سادگی از کنار آنها عبور می‌کند. بسیاری از کاراکترها، بدون اینکه تاثیر واضحی بر پیشبرد درام مرکزی فیلم داشته باشند،تنها برای خالی نبودن عریضه و بالاتر بردن مدت زمان فیلم، از طرف فیلمساز به متن اثر تحمیل شده‌اند.( نگاه کنید به حضور کاریکاتور‌گونه فخرالدین صدیق شریف، جواد طوسی، حمید گودرزی و حسام منظور که در لحظات آخر به فیلم اضافه می‌شوند)
به همه اینها اضافه کنید بازی ضعیف و دور از انتظار کلیه بازیگران اصلی فیلم که همپای با ساختار بهم ریخته‌اش،تماشاگر را در افسوس و نا‌امیدی عمیقی غرق می‌کند.
۳ نکته از فیلم:
من کشف کرده‌ام؛ چرا فیلمی که ۲ سال از تولید و یکسال از طی شدن مراحل پساتولید آن می‌گذرد، هنوز آماده نیست یا در برخی سینماها با پرده سبز به نمایش درآمده؛ من کشف کرده‌ام که چرا فیلم -شاید- تا همین قبل از نمایش در جشنواره درگیر تدوین و ویژوال بوده. -احتمالا- تدوینگر بی‌نوا نمی‌دانسته با این همه راش، این همه سکانس بی‌ربط، این همه داد و فریاد و این همه قاب‌های سوپر کلوزآپ و این همه اتفاق بی‌منطق در طول زمان محدود ۱۲۰ دقیقه‌ای چه کند.
تدوینگر محترم، در کنار خط اصلی داستان که از واقعیت هم برداشت شده است، داستان کلیشه‌ای دختر پولدار و پسر فقیر را خطی روایت کند یا فلش‌بک بزند، از کارگری به عنوان یک بهانه سیاسی شروع کند یا تصویرشان را حذف کند، اساسا کدام شخصیت را کنار بگذارد که داستان خلوت‌تر و قابل دنبال کردن بشود. اصلا با فراموش شدن راکوردها چه کند…
شما خودتان را جای تدوینگرِ خیالیِ بی‌نوای قصه ما بگذارید که حتی نمی‌توانسته به کارگردان مشهور فیلم گلایه‌ای بکند و از این همه آشفتگی و بی‌منطقی شاکی شود. پس برای همین یکسال همه چیز طول کشیده حتی تا روز پخش در جشنواره و نتیجه فیلمی است که اگر روایت ویکی‌پدیایی قتل احمد دهقان را خوانده باشید، می‌توانید داستان را فهم کنید و شاید شاید به تماشا ادامه دهید. می‌دانم این نوشته خالی از نقدی است که باید، ولی درباره فیلم استاد جوزانی نمی‌شود چیزی بیش از این گفت و نوشت. مرا ببخشید!
اسم پیشنهادی دیگر برای فیلم: کمدی دیگری از جوزان‌فیلم
سطح فیلم: رد شدن در جشنواره با احترام
۳ نکته از فیلم:
در بهشت تبهکاران تعداد زیادی از بازیگران سینمای ایران حضور دارند؛ امیرحسین آرمان، لادن مستوفی، سحر جعفری جوزانی، پژمان بازغی، حمید گودرزی، رضا یزدانی، بهنام تشکر، هومن برق نورد، حسام منظور، رضا شفیعی جم، فریبا متخصص، فخرالدین صدیق شریف، اسماعیل خلج، علیرضا جلالی تبار، محمدرضا هاشمی، سهیل برخورداری، حمید متقی، فتح‌الله جعفری جوزانی، مهدی مهریار و جواد طوسی و همچنین در این اثر سینمایی افسانه بایگان و فرهاد قائمیان با نقش آفرینی خود، حضور افتخاری دارند.
فهرست عوامل فیلم بهشت تبهکاران عبارتند از؛
کارگردان: مسعود جعفری جوزانی، مدیرفیلمبرداری: امیر کریمی، تدوین: مهدی حسینی وند، موسیقی: فردین خلعتبری، فیلمنامه: مسعود جعفری جوزانی، فرید مصطفوی، طراح صحنه و لباس: اصغر نژاد ایمانی، طراح چهره‌پردازی: مهین نویدی، طراحی و ترکیب صدا: سید محمود موسوی نژاد، صدابردار: آرش برومند، جلوه‌های ویژه میدانی: آرش آقابیک، جلوه‌های بصری: کامیار شفیع پور، مدیرتولید: بهزاد هاشمی، عکاس: علی نیک رفتار، دستیاران کارگردان: علی مهرآسا، مهدی حاجی یوسف، پارسا هاشمی، مشاور رسانه‌ای: منصور جهانی و تهیه‌کنندگان: فتح‌الله جعفری جوزانی، علی قائم مقامی.
مسعود جعفری‌جوزانی | کارگردان: به دنبال کیسی بودم که همیشگی باشد، در مورد ابینکه آدم‌هایی که دفاع می‌کنند، چرا اعدام می‌شوند؟ اما اگر قرار بود در مورد یک مسئله فیلم بسازیم، تبدیل به کلیشه فیلمسازی در حوزه قصاص می‌شد. در نهایت با دوستانم در انجمن حقوق‌شناسان مشورت کرده و تصمیم گرفتیم که یک مسئله ریشه‌ای را در تاریخ بررسی کردیم. کتابی درباره کاراکتر اصلی فیلم؛ حسن جعفری نوشته شده که قطعی ثابت کرده این فرد بی‌گناه است. اسم کتاب «بی‌گناهی که بر دار شد» است. این که این فرد قاتل نبوده و چون سیاسی و اهل قلم بوده، اعدامش کرده‌اند. البته این فیلم اقتباسی به حساب نمی‌آید؛ بلکه اثری پژوهشی است. زیرا من تمام پرونده‌ها و اسناد مربوطه را مطالعه کردم. «بهشت تبهکاران» درباره اهمیت استقلال قوه قضاییه است، چراکه در هر سرزمین و کشوری اگر قوه قضاییه مستقل نباشد، بهشت تبهکاران است و جهنم انسان. زندگی حسن جعفری به‌واقع فیلم است و من همواره دوست دارم در ژانرهای مختلف فیلم‌هایی بسازم که بتواند رد پایی از من و علایقم باشد. این قصه می‌تواند و قابلیت سریال شدن هم دارد.
علی قائم‌مقامی | تهیه‌کننده: فیلم «بهشت تبهکاران» از لحاظ پروداکشن پروژه سنگینی بود. چند روز قبل از شروع جشنواره فیلم فجر، با مدیران صحبت کردم که چند روزی برای رساندن نسخه نهایی صبر کنند، منتها گفتند قانون برای همه یکسان است و بلیت‌فروشی انجام شده است. پس آن ماجرایی در روزهای ابتدایی جشنواره اتفاق افتاد و در آن روزها نسخه فیلم ما که روی پرده رفت، ناقص بود.
امیرحسین آرمان | بازیگر: اعث خوش‌شانسی من بود که بازی در نقش حسن جعفری به من رسید. از لحظه لحظه بازی کردن این نقش در این فیلم لذت بردم و سعی کردم چیزی از شخصیت بسازم که واقعی باشد. من با برادرزاده و خانواده این شخص صحبت‌های بسیاری کردم تا قصه را طبق واقعیت‌ها، روایت کنیم. تک‌تک تصاویری که در فیلم می‌بینید، پشتش فکر است و ساعت‌ها درباره آن صحبت شده است. در کمتر فیلمی، این میزان از دقت کارگردان را دیده‌ام.
رضا یزدانی | بازیگر: من خواننده‌ای هستم که چند سالی است بازیگری را هم تجربه می‌کنم. به واسطه چهره و صدایی که دارم، بیشتر نقش‌های منفی به من پیشنهاد می‌شود. زمانی که فیلمنامه را خواندم، از این نقش منفی بسیار خوشم آمد و نمی‌دانم که توانسته‌ام از پس آن بربیام یا خیر. اما باید بگویم مسعود جعفری‌جوزانی از آن دسته کارگردانانی است که بازیگرش را خوب هدایت می‌کند.
بهنام تشکر | بازیگر نقش قاضی: باعث افتخار من است که در فیلم آقای جعفری‌جوزانی ایفای نقش کرده‌ام. لوکیشن دادگاهی که در تصویر تماشا کردید، واقعی است و در سال ۱۳۲۹، مراسم محاکمه حسن جعفری در همین دادگاه اجرا شده بود.
حسام منظور | بازیگر: زمانی که اسم آقای جعفری‌جوزانی پشت کاری باشد، بازیگر بدون فکر کردن آن را انتخاب می‌کند. متاسفانه فیلم‌های تاریخی خیلی کمتر ساخته می‌شود. تجربه نشان داده مردم هم آثار تاریخی-ملی را بسیار دوست دارند و این آثار علاوه بر این که سینمایی است، پژوهشی هم هست.
ادامه مطلب فیلم بهشت تبهکاران؛ اطلاعات کامل و نقد فیلم مسعود جعفری جوزانی
بهروز شعیبی در ششمین تجربه سینمایی خود به سراغ یک داستان عاشقانه رفته است و آغوش باز را با حضور تعداد زیادی از بازیگران مطرح تولید کرده است. در اینجا نگاهی به این فیلم می‌اندازیم.
اطلاعات کامل از چهل و دومین جشنواره فیلم فجر
داستان فیلم آغوش باز درباره خواننده‌ای است که در روز کنسرتش با قهر همسرش در می‌یابد زندگی علاوه بر کارها و مشغله‌های شخصی ابعاد دیگری هم دارد و می‌توان بدون آنکه خللی در حرفه پیدا شود به خانواده و همسر و پدر و مادر هم عشق ورزید.
در خلاصه داستان رسمی فیلم آمده است: سه قصه از سه زوج در فراز و نشیب روابط عاطفی که فرصت می‌یابند به تعریف جدیدی از عشق برسند؛ این خلاصه‌ای است از داستان فیلم آغوش باز.
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
برای فیلمسازی که اولین ساخته سینمایی‌اش بهترین فیلم کارنامه کاری او است ساخت فیلم آغوش باز تنها یک عقب‌گرد نیست بلکه سقوط آزاد به انتهای بی‌انگیزگی و بی سلیقگی است. شعیبی حتی در آثار قبلی خودش هم تا این اندازه از داستان گفتن جدا نشده بود که در آغوش باز آنچنان سردرگم و بی‌هویت به سراغ فیلمنامه رفته است که نه تنها هیچ نشانه‌ای از کارگردان دهلیز درون خودش ندارد که گمان می‌رود فیلم را یک کارگردان درجه چندم گیشه پسند ساخته است. فیلم سرشار از تصاویر و سکانس‌های کارت پستالی است که به سختی می‌توان میان روابط و علت و معلول میان آنها منطق پیدا کرد. فیلم سی سالی دیر ساخته شده است و اگر این میزان از دغدغه در دهه ۷۰ روی پرده می‌رفت احتمالا نظر دیگری می‌توانستیم درباره فیلم داشته باشیم و اشکال دقیقا همین‌جاست که فیلمساز از روح جمعی جامعه امروز کاملا به دور است و این را می‌توان از لحظه لحظه فیلم فهمید.
۳ نکته از فیلم:
هر چقدر بهروز شعیبی با فیلم بدون قرار قبلی، امیدوارمان کرده بود که می‌توان به عنوان یک سینماگر نسل نوی سینمای اجتماعی ایران رویش حساب کرد، آثار اخیر وی از جمله آغوش باز ذهنیت نسبت به او را تغییر داد.
آغوش باز فیلم سانتی مانتال و کلیشه‌ای است که شعارهایش، پیام انسان‌دوستانه‌‌اش و عشق ناقصش نه تنها به بار ننشسته بلکه کمدی ناخواسته‌ای شده که فقط قصد دارد کشدار شود و نتیجه این اتفاق، ملال تماشاگر از تماشای آن است.
کلیشه بهترین واژه برای روایت و شخصیت پردازی فیلم است؛ زن آلزایمری، مرد مهربان و فداکار، مدیربرنامه‌های تیز و بز، سرمایه گذار زبان باز، مافیای موسیقی و … همه و همه حتی تیپ‌های خوبی هم نبودند تا فیلم در متن و اجرا به طور توامان شکست خورده و الان باشد.
۳ نکته از فیلم:
این تنوع‌طلبی بهروز شعیبی در انتخاب ژانر فیلم و نماندن در هیچ شیوه و سبکی، قابل تقدیر است اما کاش این تغییر و تحولِ موضوعی منجر به تجربه قابل قبولی شود. فیلم آغوش باز دقیقا از همین نقطه (بی‌تجربگی سازنده‌اش در ساخت فیلم خانوادگی و خوشحال) ضربه می‌خورد.
تازه‌ترین اثر شعیبی، سردرگم است، پر حرف است، بی‌ارتباط است، آشفته است، نامتوازن است و افسوس که برای همه این حرف‌ها نمی‌شود مثال آورد. مثال زدن کل فیلم را اسپویل می‌کند!
فیلم سکانس‌های خیلی خوب هم دارد، برعکس حرف‌های قشنگی هم دارد ولی دغدغه پسِ فیلم گم است. شخصیت اصلی آنقدر که باید قوت ندارد و نتیجه اینکه سیر تحولش ساختگی به نظر می‌رسد، ایده شخصیت غایب فیلم هم با آن همه اشاره و شگفتی، به سرانجام نمی‌رسد. فیلم اصرار دارد تا تمام شود؛ هم در ذهن ما و هم در سرنوشت تک‌تک قصه‌ها و این اتفاق مبارکی برای یک فیلم امروزی نیست. شاید خنده‌تان بگیرد ولی باور کنید که برای همین دلایل ساده، فیلم حال و هوا و حس دهه هفتادی دارد! انگار کمی دیر ساخته شده. مثل یک آهنگ قدیمی که دیدنش خالی از لطف نیست ولی چیزی به شما و زندگی‌تان اضافه نمی‌کند. ولی عصر جمعه خوبی برایتان می‌سازد.
اسم دیگر برای فیلم: در جست‌وجوی زهره
سطح فیلم: پذیرش در جشنواره (کاندیدای موسیقی و طراحی صحنه و لباس)
۳ نکته از فیلم:
حامد کمیلی، محسن کیایی، گلاره عباسی، شبنم گودرزی، جواد خواجوی، وحید نفر، علی عطایی، روژین فاطوری‌فر، ساینا توکلی، میثم نوروزی، سهیل هژبر، مسعود خانی و با حضور هنرمندانه: مهدی هاشمی، احترام برومند و حسن معجونی. بازیگران کودک: هاتف شعیبی و نفس نکی بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
تهیه‌کنندگی این کار را علی سرتیپی به عهده دارد و فیلمنامه آن را مهرداد کوروش‌نیا و محمدسجاد نجفی به‌طور مشترک نوشته‌اند.
همچنین برخی از عوامل فیلم سینمایی آغوش باز عبارتند از؛ کارگردان: بهروز شعیبی، تهیه‌کننده: علی سرتیپی، مجری طرح و سرمایه‌گذار: محمدمهدی عسکری، نویسندگان فیلمنامه: مهرداد کوروش‌نیا و محمدسجاد نجفی (بر اساس طرحی از بهروز شعیبی)، مدیر فیلمبرداری: علیرضا برازنده، تدوین: خشایار موحدیان، مدیر تولید: مسعود زمانی، موسیقی: مسعود سخاوت‌دوست، طراح چهره‌پردازی: فاطمه کمالی و زهرا کمالی، طراح جلوه های بصری: محمد برادران، طراح صحنه: محمدرضا میرزامحمدی، طراح لباس: شیوا رشیدیان، طراحی و ترکیب صدا: حسین قورچیان، صدابردار: عباس رستگارپور، دستیار اول کارگردان: نگار جنیدی، مدیر تدارکات: مرتضی اسکندری، برنامه‌ریز: حامد مختاری، منشی صحنه: غزل رشیدی، عکاس: مسعود اشتری، روابط عمومی: محمد کفیلی، طراح لوگو: روح الله موحدی.
علی سرتیپی | تهیه‌کننده: پیشنهاد ساخت این فیلم از سوی بهروز شعیبی و محمدمهدی عسگری بود. من هم باتوجه به شناخت آقای شعیبی فیلمنامه را خواندم و این اثر ساخته شد. شایعه بود که بهروز شعیبی وسواس دار و مراحل تولید طول می‌کشد اما در این پروژه همه‌چیز سر زمان مناسب انجام شد. این فیلم صد در صد در بخش خصوصی تولید شده و یک ریال هم یک ارگان دولتی به آن کمک نکرده و حمایتی هم نشده است. من و محمدمهدی عسگری بودجه فیلم را تامین کردیم. بهروز شعیبی هم تمایلی نداشت که از ارگان دولتی کمک گرفته شود. ما فکر می‌کردیم خود قصه و شرایط تولید این فیلم طوری است که به امید خدا بازگشت سرمایه خواهد داشت.
بهروز شعیبی | کارگردان: آغوش باز یک روی جدید از سینما برای من بود؛ هم در نوع فیلمسازی و هم در شکل اجرایی. من مدت ها طرحی در ذهن داشتم تا اینکه سجاد نجفی یکی از نویسندگان فیلم و محمدمهدی عسگری خواستند که با هم همکاری داشته باشیم. من فیلمنامه‌های آماده داشتم اما وقتی این طرح را برایشان تعریف کردم، بسیار از آن استقبال کردند. صادقانه بگویم آغوش باز کار سخت و پُربازیگری بود و اگر همدلی و همکاری این گروه نبود، این فیلم حتما امتیازاتی را از دست می‌داد. دغدغه‌ها خیلی محاسبه شده نیست و من طوری کار می‌کنم که زندگی و فکر می‌کنم. این بخش باعث شده است که خیلی دچار محاسبه نمی‌شوم. فکر می‌کنم دغدغه همه ما چیزهایی است که ما در روابط انسانی با آن مواجه هستیم. ما احتیاج داریم که به یکدیگر یادآوری کنیم که در مشکلات و هنجارها و ناهنجاری‌های اجتماعی دچار غفلت نشویم. به نظر من وظیفه سینما همین است که هنجارهای اجتماعی را به ما یادآوری کند. به عقیده من یادآوری یکی از کلیدواژه‌های اصلی فیلم بود. معتقدم که بخش مهم کیفی جامعه ما در دست خانم‌ها است. از بدو تولد ما با یک زن همراه هستیم تا روز آخر. هرچقدر بخواهیم این رابطه انسانی را نادیده بگیریم یا سرکوب کنیم، عشق و علاقه در جامعه جایش را به خشم و اعتراض می‌دهد. ما در درام می‌توانیم هر پرسوناژی را تعریف کنیم اما در ناخودآگاه ما اینگونه است که برای بانوان احترام زیادی قائل هستیم. خانم‌ها در آثار من فقط حضور کمی نداشته و شخصیتهای تاثیرگذاری داشته‌اند. من خودم هیچوقت مقید به یک گونه خاص سینمایی نبوده‌ام. به همین دلیل فکر می‌کنم بهترین اتفاق من در این سال ساخت «آغوش باز» با یک گروه درجه یک بود. همچنین یک تهیه‌کننده خوب و کاربلد در کنار ما بود تا این ژانر را به درستی ارایه کنیم. کارگردانی نمی‌تواند در کنار یک تهیه‌کننده خوب، فیلم بد بسازد و همچنین نمی‌توان کنار یک تهیه‌کننده بد، فیلم خوب ساخت. دوست داشتیم فیلم خوش آب و رنگی داشته باشیم. واقعیت امر این است، زمانی که فیلم شروع می‌شود، فیلمنامه تمام شده است و توجه به رنگ و فرم به محتوای فیلم لطمه نمی‌زند. نزدیک‌ترین ژانر به «آغوش باز» کمدی درام است که درباره روابط انسانی صحبت می‌کند و تیزی‌های ناهنجاری‌های اجتماعی را کمی نرم می‌کند. این خاصیت این ژانر است.
محمدرضا میرزامحمدی | طراح صحنه: فیلمنامه شرایط جالبی در صحنه سازی و دکوری داشت که به یک تکاملی می‌رسید. این برای ما مهم بود که تا جای ممکن به قصه و فیلمنامه وفادار بمانیم. ما سعی کردیم که تمام لوکیشن‌های فیلم از فرم و رنگ بهره ببرد و اگر دقت کنید هر کاراکتر در فرم و رنگ خاصی قرار دارد که به آن شخصیت کمک می‌کند.
محمدمهدی عسگری | مجری طرح: ما روزی دور هم نشستیم و تصمیم گرفتیم که یک فیلم عاشقانه و خانواده محور بسازیم که امیدوارم نظر شما و مخاطبان را جلب کرده باشیم. قدم اول ما هم یک قصه خوب بود. کار سخت اما شیرین بود و توانستیم با سرمایه شخصی کار را به پایان برسانیم.
مهرداد کوروش‌نیا | نویسنده: نگارش این فیلمنامه مانند دو امدادی بود. بهروز شعیبی و سجاد نجفی یکی دیگر از نویسندگان در ابتدا طرحی را آماده کرده بودند و این خود مساله‌ای است که به فیلمنامه‌نویس کمک می‌کند. بعد از ۳ ماه بهروز شعیبی با من تماس گرفت و به دوستان اضافه شدم. ما ۳ ماه بعد را بیشتر به فرم و ساختمان فیلمنامه پرداختیم.
سجاد نجفی | نویسنده: بهروز شعیبی یک کارگردان صاحب سبک است و به عنوان یک فیلمنامه‌نویس دوست داشتم ببینم که ایشان علاقه‌مندند، چه فیلمی بسازند. به همین دلیل به سمت مسیر داستان و قصه سوق پیدا کردیم. حس و حال خوب در همه جای این فیلم و فیلمنامه حضور داشت.
شبنم گودرزی | بازیگر: نمی‌توانیم بگوییم که ارزش زن‌ها پایین می‌آید. همانطور که خانم‌ها می‌توانند پول‌پرست باشند، آقایان هم می‌توانند. نمی‌توانیم به این صفات به صورت جنسیتی نگاه کنیم.
مسعود سخاوت دوست | آهنگساز: موسیقی پاپ مستقیما با خلقیات مردم یک جامعه در ارتباط است و اگر جنس دیگری از ادبیات را در موسیقی پاپ امروز می‌بینید، آیینه‌ای از خلقیات مردم همان جامعه است. باید بررسی کنیم که موسیقی پاپ ما هرچقدر از گذشته به حال حرکت کرده، چه تغییراتی داشته است. مردم در سطح جامعه با یک بررسی ساده می‌توانند متوجه وضعیت اسف‌بار موسیقی پاپ باشند. من به عنوان مخاطب عام فکر می‌کنم که موسیقی پاپ با عواطف عوام جامعه در ارتباط و دلیل انتخاب این موسیقی برای فیلم همین بوده است.
فیلم میرو ساخته حسین ریگی یکی از آثار سینمایی حاضر در جشنواره فیلم فجر است که داستانی درباره مقاومت مردم سیستان در ۸ سال دفاع مقدس را روایت می‌کند. در اینجا مروری داریم بر متن و حواشی این فیلم.
چهل و دومین جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۲؛ همه اطلاعات و خبرها
فیلم میرو با محوریت نمادین یکی از بسیجیان نوجوان شهرستان چابهار و اراده وی برای عزیمت به جبهه‌های جنگ، تحت تاثیر سردار شهید حاج قاسم میرحسینی ساخته شده است.
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
فیلم میرو حسین ریگی نمونه کامل تلف کردن بودجه برای ساخت فیلم در یک منطقه مستعد است. ریگی در آثار قبلی‌اش نشان داد علقه و شناخت خوبی به سرزمین مادری یعنی سیستان و بلوچستان دارد و وقتی برای آنکه بتواند برای ساخت فیلم جدیدش باز هم از نهادهای فرهنگی دولتی بودجه بگیرد به سراغ داستانی رفت که هیچ‌گونه شناختی به ابعاد آن ندارد.
حاصل کار هم می‌شود یک فیلم سفارشی شبیه به اخراجی‌ها۱ در منطقه سیستان و بلوچستان که حتی به اندازه ساخته اول مسعود ده‌نمکی هم توان ارتباط برقرار کردن با مخاطب را ندارد. فیلمساز حتی در بیان دغدغه‌ها هم دچار سردرگمی است و پیوند نامبارک انگیزه‌های شخصیت اصلی با مفهوم رشادت و دفاع مقدس آنقدر نچسب و غیرقابل باور درآمده که هیچ گونه احساسی را بر نمی‌انگیزد.
۳ نکته از فیلم:
در یک کلام؛ فیلم میرو خسته‌کننده است. سخت‌فهم، کم‌جان و ناتوان برای درونی کردن قصه. کلیشه‌های قابل حدسی هم دارد، عشق قابل حدسی و تحول قابل حدسی. اما اگر این فیلم، تجربه اول کارگردانش بود، می‌شد همه این ضعف‌های روایی و ریتمی را کنار گذاشت و به موفقیت کارگردانش در ادامه مسیر فیلمسازی ایمان داشت.
من اما از حسین ریگی فیلم هوک را در هم در همین وطن فا دیده‌ام. دقیق نمی‌دانم فیلم چندم اوست ولی اگر شما هم آن را ببینید حق می‌دهید که هوک از میرو، فیلم سرحال‌تر، خوش‌ریتم‌تر و در بیان قصه‌اش خوش‌بیان‌تر است. حالا اگر این ماجرا را بگذاریم کنار تجربه سوم کارگردان در فیلمسازیِ بومی، یعنی ما توقع درستی از ریگی داریم که فیلم به فیلم پیشرفت کند و حداقل بشود پابه‌پای قصه پیش رفت و همراهش شد. محدودیت «لو دادن داستان» باز هم دست و پای قلم نویسنده را بسته و نمی‌تواند مثال‌هایی برای این لکنت‌های پیاپی میرو بیاورند. شباهت بخش‌هایی از داستان با «اخراجی‌ها یک» مایه سرافکندگی است تا تامل و تاثیرگذاری. حذف بی‌دلیل کاراکترها (مثل پسرک همراهِ میرو که همیشه هم فحش می‌خورد و همیشه هم هست!) یا پایان‌بندی خوش ولی بی‌منطق داستان، نمره منفی بزرگی برای ریگی است. در انتهای داستان این سوال در ذهن می‌ماند که چرا بنیاد شهید اسپانسر این فیلم شده است، آن هم وقتی بیشتر زمان قصه صرف افسانه شاه‌ماهی می‌شود.
اسم دیگر برای فیلم: اخراجی‌ها ۴
سطح فیلم: در سودای سیمرغ ولی برای رنگین شدن سفره، بدون کاندیداتوری
۳ نکته از فیلم:
حسین ریگی کارگردان فیلم میرو سومین اثرش را بعد از هوک و لیپار ساخته است و از هنرمندان بومی استان سیستان و بلوچستان است. سعید الهی برادر محمود گبرلو نیز به عنوان تهیه‌کننده این اثر حضور دارد و بنیاد شهید و امور ایثارگران و بنیاد سینمایی فارابی سرمایه‌گذاران فیلم هستند.
سودابه بیضایی، امیررضا دلاوری، حمید ابراهیمی، مهدی دین‌محمدپور، آرزو تاج نیا، ایوب افشار، ابوالفضل همراه، احمدرضا غلامی، محمد بصیرپور، عبدالمجید بلوچ شارکی، فاطمه شهرکی، مصطفی پرکان، محسن آراهیش، عباس نارویی، دیانا حوت و جمعی از هنرمندان بومی استان سیستان و بلوچستان بازیگران فیلم میرو را تشکیل می‌دهند. بنیاد شهید و امور ایثارگران و بنیاد سینمایی فارابی سرمایه‌گذاران فیلم میرو هستند.
سعید الهی | گروه تولید پروژه سینمایی «میرو» در حالی پس از چند ماه فیلمبرداری شهرستان چابهار را ترک کرد. بی‌تردید خیلی از فعالان فرهنگی و سینمایی از حضور در این پروژه ها خودداری کرده و ترجیح می‌دهند در مناطقی که امنیت آنها زبانزد است فیلم بسازند؛ اما برای دلسوزان این سرزمین روشن است که استان سیستان و بلوچستان با ساخت و نمایش فیلم هایی از جمله «میرو» می تواند به ایران عزیز ثابت کند که سرزمینی متمدن، زیبا، تاریخی و پرنشاط است و مردمانی شریف و مهمان نواز دارد.
دشمن هم به واسطه همین روحیه آرام و امن تلاش می کند به واسطه عملیات های کور خود، هر از چند گاه این چهره متین و خوشایند را مخدوش کند که زهی خیال باطل! قوم بلوچ سال‌هاست از تصویر تلخ و دردناکی که از آن در سراسر دنیا آگاهانه و عامدانه به نمایش در می آید رنجیده است و در این مسیر تنها ابزار هنری و رسانه‌ای می توانند زیبایی ها و امنیت عمومی این مرز و بوم را به تصویر کشیده و ظرفیت های مستعد این استان محروم را به نمایش در آورند.
دست ناپیدا جدیدترین ساخته سینمایی انسیه شاه‌حسینی است. کارگردان مطرح سینمای دفاع مقدس این بار هم روایتی از رشادت‌های زنان را دستمایه ساخت فیلمش قرار داده تا عنوان تنها کارگردان زن حاضر در جشنواره فجر ۴۲ را یدک بکشد.
اطلاعات کامل از چهل و دومین جشنواره فیلم فجر
در خلاصه داستان فیلم دست ناپیدا آمده است: در سال‌های ابتدایی جنگ یک زن خبرنگار با عده ای زن ایثارگر آشنا شده و سرنوشتش دچار تغییر می شود…
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
انسیه شاه‌حسینی را دوست دارم. متاسفانه نمی‌توانم درباره فیلم‌واره‌اش آنطور که باید بنویسم!
فیلم دست‌های ناپیدا پر است از «نشدن»ها؛ قرار بوده فیلم تأثیرگذاری شود درباره فعالیت زنان در پشت صحنه جنگ، قرار بوده خیلی هم اشک‌انگیز شود، قرار بوده به بخش‌های ناپیدا و کم‌پیدای جنگ هم نقبی بزند، تازه قرار بوده در بطن همین اشک و اثر و تصاویر کم‌پیدا، حرف‌های مهمی هم بزند ولی خب هیچکدام از این نیت‌های خوب، در عمل به «فیلم» بدل نشده است. اصلا به هیچ چیز شبیه نشده است. کیست که ایده نمایش بازسازی لباس‌های سوراخ سوراخ شهدا برای استفاده دوباره بدش بیاید یا شستن ملحفه‌های خونین بیمارستان تحت تاثیرش قرار ندهد، ولی این ایده‌ها باید در قالب فیلم به تصویر درآید و خانم کارگردان توانایی چنین کاری نداشته است. پس همه چیز در حد پلان‌هایی باقی مانده است.
حتی در برخی سکانس‌ها با تصاویری مواجه می‌شویم که برای کارگردانی که این همه سال در فضای فرهنگی و سینمایی نفس کشیده، بعید است. با مفاهیمی مواجه می‌شویم که سی و چند سال پس از جنگ، گفتنی نیست (فکر کنید که با دیالوگ‌هایی به تفاوت کشته شدن و شهید شدن اشاره می‌شود!) یا دیالوگ‌هایی می‌شنویم در این قاب، خنده‌دارترین می‌شود، یا در کنار آن سوژه اصلی، با ملغمه‌ای مواجهیم از مفقودالاثر، اسیر، خط مقدم، شعر، امید و…
بگذریم؛ نوشتم که انسیه شاه‌حسینی را دوست دارم و متاسفانه نمی‌توانم درباره فیلم‌واره‌اش، کلیشه‌ها و نشدن‌هایش آنطور که باید بنویسم!
اسم دیگر برای فیلم: باده‌فروش دید!
سطح فیلم: رد شدن در هییت انتخاب (ولی لابد در بخش تجلی اراده ملی جایزه هم می‌گیرد)
۳ نکته از فیلم:
کارگردان: انسیه شاه حسینی، تهیه‌کننده: سید سعید سیدزاده، بازیگران: معصومه بافنده، نسرین احمدخانی، اعظم سادات موسوی، زیبا عسکری- و…
دوست ندارم حضور و عدم حضور فیلمسازان خانم در جشنواره را جنسیتی کنم. فیلمساز چه زن و چه مرد زمانی دست به کار می شود که سوژه مورد علاقه و نیاز جامعه را پیدا کند و فیلم بسازد. به احتمال زیاد هم نبود فیلمسازان زن در جشنواره در این سال ها دلیل خاصی ندارد.
فعالیت یک فیلمساز چه زن و چه مرد به موضوعات فیلمنامه بر می گردد. خود من نزدیک یک دهه فعالیت نداشتم و سال گذشته می خواستم؛ فیلم سینمایی «به کودکان شلیک نکنید» را بسازم اما عنوان شد که موضوعیت حضور آمریکا در عراق تمام شده و فیلم عملا در نطفه خفه شد. من فیلمساز وقتی سراغ تولید فیلم می روم که موضوعی را دوست دارم بسازم. حالا این فیلمساز زن است یا مرد. مهم موضوعیت فیلمسازی است.
امیدوارم نماینده خوبی از سوی فیلمسازان زن باشم، فیلمسازانی که مانند دیگر کارگردانان ممکن است بنا به دلایلی نتوانسته باشند در جشنواره حضور داشته و یا فیلم مورد علاقه خود را بسازند. امیدوارم «دست ناپیدا» کار خوبی شده باشد و دیده شود.
فیلم قلب رقه روایتی جدید از سینمای ایران درباره اتفاقات گروه‌های تروریستی در کشور سوریه است. خیرالله تقیانی‌پور کارگردان این اثر است و قرار است در جشنواره فجر رونمایی شود. مروری بر اتفاقات و حواشی این فیلم خواهیم داشت.
چهل و دومین جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۲؛ همه اطلاعات و خبرها
موضوع فیلم قلب رقه همانطور که از نامش پیداست، بر اتفاقات چند سال اخیر سوریه متمرکز شده و درباره محور مقاومت و رویدادهای منحصر به فردی است که در این عرصه اتفاق می افتد. رقِه از شهرهای کشور سوریه و مرکز استان رقه است که در شمال شرقی سوریه و در ساحل فرات قرار دارد. Raqqa تقریباً ۴ سال (از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷) پایتخت داعش بوده است.
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
بیش از یک دهه از ظهور پدیده نحس و کثیف داعش در منطقه خاورمیانه می‌گذرد و ایران به عنوان یکی از کشورهایی که درگیر این پدیده شوم بوده است همواره تحت تاثیر کینه و اقدامات این گروه تروریستی بوده. اما با همه اینها و حضور مستشاری ایران در منطقه هنوز هم یک اثر درخور توجه درباره این اتفاق ساخته نشده است. بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها یک دورنمای کلی از این پدیده دارند که حتی فاصله ساخت فیلم اول تا همین فیلم قلب رقه هیچ تغییری در دیالوگ‌ها و فیلمنامه‌ها و انگیزه‌ها و حتی رویکرد سیاسی و امنیتی و نگاه اعتقادی و اسلامی درون آن احساس نمی‌شود و هیچ پیشرفتی که باعث تماشایی شدن این آثار شود شکل نمی‌گیرد. گریم‌ها همه یکی است. دیالوگ‌ها و حرف‌ها و انگیزه‌های داعشی‌ها یکی است. مانند دهه شصت که تمامی فیلم‌های دفاع مقدسی تصویری یکسان از بعثی‌ها نشان می‌دادند و همگی یک سیبیل کوتاه روی لب داشتند داعش هم در نظر سینماگران ایرانی به غیر از یک تصویر تصنعی چیز دیگری درون خودش ندارد. ساخت فیلم‌های عقیدتی از این دست نیازمند دغدغه و زیست سلحشورانه و باورمند است که متاسفانه درون هیچ کدام از فیلمسازانی که به سراغ چنین سوژه‌هایی رفتند وجود ندارد. یا اگر هم وجود دارد نمود بیرونی ندارد. قلب رقه نیز از این قاعده مستثنی نیست و دلیل ساخت آن بعد از نابودی داعش چیزی جز پر کردن ویترین مدیران فرهنگی نهادهای نظامی – فرهنگی نیست. با این میزان از دغدغه نمی‌توان به جنگ با تهاجم فرهنگی غرب و عوامل آن در منطقه رفت. باید پوست اندازی جدی در این زمینه صورت بگیرد وگرنه سینمای مقاومت کماکان با درجا زدن هر روز از مخاطب امروز دور می‌شود.
۳ نکته از فیلم:
در فیلم قلب رقه شهرام حقیقت دوست، شادی مختاری، عبدالرضا نصاری، فرهاد قائمیان، هدایت هاشمی، محمدرضا شریفی‌نیا، مصطفی ساسانی، عامر علی و مهدی شیخ عیسی به ایفای نقش می‌پردازند.
عوامل فیلم سینمایی قلب رقه عبارتند از؛ تهیه کننده: سعید پروینی، نویسنده و کارگردان: خیرالله تقیانی پور، مجری طرح: موسسه فرهنگی هنری امام روح الله، مدیر فیلمبرداری: داوود محمدی، تدوین: مهدی سعدی، موسیقی: کارن همایونفر، طراح صحنه: بهنام جعفری طادی، جلوه‌های بصری: حسن ایزدی، جلوه‌های ویژه میدانی: ایمان کرمیان، مدیر صدابرداری: امیر عاشق حسینی، طراحی و ترکیب صدا: امین شریفی، مدیر تولید: وحید مرادی، طراح چهره‌پردازی: احسان رناسی، طراحان لباس: امیر ملک پور و محمود بیاتی، دستیار اول کارگردان و برنامه‌ریز: امید همتی فراز، منشی صحنه: هدیه عباسی و عکاس: مهدی جودی. این فیلم سینمایی محصول بنیاد رسانه‌ای بیان و بنیاد سینمایی فارابی است.
تقیانی‌پور که از چهره‌های شناخته شده تئاتر و به ویژه تئاتر دفاع مقدس است از سال ۱۳۹۹ و با ساخت سریال «نجلا» به چهره‌های شناخته‌شده برای مخاطبان تلویزیون نیز تبدیل شد. سریالی که در ماه رمضان سال ۱۴۰۰ روی آنتن رفت و فصل دوم آن نیز در نوروز و ماه رمضان سال ۱۴۰۱ پخش شد. البته او پیش از این سریال، دو فیلم «تونل» و «اینجا خانه من است» را نیز ساخته بود که هر دو در دایره فلیم‌های دفاع مقدس می‌گنجند.
پس از پایان فصل دوم «نجلا» که با تغییر بازیگر نقش اول آن (محیا دهقانی) به جای سارا رسول‌زاده (همراه شده بود) برخی رسانه‌ها از احتمال ساخت فصل سوم نیز خبر دادند. با این حال تقیانی‌پور در گفت‌و‌گویی این موضوع را تلویحاً رد کرده و گفته بود: «حقیقتش این است که ما در زمان ساخت «نجلا» فیلمنامه را طوری نوشته بودیم که قصه در قسمت آخر تمام شود و هیچ برنامه‌ای برای ساخت فصل دوم یا ادامه داستان نجلا نداشتیم. اما درباره اینکه یک سریال فصل‌های بعدی داشته باشد یا خیر کارگردان و تهیه‌کننده خیلی تصمیم‌گیر نیست و این مدیر است که تصمیم می‌گیرد سریال ادامه پیدا کند یا خیر»
این کارگردان سینما و تلویزیون تیرماه امسال و در جریان هشتمین جشنواره فیلم شهر موفق شد جایزه بهترین کارگردانی این جشنواره را برای مجموعه تلویزیونی «نجلا» از آن خود کند و در اختتامیه همان جشنواره نیز در گفتگو با آنا بار دیگر تأکید کرد که برنامه‌ای برای تولید ادامه «جلا» ندارد. حال باید منتظر ماند و دستپخت سازنده «نجلا» روی پرده نقره‌ای را به تماشا نشست تا مشخص شود تقیانی‌پور در سومین و احتمالاً سخت‌ترین تجربه سینمایی خود چگونه از پس تولید «قلب رقه» برخواهد آمد.
سعید پروینی | تهیه کننده: این فیلم کلاژی از قصه‌های واقعی بود. شهید سید رضی در تولید این اثر خیلی به ما کمک کردند و از روز اول تا پایان به ما کمک کردند. بعد از شهادت ایشان قرار شد که این فیلم را به ایشان تقدیم کنیم اما این فیلم درباره زندگی شهید نبود.
خیرالله تقیانی‌پور | کارگردان: بحث عاشقانه و درام داستان را خودم نوشته‌ام اما نفوذ در دل داعش را هم داشته‌ایم. به هر حال هم در تهران و هم در سوریه فیلمبرداری داشتیم و مجبور بودیم لانگ شات ها و برخی از صحنه‌های بسته را در سوریه و صحنه‌های بسته بسیاری را در ایران تهیه کنیم. ما وقتی وارد سوریه شدیم کشور هنوز ناامن بود و رژیم صهیونیستی بمباران را شروع کرده بود. من هر روز دعا می‌کردم که خون از دماغ کسی نیاید. من از همینجا از همه کسانی که در سوریه امنیت را برای ما ایجاد کردند، تشکر می‌کنم. علی‌الخصوص شهید سید رضی موسوی و امیرحسین جان‌پناه. بزرگ‌ترین چالش ما در سوریه این بود که سالم به هتل برگردیم.
محمدرضا شریفی‌نیا | بازیگر: من آمدم که در کنار دوستان بنشینم و خسته نباشید به دوستان بگویم چون کار خیلی سختی بود. من خیلی کار کرده‌ام اما «قلب رقه» یکی از آن کارهای سخت بود. نمی‌دانم شاید هم من دیگر پیر شده‌ام!
شادی مختاری | بازیگر: نسبت به کارهای قبلی خودم این نقش بسیار متفاوت بود. چالش یادگیری زبان عربی و گویش سوری سخت بود. همچنین گریم و پوشش و اینکه فیلمبرداری در سوریه بود برای من خیلی سخت بود. البته کار کردن در این گروه شانس بزرگی برای من بود. جای شهرام حقیقت دوست در اینجا خالی است، ایشان بازیگر خیلی بزرگی هستند.
هدایت هاشمی | بازیگر: به نظر من «قلب رقه» فیلم سختی بود. ساخت فیلم اکشن و جنگی به جز مساعدت و همدلی ارگان‌های مختلف به توانایی گروه سازنده هم خیلی بستگی دارد. از آنجایی که من همیشه دوست دارم کارهای متفاوتی بازی کنم، با افتخار با این فیلم همراه شدم.
عبدالرضا انصاری | بازیگر: همه بچه‌ها یک تیم و یک خانواده بودیم و شکر خدا همه زحمت‌ها به بار نشسته است. زبان فیلم عربی بود اما بحث لهجه‌ها مهم بود. حتی در بازیگران سوری هم لهجه‌ها متفاوت بود و من گاهی سردرگم می‌شدم که لهجه درست کدام است؟ در سوریه هم مانند ایران در روستا لهجه خاص خودشان را داشتند و این کار را سخت می‌کرد.
مصطفی ساسانی | بازیگر: قصه من کمی با دوستان دیگر متفاوت بود و برای لهجه مربی خصوصی گرفته بودم و سعی می‌کردم یک سری عادت ها مانند ریتم تند در دیالوگ گفتن را کنار بگذارم. یک بخش سختی کار جغرافیا بود زیرا ما در آنجا ویرانی زیادی می دیدیم و صحنه‌های آخرالزمانی وجود داشت و باورمان نمی‌شد که یک کشور می‌تواند تا این حد ویران شود. یک چالش دیگر هم موتورسواری بود که در یک صحنه حتی نزدیک بود کشته شوم.
داوود محمدی | مدیر فیلمبرداری: تلاش ما این بود که در فضایی حرکت کنیم که کلیشه نباشد. خیلی از فیلم‌های جنگی تحت تاثیر فیلم نجات سرباز رایان هستند و تکان‌های زیادی دارند. از آنجایی که ما داستان عاشقانه هم در فیلم داشتیم محیط های گرم را انتخاب کردیم.
بهروز افخمی در جدیدترین ساخته سینمایی‌اش یعنی فیلم صبح اعدام به سراغ ساعات پایانی زندگی طیب حاج رضایی و اسماعیل رضایی دو نفر از مبارزان زمان رژیم پهلوی رفته است. این فیلم قرار است در جشنواره فجر رونمایی شود و در این مطلب به سراغ متن و حواشی و نقدهای آن رفتیم.
اطلاعات کامل از چهل و دومین جشنواره فیلم فجر
فیلم صبح اعدام برشی از لحظات پایانی زندگی طیب حاج رضایی و اسماعیل رضایی است که در پی قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ محکوم به اعدام شدند. داستان این فیلم در فاصله زمانی ۵ تا ۶:۳۰ صبح این روز روایت می‌شود.
پیرنگ اصلی این داستان اعتراضی و سیاسی، اقتباسی از گزارش واقعی خبرنگار روزنامه کیهان از مراسم تیرباران این دو شخصیت است که بهروز افخمی پس از سال‌ها تحقیق و پژوهش آن را به فیلمنامه «صبح اعدام» تبدیل کرده است.
نکته: این نقد و نوشته‌ها، نظر کوتاه ولی دست‌اول منتقدان و نویسندگان سینمایی است در بار اول تماشای فیلم؛ شاید بعدها همه چیز تغییر کند!
فیلم صبح اعدام فیلم عجیبی است… نه! درست‌تر اینکه روند فیلمسازی بهروز افخمی عجیب است و این فیلم در ادامه همان روند عجیب، فیلم دقیق و درستی است. نمی‌دانم سریال «رعد و برق» را دیده‌اید یا نه، جایی که کل روایت سریال، به‌جای تصویر، در نریشن خلاصه می‌شد و خود بهروز خان هدف قصه را توضیح می‌داد تا کودکان هم فیلم را بفهمند.
در این فیلم هم همین روش استفاده شده و ادامه دارد. با این تفاوت که گوینده یک زن است و در طولانی‌ترین تک‌گویی جشنواره، کل قصه را توضیح می‌دهد و بقیه حرف‌ها هم در دو مصاحبه تخیلی، بیان شده. در واقع شما با یک پادکست سینمایی (احتمالا جزو ابداعات افخمی) با هزینه سوره و بنیاد فارابی مواجه هستید.
پادکستی که در بخش‌هایی آهنگ (با خواننده) هم پخش می‌شود و تکرار هم می‌شود که مخاطب به محتوایش پی ببرد. پادکستی که از قضا ریتم خوبی هم ندارد.
محتوایی(!) به نام صبح اعدام، چیزی قبل از تبدیل شدن به سینما، فیلم یا اثری تصویری است و این روند منطقی سقوط افخمی -یکی از بهترین قصه‌گوهای سینمای ما- بسیار افسرده‌کننده و غمگین است.
همه اینها یعنی نمی‌شود و نباید این موجود را از نظر کاراکترپردازی، فیلمنامه و چیزهایی از این دست بررسی کرد. خطاست!
اسم پیشنهادی برای فیلم: پادکست اعدام طیب حاجرضایی و حاج اسماعیل رضایی
سطح فیلم: هرجایی جز جشنواره!
۳ نکته از فیلم:
بهروز افخمی در فیلم جدیدش، فارغ از تجربه‌های کمدی و جدی، هنری و داستانی، آمریکایی و اروپایی کارنامه فیلمسازی‌اش سراغ تجربه‌ای جدید در فیلمسازی رفته که حاصل یک فیلم متوسط با مضامین اجتماعی و سیاسی است.
صبح اعدام داستان اعدام طیب حاج رضایی و اسماعیل حاجرضایی است که در فاصله چند ساعت تا تیرباران این دو چهره ضد پهلوی روایت می شود.
انتخاب دو چهره غیر مذهبی و از اهالی بازار و مردم، اگر با رویکرد سفارشی نیز صورت گرفته باشد، گزینش جالب و قابل تحلیلی است.
بازی‌ها ، نقش‌افرینی‌های درگیرکننده و باورپذیری از آب درآمدند و بازیگران اصلی اگرچه چهره‌های مشهور سینمایی نبودند اما توانستند کاراکترهایی فراتر از تیپ خلق کنند که شمایل معنوی، مردمی و نترس این دو نفر را به تصویر درآوردند.
فرم چهارگوش فیلمبرداری و ساختار سیاه و سفید فیلم و نورپردازی و دکوپاژ افخمی، زیبایی شناسی کار را ارتقا داده و تاحدزیادی در راستای فیلمنامه صورت گرفته است.
۳ نکته از فیلم:
مسعود شریف در نقش طیب حاج رضایی، ارسطو خوش رزم در نقش حاج اسماعیل رضایی، داود فتحعلی‌بیگی در نقش قاضی عسکر، پوریا منجزی در نقش کلیددار طیب، محسن آوری در نقش سرهنگ دادستانی و کاوه دارابی در نقش خبرنگار کیهان در تازه‌ترین ساخته بهروز افخمی نقش آفرینی می‌کنند.
عوامل فیلم صبح اعدام از این قرارند: نویسنده و کارگردان: بهروز افخمی، تهیه‌کننده: علی شیرمحمدی، مشاور هنری: محمدرضا شجاعی، مدیر برنامه‌ریز و دستیار یک کارگردان: اکبر نصیری جوزانی، مدیر تولید: سعید رضاییان، مدیر فیلمبرداری: حسنعلی اسدی، طراح صحنه و لباس: علی شیرمحمدی، مدیر تدارکات: سعید اردستانی، طراح گریم: محسن دارسنج، مدیر صدابرداری: امیرحسین گل محمدی، عکاس: کورش جوان، مدیر روابط عمومی: زهرا دمزآبادی، محصول: سازمان سینمایی سوره و بنیاد سینمایی فارابی.
بهروز افخمی | حدود ٢٠ سال پیش، آرشیو روزنامه کیهان را بررسی می‌کردم که به گزارش تیرباران طیب حاجرضایی و حاج اسماعیل رضایی برخوردم. در واقع، این گزارش شماره‌ای از کیهان روز ١١ آبان سال ١٣۴٢ بود. این گزارش خبری، به قدری جذاب و مفصل بود که برای خودم از آن کپی کردم و در کتابخانه‌ام گذاشتم. از همان زمان در ذهنم شکل گرفت که براساس این گزارش تیرباران می‌توانم فیلم سینمایی بسازم. همواره مشتاق بودم تا خبرنگاری که این گزارش را نوشته، پیدا کنم اما هنوز در دفتر روزنامه کیهان نتوانسته‌ام فردی را بیابم که این خبرنگار را بشناسد. به هر حال این گزارش دو صفحه‌ای، با امضای خبرنگاری است که متن را به‌گونه‌ای با دلبستگی و علاقه نسبت به اعدام‌شوندگان نوشته بود و چنین جبهه‌گیری‌ای در آن زمان بسیار عجیب بود.
می‌توان اذعان کرد چون مصطفی مصباح‌زاده بنیان‌گذار کیهان به دنبال نشان دادن وجهه روشنفکری از خودش بود، این گزارش را چاپ کرده اما شخص خبرنگاری که آن را نگاشته، برای من بسیار اهمیت داشت. فیلمنامه صبح اعدام را بر اساس گزارش مطبوعاتی کیهان نوشته‌ام. دیالوگهای طیب حاجرضایی و حاج اسماعیل رضایی را که در روزنامه نوشته شده بود به صورت مستقیم در فیلمنامه آورده‌ام. البته برای نوشتن فیلمنامه، از منابع و اسناد دیگر از جمله کتاب «طیب در گذر لوطی‌ها» استفاده و اقتباس کردم. کتاب «طیب در گذر لوطی‌ها» مصاحبه‌های مختلفی با لوطی‌های تهرانی دارد که طیب را می‌شناختند و نثر آن تهرانیِ قدیمی است و برای نوشتن فیلمنامه برایم بسیار کارآمد بود. فیلم خوب، فیلمی است که شما را تکان دهد. اگر صبح اعدام فیلم خوبی از آب دربیاید، به معترضان امروزی خواهم گفت که معترض واقعی این‌هایی هستند که در فیلم دیدید، نه شما!
فیلم پرواز ۱۷۵ از آن دست آثاری است که نگاهی قدسی و فرازمینی به موضوع هشت سال دفاع مقدس دارد. فیلم‌هایی از این دست به دلیل شاعرانگی خاصی که دارند مخاطبان ویژه خودش را هم خواهد داشت. در این مطلب نگاهی به متن و حواشی این فیلم می‌اندازیم.
اطلاعات کامل از چهل و دومین جشنواره فیلم فجر
قصه فیلم پرواز ۱۷۵ از آنجا آغاز می‌شود که کودکی جنوبی یک ماهی صید می‌کند. در داخل شکم این ماهی، انگشتری است که مشخص می‌شود به شهیدی مفقودالاثر تعلق دارد. در ادامه حوادثی رخ می‌دهد تا این انگشتر به دست مادر آن شهید که سال‌ها چشم‌به‌راه خبری از فرزندش است، برسد.
احتمالا خود فیلم و سازندگانش هم ادعایی ندارند که فیلم مهمی ساخته‌اند یا توانسته‌اند تصویر متفاوتی از خاطرات دفاع مقدس ارائه دهند یا نگاه ویژه‌ای به ارزش‌ها داشته‌اند، مشکل از آنجاست که این فیلم مملو از کلیشه و ساده را که نهایتا برای پخش از یکی از شبکه‌های استانی مناسب بوده یا نهایت موفقیتش -در وضعیت کنونی کیفی تلویزیون- پخش در یک عصر جمعه از شبکه یک بوده، حالا در جشنواره فیلم فجر است. ولو در بخش فیلم اولی‌ها.
فیلم پرواز ۱۷۵ حتی در رده تجربه‌های اول یک کارگردان هم اثر پر ایرادی در فیلمنامه و روایت قصه است. چه برسد به پرداخت کاراکترها، ایراد گرفتن به کلیشه‌ها و تمسخر شعارهایی که از دل فیلم بیرون می‌زند.
به قول آن منتقد تلویزیونی و مشهور، برخی فیلم‌ها «ماقبل نقد» هستند. این فیلم هم در ردیف فیلم‌هایی از این دست است که گویا در جشنواره امسال باید زیاد از این جمله‌ها نوشت. فیلم‌هایی که قلمی کردن همین ۲۵۰ کلمه هم زیادی است.
نام پیشنهادی دیگر برای فیلم:
ارزش فیلم: رد شدن در هیئت انتخاب حتی برای بخش تجلی اراده ملی و از این حرف‌ها.
۳ نکته از فیلم:
فیلم پرواز ۱۷۵ تا به اینجا از مهجورترین فیلم‌های حاضر در جشنواره فیلم فجر است که در بخش رقابتی نگاه نو جشنواره ۴۲ فیلم فجر حضور دارد. محمدحسین حقیقت متولد ۱۳۷۶ جوان‌ترین کارگردان جشنواره چهل و دوم است و سعید شرفی‌کیا هم به عنوان تهیه‌کننده در این فیلم حضور دارد.
در میان بازیگران معرفی شده برای این فیلم نام جمشید هاشم‌پور ستاره سال‌های دور سینمای ایران که در دهه ۶۰ و ۷۰ آثار ماندگاری را بر پرده سینماها آورده بود یکی از نقش‌های اصلی را ایفا می‌کند. نام جعفر دهقان یکی از پایه ثابت‌های فیلم‌های دفاع مقدسی در کنار رضا توکلی، اسماعیل خلج و اتابک نادری و ثریا قاسمی در ترکیب بازیگران فیلم نشان می‌دهد با فیلمی طرف هستیم که بر مبنای ستاره‌های امروزی سینما شکل نگرفته است.
دیگر عوامل این فیلم عبارتند از؛ موسیقی: آریا عظیمی نژاد، تدوین: سیامک مهماندوست، طراحی و ترکیب صدا: مهرداد جلوخانی، طراح گریم: سیدجلال موسوی و عکاس:محسن بیده. این فیلم با سرمایه‌گذاری موسسه «نگار فیلم تبیان» در تهران، اهواز ، آبادان و اروندکنار تولید شده است.
