نفوذ و استیلای حکومت ساسانی در حکومتها

نفوذ و استیلای حکومت ساسانی در حکومتها و دولتهای جزیره العرب تا قبل از بعثت چگونه بوده است؟

پاسخ:

به طور کلی در قرون بلافصل قبل از اسلام عربستان تحت حمایت و نفوذ سه دولت ایران، روم و حبشه بود، که مشرق و شمال شرقی این قطعه زیر حمایت ایران و شمال غربی تابع روم و قطعات مرکزی و جنوب در تحت نفوذ حبشه بود و از مجاورت با این ممالک دولی نیمه متمدن و نیمه مستقل بوجود آمد.^(۱)

«حیره» یکی از شهرهای مهمی بود که به سبب مجاورت با ایران از فرهنگ و تمدن بهره مند شدند و با خط و کتابت آشنا شدند، امراء ساسانی می خواستند با استفاده از امراء و مردم «حیره» سدی میان ایران و اعراب بیابان نشین مجاور مرزها پدید آورند و بدین شکل از تجاوز و تعدّی بدویان غارتگر به حدود مرز ایران جلوگیری نمایند.^(۲) علاوه بر آن حکومت «حیره» در جنگ های ایران و روم نیز کمک مهمی به ایران محسوب می شد.^(۳)بر همین اساس گروههایی از نیروهای نظامی ایران در اختیار حاکم حیره بود تا در راه رسیدن به اهداف ساسانیان یاریگر حیره باشند. ^(۴)
در یمن(جنوب شبه جزیره) نیز ارتباطات قویی میان حکومت یمن و ساسانیان برقرار بود. زمانیکه مردمان این منطقه مورد ظلم و ستم فردی به نام مسروق قرار گرفتند سیف ابن ذی یزن برای دفع او از قیصر روم کمک خواست که قیصر او را مساعدت نکرد سیف به خسرو انوشیروان متمایل شد و با وساطت نعمان بن منذر نزد خسرو انوشیروان رفت و خسرو با سپاهی به فرماندهی وهرز سیف را یاری کرد و مسروق و سپاهیانش شکست خوردند و خسرو به وهرز فرمان داد که سیف بن ذی یزن را به پادشاهی یمن بگمارد. پس از مرگ سیف، انوشیروان وهرز را به همراه چهار هزار نفر به یمن فرستاد که وهرز به مدت پنج سال حاکم یمن بود.^(۵)
پس از وهرز هفت ایرانی دیگر حاکم یمن شدند که نام آنها به ترتیب عبارتند از ولیسجان، خرزادادان شهر، نوشجان، مروزان پسر او خرخسرو، باذان پسر ساسان جرون، دادویه پسر هرمز بن فیروز حاکم یمن شدند.^(۶)

پاورقی:

۱٫ تقی زاده، سیدحسن، تاریخ عربستان و قوم عرب، ص ۱۵۹، به کوشش عزیزالله علی زاده، چاپ اول، تهران، ۷۹٫
۲٫ سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، ص ۶۵، ج ۱، دفتر تبلیغات، قم، ۱۳۶۳٫
۳٫ تقی زاده، همان، ص ۱۶۴٫
۴٫ سالم عبدالعزیز، تاریخ عرب قبل از اسلام، ص ۲۰۱ و ۲۰۳، ترجمه: با قر صدری نیا، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۸۰٫
۵٫ دینوری، ابوحنیفه، اخبارالطوال، ص ۹۲، ترجمه مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی، اول ۶۴٫
۶٫ اصفهانی، حمزه ابن حسن، تاریخ پیامبران و شاهان، ص ۱۴۲، ترجمه جعفر شعار، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم، ۶۷٫