نقش ستارخان و باقر خان در نهضت مشروطه

ستارخان و باقر خان در نهضت مشروطه چه نقشی ایفا کردند؟

ستارخان و باقرخان دو چهره مردمی و آزادیخواه در تبریز بودند، که با ایستادگی و مقاومت در برابر نیروهای دولتی و ایجاد ارتباط با آزادیخواهان در شهرهای دیگر سرانجام با حمله به تهران و سقوط محمدعلی شاه، نهضت مشروطیت را احیاء کردند. به قول مرحوم علامه قزوینی «اگر روز ۱۷ جمادی الاخری ستارخان بیرقهای سفید را پایین نمی‌آورد مشروطه تا مدت نامعلوم رخت از ایران بیرون می‌برد. زیرا آن روز در تمام نقاط ایران به جز از تبریز استبداد حکم روا بود.»(۱)


ستارخان و باقرخان دو مجاهد تربیت شده انجمن تبریز بودند که «ابتدا به عضویت در انجمن حقیقت که یکی از مراکز مشروطه‌خواهان تبریز بودند در آمدند،‌ سپس به انجمن ایالتی تبریز رفته‌اند و آمادگی خود را برای خدمت به مشروطه اعلام داشتند.»(۲) رحیم خان که یکی از خان های منطقه و از هواداران محمدعلی شاه بود، با ستارخان درگیر شد و وی، رحیم خان را شکست داد. پس از آن محمدعلی شاه، شجاع الدوله (صمدخان) را مأمور جنگ با ملیون تبریز نمود و وی با سپاه و تجهیزات به طرف تبریز حرکت کرد. «برخی از اعضای آن (انجمن) از ترس جان و دارایی خود، به کنسول‌گری‌های فرانسه و روسیه پناهنده شدند. اما ستارخان مانند کوه در برابر نیروهای دولتی مقاومت کرد.»(۳)
ستارخان با شجاعت همه بیرق های سفید که در برخی از محلات تبریز زده شده بود و علامت در امان بودن مال و جان به شمار می‌رفت، را سرنگون کرد. این حرکت او هیجان و شور انقلابی را در مردم ایجاد کرد، تا دست به مقاومت زدند و سرانجام نیروهای دولتی را طی جنگ‌هایی از تبریز بیرون کردند، از جمله جنگها. جنگ قرامک، جنگ الوار، جنگ خطیب و خیابان و جنگ حکم آباد بود که در طی آن سلماس، مرند، خوی به تصرفات نیروهای مجاهدین درآمد.(۴)
انجمن تبریز با ملیون و آزادیخواهان سایر شهرستانها ارتباط برقرار می‌کرد و از آنان خواستار شورش و مبارزه می‌شد که طی آن در شهرهای رشت، اصفهان، خراسان، شیراز و استرآباد قیام و شورش برپا شد و اصفهان به تصرفات نیروهای مجاهدین درآمد. از مهمترین این قیامها که سرنوشت ساز بود. قیام کمیته ستار در رشت بود که شهر را متصرف شدند. برای تصرف قزوین حمله کردند و موفق هم شدند. با فتح قزوین که از هر حیث دارای اهمیت بود، نفس محمدعلی شاه عملاً‌ قطع شد. «در تاریخ ۱۶ یا ۱۷ ربیع الثانی و دستخط تلگرافی از طرف محمدعلی شاه مبنی بر اعطای مشروطیت و اعلان انتخابات و افتتاح مجلس شورای ملی بر کلیه ایالات و ولایات ایران صدور یافت.»(۵)
«ستارخان نیز تلگرافی به شاه مبنی بر تشکر از موافقت با مقاصد ملی و اعطای مشروطیت مخابره کرد و متذکر شد که مجاهدت فقط راجع به آزادی ملت بود، اکنون که اعلیحضرت همایونی انجام مقاصد ملیّه را مورد توجه شاهانه قرار داده‌اند، جان نثارت دست از هر گونه مجاهدت برداشته از پی کار خود خواهم رفت.»(۶)
البته این نکته را هم در نظر باید گرفت که در این جریانات دول روس و انگلیس و عثمانی نیز کش و قوس های داشتند.
چه در کمک به شاه مانند روسها و چه در کمک به مجاهدین از آنچه که گفته شد، می‌توان به طور خلاصه اینگونه اظهار داشت:
ستارخان و باقرخان هر دو قهرمان مبارزه و از مجاهدین بودند که ابتدا در محل اقامت شروع به رشد و نمو و بالندگی کردند، یعنی خودی نشان داده و مشهور شدند، سپس با دفع نیروهای دولتی و تصرف شهرهای همجوار و ارتباط با مجاهدین دیگر شهرها، راه را برای رسیدن به مقصد هموار کردند. با تصرف رشت و حمله نیروهای مجاهدین به قزوین و تصرف آنجا، امید شاه قطع گردید و مجبور به قبول مشروطیت شد.

 


پاورقی:

۱٫ امیر خیزی، اسماعیل، قیام آذربایجان و ستارخان، چاپ اول، ۱۳۷۹، دیدآور، تهران، مؤسسه انتشارات نگاه، ۱۳۷۹، ص ۱۲۲٫
۲٫ صفایی، ابراهیم، رهبران مشروطه، انتشارات جاویدان، چاپ محمد حسن علمی، دوم، ۱۳۶۲، ص ۳۹۱٫
۳٫ شمیم، علی اصغر، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران، چاپ مهارت، دوم، ۱۳۸۰، ص ۵۴۱، (با اندکی تلخیص).
۴٫ امیر خیزی، اسماعیل، ‌پیشین، ص ۲۳۴٫
۵٫ همان، ص ۳۳۱٫
۶٫ همان، ص ۳۳۲٫

http://www.vatanfa.com/?s=نقش-ستارخان-و-باقر-خان-در-نهضت-مشروطه
مهرداد گفته:

میشه بگی سردار اسعد بختیاری و بانو بی بی مریم بختیاری و شهید آ علیمردان خان چهارلنگ بختیاری و امیر مفخم و ضرغام السلطنه و صمصام السلطنه و دیگر سرداران بختیاری و سواران بختیاری در این میان چکاره بودند؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

میلاد گفته:

بابامن زدم باقرخان بیادستارخان امد

سعید بختیاری گفته:

عزیزم خواهش دارم قدری با اطلاعات درست کامنت بگذارید،سردار اسعد بختیاری به همراه ۵۰۰۰ سرباز بختیاری ازهفشجان چهار محال بختیاری به سمت تهران حرکت کردند در میان راه آیت اله شیخ لطف اله در نامه ای به سردار اسعد اینچنین نوشت :خان بختیاری شما که میخواهید به تهران بروید و ظلم را ریشه کن کنید اکنون ظلم واقعی در منطقه لنجان است به اینصورت که قلدری در اینجا وجود دارد که هر زنی شب اول ازدواج خود را باید پیش آن قلدر رفته و سپس به پیش شوهر خود برود،که در پایان آن قلدر به دستور سردار اسعد بختیاری به همراه ۲ تن از وزیران چپ و راست خود در درون پایه های پل شهرستان فلاورجان زنده به گور شدند (که از بزرگان این شهر میتوانید جویای صحت این گفته ها شوید)و سپس به تهران رفته و مشروطه را پایه نهادند که سرداران تبریز (ستارخان و باقرخان)بعد از سه روز که مشروطه به پیروزی رسید و لیاخوف روسی در مقابل سردار اسعد بختیاری زانو زده و شمشیرش را تسلیم او کرد،عزیزم ستارخان وباقر خان هم از تبریز فقط دفاع کردند که این هم یک امر بدیهی می باشد که اگر به خانه هر شخص حمله کنیم حتما از کاشانه خود دفاع می کند. جاوید باد ایران و ایرانی

ناشناس گفته:

ززنده باشید شماها که خاطره این قهرمانان ملی بیاد دارید .درودبرشماها