اثبات پیامبری از ایرانیان
- 1,951 بازدید
- 29 آوریل 2012
- ایران باستان
اولاً، آیا از ایرانیان پیامبری بوده است یا نه؟ اگر بوده ثابت کنید. ثانیاً، درباره فضیلت ایرانیان احادیثی از پیامبر بیاورید.
پاسخ:
«هیچ امتی نبوده مگر اینکه خداوند پیامبری برای هدایت آنان در میانشان مبعوث کرده است»(۱).
بی‌تردید ایرانیان نیز جزو امت هایی هستند، که پیامبر یا پیامبرانی برای ابلاغ پیام الهی به سوی ایشان فرستاده شد. امّا اینکه این پیامبر چه کسی است دو قول و نظر وجود دارد:
۱٫ برخی از پژوهشگران بر این باورند که زرتشت همان پیامبر ایرانیان عهد باستان بوده که هزار و صد سال قبل از میلاد مسیح ـ علیه السّلام ـ ظهور کرده و با تعالیم کتاب آسمانی «اوستا» مردم را هدایت نموده است.
۲٫ در مقابل نظر اول برخی دیگر اعتقاد دارند که زرتشت آن پیامبری نیست که اسلام به خاطر ظهور او در میان ایرانیان، حکم بر اهل کتاب بودن آنها داده، بلکه پیامبری دیگر (مجوس: معرّب منج گوش (مردی با گوشهای کوچک)(۲) با کتابی دیگر، در میان ایرانیان بوده است.
بررسی نظریاتپس از ظهور اسلام و تثبیت پایه‌های حکومتش در مدینه و آغاز گسترش مرزهای این حکومت نوپا، پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ به فرمان الهی غیرمسلمانان را به دو گروه: ۱٫ مشرکین. ۲٫ اهل کتاب تقسیم کرد. در مورد گروه دوم، پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ بعد از دعوت اینها به اسلام، اگر نمی‌پذیرفتند، بر اساس فرمان الهی به گرفتن «جزیه» از این گروه اکتفا می‌کردند.
آئین مجوس و کتاب و پیامبرش:پیامبر(ص) فرموده: «مجوس پیامبری داشتند که او را کشتند و کتابی داشتند که پیامبرشان در پوست ۱۲ هزار گاو نوشته و آورده بود که آن را سوزاندند».(۳)
بعد از تثبیت این امر که مجوس نیز دارای کتاب آسمانی است، این سؤال مطرح می‌شود که آیین مجوس چه آئینی است و پیامبرش کیست و کتابش چه نام دارد؟
اکثر مورخین، زرتشت را پیغمبر آئین مجوس معرفی کرده و به تبع آن نتیجه گرفته‌اند که کتاب او نیز «اوستا» نام دارد. چنان که مسعودی می‌نویسد:
«زرتشت در بلخ ظهور کرد… او از اهل آذربایجان بود… او پیامبر مجوس است که برای آنها کتاب آورد، نام آن کتاب در نزد عوام الناس «زمزمه» است. ولی در نزد مجوس «بستاه» (اوستا) نامیده می‌شود».(۴)
امّا با مراجعه به منابع حدیثی شیعه و روایات ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ در می‌یابیم که آنان بین این دو فرق گذاشته‌اند و مردم را از یکی دانستن این دو برحذر داشته‌اند، به عنوان مثال، در روایتی طولانی که فردی زندیق از امام صادق ـ علیه السّلام ـ در مورد مطالب گوناگون سؤال می‌کند، وقتی از امام(ع) درباره آئین مجوس می‌پرسد، امام می‌فرماید: اِن من امهٍ الّا خلا فیها نذیر(۵). هیچ امتی نیست، مگر اینکه از سوی خداوند، انذار دهنده ای برای آنها مبعوث شده است. برای مجوس نیز از سوی خداوند پیامبری با کتاب آسمانی فرستاده شد، لکن آنها او را تکذیب کرده و کتابش را انکار نمودند. زندیق می‌پرسد: آن پیامبر خالد بن سنان است؟ حضرت می‌فرماید: خالد یک نفر عرب بدوی بوده و پیغمبر نبوده است. زندیق می‌پرسد: آیا زردشت پیامبر مجوس است؟ امام می‌فرماید:
زردشت در آیین مجوس با زمزمه آمد و ادعای نبوت کرد و عده‌ای از آنان به او ایمان آورده و عده‌ای او را انکار کرده و بیرونش کردند تا اینکه در بیابان طعمه درندگان شد.(۶)
در حدیث دیگری امام می‌فرماید: مجوس پیامبری داشت که او را کشتند و کتابش را سوزاندند، او کتابی که در پوست ۱۲ هزار گاو نوشته شده بود، را به میان آنان آورد و به او جاماسب گفته می‌شود.(۷)
طبق این حدیث زرتشت بنیانگذار آئین مجوس نبوده و دو آیین مجوس و زرتشت مترادف هم نیستند، طبق اظهار نظر مولف تاج العروس، «زرتشت» مصلح در میان مجوس بوده و آیین زردشت در طول آئین مجوس بوده و از شاخه‌های آن است که با گذشت زمان گسترش یافته و جایگزین و تنها قرائت از دین مجوس شده است.(۸) بنابراین با توجه به نص قرآن(فاطر:۲۴) و روایت پیامبر(ص) اینکه مجوس پیامبری داشتند نتیجه می گیریم که از ایرانیان نیز پیامبری برای هدایت آنها مبعوث شده است، گرچه نام آن در تاریخ مشخص نیست.
جواب قسمت دوم:
احادیثی در رابطه با فضیلت ایرانیاندر روایات اسلامی به مناسبت‌های مختلف خلق و روحیه ایرانی مخصوصا از دو جهت، مورد ستایش قرار گفته است: ۱٫ بی‌تعصبی و آزادفکری. ۲٫ دانش دوستی.
نه تنها در احادیث ایرانیان (با تعبیر اهل الفارس و غیره (عجم و…)) مورد ستایش قرار گرفته‌اند، بلکه بالاتر از آن در قرآن هم ایرانیان مورد ستایش و توجه قرار گرفته‌اند. در اینجا تنها به ذکر چند آیه و روایت ازکتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» شهید مطهری اکتفا می‌کنیم.
سوره نساء، آیه ۱۳۳: «إن یشا یذهبکم ایها الناس و یأت بآخرین و کان الله علی ذلک قدیراً». اگر خدا بخواهد شما را می‌برد و دیگران را به جای شما می‌آورد، خداوند بر هر چیزی تواناست.
به نقل تفسیر المیزان بیضاوی در تفسیر خود آورده: وقتی این آیه نازل شد پیغمبر دست بر پشت سلمان گذاشت و گفت آنها قوم این هستند.(۹)
سوره انعام، آیه ۸۹: «اگر اینان (اعراب) به قرآن کافر شوند، همانا ما کسانی را خواهیم گمارد که قدر آن را بدانند به آن مؤمن باشند». امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: این امر (پشت کردن مردم عرب به قرآن) تحقق پیدا کرد و خداوند به جای آنها موالی (ایرانیان) را فرستاده و آنها از جان و دل اسلام را پذیرفتند.(۱۰)
سوره محمد آیه ۳۸: «اگر شما به قرآن پشت کنید، گروهی دیگر جای شما را خواهند گرفت که مانند شما نباشند.»
در ذیل این آیه امام باقر ـ علیه السّلام ـ می فرماید: «منظور از قوم دیگر، موالی (ایرانیان) هستند».(۱۱)
پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ در ضمن روایتی می‌فرماید: «اگر ایمان به ستاره ثریا آویخته باشد، مردانی از عجم بدان دست خواهند یافت». در جای دیگر به جای «ایمان» «علم» نقل شده است.(۱۲)
سوره شعرا، آیه ۱۹۸ و ۱۹۹: «اگر قرآن را بر فردی از عجم فرو می‌فرستادیم، اینان (اعراب) هرگز ایمان نمی‌آوردند.»
امام صادق ـ علیه السّلام ـ می فرماید: آری اگر قرآن بر عجم نازل شده بود عرب به آن ایمان نمی‌آورد، ولی بر عرب نازل گشت و عجم ایمان آورد و این فضیلت عجم است.
البته کلمه عجم ملطق و شامل غیر اعراب است. ولی ظاهرا منظور از کلمه عجم که در حدیث آمده خصوص ایرانیان است.(۱۳)
علی ـ علیه السّلام ـ در جواب اعتراض یکی از سرداران معروف عرب نسبت به ایران فرمود:
این شکم‌گنده‌ها (اعراب) خودشان روزها در بستر نرم استراحت می‌کنند و آنها (موالی و ایرانیان) روزهای گرم به خاطر خدا فعالیت می‌کنند و آن گاه از من می‌خواهند که آنها را طرد کنم، تا از ستمکاران باشم، قسم به خدا که دانه را شکافت و آدمی را آفرید که از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ شنیدم فرمود: به خدا همچنان که در ابتدا شما، ایرانیان را به خاطر اسلام با شمشیر خواهید زد، بعد ایرانیان شما را با شمشیر به خاطر اسلام خواهند زد».(۱۴)
پاورقی:
۱٫ فاطر:۲۴٫
۲٫ لغت نامه دهخدا، ذیل لغت مجوس.
۳٫ کلینی، الکافی، ج ۴، ص ۱۴، به نقل از نرم افزار نور ۲٫
۴٫ مسعودی، علی بن حسین بن علی، مروج الذهب، تحقیق عبدالامیر علی مهمنا، موسسه اعلمی بیروت، ۱۴۱۱ ق، ج ۱، ص ۲۳۷٫
۵٫ فاطر:۲۴٫
۶٫ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چ سوم، ۱۴۰۳هـ . ق، ج ۱۰، ص ۱۷۹٫
۷٫ طوسی، محمد بن حسن، التهذیب، بیروت، دائره المعارف للمطبوعات، ۱۴۱۲، ج ۶، ص ۱۷۵٫
۸٫ حسینی، محمدمرتضی، تاج العروس، بتحقیق محمد الطنامی، انتشارات دار الهدایه، ج ۱۶، ص ۴۹۵٫
۹٫ مطهری، مرتضی، خدمات اسلام و ایران، انتشارات صدرا، چاپ پانزدهم، ۱۳۶۸ ش، ص ۶۹٫
۱۰٫ همان، ص ۶۹ و ۷۰، به نقل از مجمع البیان.
۱۱٫ همان، ص ۶۹٫
۱۲٫ همان، ص ۳۰۳، نقل از سفینه ماده عجم.
۱۳٫ همان، ص ۳۰۲، به نقل از تفسیر صافی، ذیل همین آیه، سفینه البحار، ماده عجم.
۱۴٫ همان، ص ۱۳۹، به نقل از سفینه البحار، ماده ولی.
