کمالات و فضیلتهای حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)

چگونه می توان با کمالات و فضیلتهای حضرت زهرا (سلام الله علیها) آشنا شد؟

گاهی شکوه بانوی بزرگ جهان، چنان دل و جان را می آکند که توان هر سخن را از انسان می گیرد. جایگاه رفیع فاطمه اطهر (علیها السلام)، خیره کننده دیدگان هر بیناست.

باید چشم بصیرت داشت، تا گوشه ای از سراپرده جلال فاطمی را دید.

باری … برخی در شناختن و شناساندن این بانو، که مادر عصمت و آینه عفاف است، به دامن روایات و آیاتی پناه می برند که گویای شأن والای او است.

براستی هم، آنچه در قرآن، در منزلت این فخرزنان عالم آمده، بسیار است. روایات نیز همچون دریایی موّاج و متلاطم است که طراوت بخش ساحل اندیشه ها و کرانه های معرفت است.

امّا … در این میان، راه دیگری نیز وجود دارد که ما را با ژرفای کمالات و جلوه فضیلتهای این بانو، آشنا سازد، آن هم نگریستن به «سیره عملی» و «شیوه رفتاری» او است. در واقع، زندگینامه زیبا و پر نکته و آموزنده او در ابعاد گونه گون، آینه ای است که نوری از بزرگیها و فضایل او را بر رواق دلمان می تاباند و شبستان جان را همچون روز، روشن می سازد.

از این رو، مروری داریم بر چند فراز فروزان و برجسته از زندگی حضرت زهرا(س) که بیشتر کاربردی و عملی است. چون او «اسوه» است و «الگو»، … و ما نیز که در پی «تأسی» و الگوگیری از سیره و زندگانی و خصلتهای عزیز آن محبوبه خداییم، شایسته است که در بندبند این بخشهای نورانی از حیات فاطمه(س)، به دقت بنگریم و درسهایی را که از تک تک این نمونه ها می آموزیم، در کلاس زندگی به کار بندیم:

حضرت زهرا(س) هم در سخن، معلم حجاب بود، هم در رفتار، اسوه عفاف. عقیده داشت بهترین چیز برای زن، آن است که نه مردان نامحرم او را ببینند، و نه او مردانِ نامحرم را.

۱ـ حضرت زهرا(س)، در چهره، گفتار و رفتار، شباهت بسیار به رسول خدا(ص) داشت و هیبت و هیأت او، یادآور پیامبر(ص) بود.

۲ـ آن حضرت، شیفته عبادت و نیایش به درگاه الهی بود. آن قدر در پیشگاه خدا به عبادت می ایستاد که قدمهایش ورم می کرد. در نمازهایش از خوف خدا می گریست.

۳ـ برای هر یک از روزهای هفته، دعای ویژه ای داشت. برای تعقیبات نماز هم ادعیّه خاص داشت. (متن دعاهای روزانه و تعقیبات نماز آن بانو، در کتب حدیث آمده است).

۴ـ روزی خسته از کارهای طاقت سوز خانه، با دستهای تاول زده به محضر پیامبر خدا(ص) رفت تا برای کمک در انجام کارهای خانه، کنیزی برای خود بگیرد. رسول خدا(ص) بهتر از کنیز و خدمتکار را به او عطا کرد، یعنی «تسبیحات حضرت زهرا». این ذکرهای شریف را حضرت جبرائیل، از سوی خدا تعلیم حضرتش نموده بود. آری … الهام و نیرو گرفتن از یاد خدا، برای غلبه بر دشواریهای زندگی!

حضرت زهرا(س)، ساده زندگی می کرد. از تجمل در زندگی پرهیز داشت و سختیهای دنیا را تحمل می کرد، تا به شیرینیهای آخرت برسد.

۵ـ تسبیح حضرت زهرا(س)، نخی بود که به تعداد ذکرها و تکبیرها، «گره» داشت و با آن تسبیح می گفت. پس از شهادت حمزه سیدالشهدا در جنگ احد، از خاک تربت او تسبیح ساخت و با آن ذکر می گفت. از آن پس مردم نیز چنان کردند. این نوعی احیاء فرهنگ شهادت و الهام گیری از روح شهیدان راه خداست.

۶ـ حضرت زهرا(س) هم در سخن، معلم حجاب بود، هم در رفتار، اسوه عفاف. عقیده داشت بهترین چیز برای زن، آن است که نه مردان نامحرم او را ببینند، و نه او مردانِ نامحرم را. داستان آن مرد نابینا که به محضر پیامبر آمده بود و حضرت فاطمه به پشت پرده رفت، شاهد این سخن است.

۷ـ گاهی شبهای جمعه تا صبح، به نماز و دعا می پرداخت و برای دیگران دعا می کرد، اما برای خود، چیزی از خدا نمی خواست. وقتی فرزندان خردسالش راز این کار را می پرسیدند، می فرمود: فرزندانم! اول همسایگان، آنگاه خانه!

۸ـ فاطمه زهرا(س) محبوب دل رسول خدا بود و پیامبر(ص) به او علاقه خاصی داشت، چرا که اهل زهد و عبادت بود، از این جهت، نزد پیامبر اکرم، یادآور حضرت خدیجه(س) بود.

۹ـ «ادب»، سیره رایج بین این دختر و پدر بزرگوارش بود. هر گاه رسول خدا(ص) نزد فاطمه می رفت، وی برمی خاست، پدر را می بوسید و احترام کرده، او را در جای خویش می نشاند.

۱۰ـ کمال ایمان و خلوص در بندگی و قرب او در پیشگاه معبود، در حدّی بود که خشم و رضای او، خشم و رضای پروردگار محسوب می شد. پیامبر اکرم فرمود: هر که او را بیازارد، مرا آزرده و هر که مرا بیازارد ، خدا را آزرده است و حدیث است که خدا به خاطر خشم و رضای فاطمه، خشمگین یا راضی می شود.

۱۱ـ وی از توان مالی خویش در راه محرومان نیازمند، بهره می گرفت. یک بار، پارچه ای را که داشت، به رسول خدا(ص) داد. آن حضرت نیز آن را تکه تکه برید و به تعدادی از اسیرانِ بی لباس رومی می داد که خود را بپوشانند.

۱۲ـ حضرت زهرا(س)، ساده زندگی می کرد. از تجمل در زندگی پرهیز داشت و سختیهای دنیا را تحمل می کرد، تا به شیرینیهای آخرت برسد. وسایل زندگی او ساده و مهریه اش اندک بود.

۱۳ـ پیامبر خدا، در شب عروسی حضرت زهرا گوسفندی ذبح کرد و به تعداد زیادی از مسلمانان مهمانی داد. جمعیت مهمان و افرادی که برایشان غذا فرستاده شد، فراوان بود، ولی با دعای حضرت رسول، غذای اندک برکت یافت و همه سیر شدند.

۱۴ـ حضرت فاطمه(س) در صحنه های اجتماعی دفاع از دین و پیشوا، حاضر بود. از جمله در جنگ احد شرکت داشت و به امدادگری و مداوای زخمهای رسول خدا(ص) مشغول بود.

۱۵ـ آزاد ساختن بردگان در نظر او کاری ارزشمند بود. گردن بندی را که علی(ع) برای او خریده بود، فروخت و با پول آن برده ای خرید و آزاد کرد. پیامبر اکرم(ص) از این کار دخترش بسیار شادمان گردید و او را ستود.

۱۶ـ آیین خانه داری و همسرداری را به خوبی مراعات می کرد و در زندگی، واقعا شریک همسرش علی(ع) بود. گاهی در خانه غذایی نبود و کودکان گرسنه بودند، اما فاطمه(س) چیزی به حضرت علی(ع) نمی گفت و چیزی از او درخواست نمی کرد. بیم داشت که همسرش نتواند خواسته او را برآورده و تأمین کند و شرمنده شود!

خانواده فاطمه(س)، خانواده کمک به بیچارگان و ایثارگری نسبت به نیازمندان بود.

۱۷ـ خانواده فاطمه(س)، خانواده کمک به بیچارگان و ایثارگری نسبت به نیازمندان بود. علی(ع) و زهرا(س) سه روز روزه نذری گرفتند و هر سه روز، افطار خود را به یتیم، مسکین و اسیر دادند. خدای متعال در ستایش و تقدیر از این ایثار خالصانه که جز به خاطر خدا انگیزه دیگری نداشت، سوره «هل اتی» را نازل فرمود که اشاره به این داستان دارد.

۱۸ـ کارها میان علی(ع) و فاطمه(س) تقسیم شده بود. آوردن آب و تهیه هیزم و کارهای خارج از خانه بر عهده علی علیه السلام بود و درست کردن آرد و خمیر و نان پختن و کارهای داخل خانه با فاطمه(س) بود. حضرت زهرا(س) از این گونه تقسیم کار بسیار خرسند بود.

زهرای اطهر(س)، احیاگر یاد شهیدان و وفادار به خاطره عزیز آنان بود. روزهای دوشنبه و پنج شنبه به احد می رفت و مزار شهدای احد و حضرت حمزه را زیارت می کرد

۱۹ـ همدم رنجها و غصه های شوهر بود و او را پناه محسوب می شد. علی(ع) می فرمود: وقتی به خانه می آمدم و به زهرا نگاه می کردم، تمام غم و اندوهم برطرف می شد. هرگز کاری نکردم که فاطمه از من خشمناک و ناراحت شود. فاطمه نیز، هرگز مرا خشمناک نساخت.

۲۰ـ زهرای اطهر(س)، احیاگر یاد شهیدان و وفادار به خاطره عزیز آنان بود. روزهای دوشنبه و پنج شنبه به احد می رفت و مزار شهدای احد و حضرت حمزه را زیارت می کرد و چون در صحنه احد حضور یافته بود، به عنوان یک شاهد زنده و راوی حادثه، به دیگران نشان می داد که: اینجا پیامبر بود، و آنجا مشرکان بودند و … .

۲۱ـ از تواضع و فروتنی او یکی هم رفتار شایسته با خدمتکار خانه اش «فضّه» است. در سالهای آخر که پیامبر خدا(ص)، فضّه را برای خدمت به خانه او فرستاد، فاطمه(س) کارهای خانه را میان خودش و فضّه خادمه تقسیم می کرد.

۲۲ـ در مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی، بی تفاوت نبود و جبهه حق را یاری می کرد. پس از رحلت پیامبر که خلافت را غصب کردند و فدک را از او گرفتند، همراه زنانِ بنی هاشم به مسجد آمد و در جمع مسلمانان حاضر، ضمن خطبه ای که پشت پرده خواند، از بدعتها، ستمها، حق کشیها و فراموش کردن وصیّت پیامبر و احیای سنتهای جاهلی انتقاد کرد. (این خطبه شریف و بلند و عمیق را تعدادی از دانشمندان و مؤلفان تاکنون شرح کرده اند).

۲۳ـ تلاش برای اثبات حق و مقابله با انحراف در رهبری امت اسلامی را تکلیف خود می دانست. گاهی شبها به همراه علی(ع) به در خانه مهاجران و انصار می رفت و در حمایت از ولایت، وصیت پدرش را به یادها می آورد و آنان را به دفاع از حق شوهرش در مسأله خلافت و حق خودش فرا می خواند، هر چند آنان با سردی و بی مهری جواب می دادند!

۲۴ـ زهرا(س) تا زنده بود، علی(ع) حامی نیرومندی داشت و به تعبیر بعضی بزرگان، به خاطر فاطمه(س)، حرمت امیرالمؤمنین(ع) را تا حدّی پاس می داشتند. اما پس از شهادت فاطمه، حضرت علی تنها و بی پناه ماند.

۲۵ـ حضرت زهرا(س) پس از وفات پیامبر خدا، دیگر خندان و شادمان دیده نشد، تا آنکه چشم از جهان فرو بست.

۲۶ـ پیش از وفات، به «اسماء» وصیتی کرد که پس از مرگ، بدن مرا داخل تابوتی بگذارند، تا حجم بدن دیده نشود. این شیوه تا آن زمان مرسوم نبود. این وصیت، درسی از عفاف و حیا بود که بانوان باید در برابر دیدگان نامحرمان، آن را مورد توجه خود قرار دهند.

۲۷ـ آگاهی، درایت و آینده نگری او تا آنجا بود که برای افشای ستم غاصبان، وصیت فرمود که پیکرش را شبانه غسل دهند و به خاک سپارند، تا ظالمانی که او را آزرده بودند، در مراسم دفن او حضور نیابند و از این حضور، بهره برداری سیاسی برای تطهیر خود و توجیه کارهایشان نکنند.

اینها و نمونه های دیگری از سیره رفتاری آن بانوی بی همتا، جلوه های «الگو» بودن او برای همه فضیلت خواهان و حقجویان است که در پی «اسوه» و سرمشقِ «چگونه زیستن»اند.

امید است که این گونه خصلتها و رفتارها، همچون تابلویی، پیوسته در برابر دیدگانمان باشد و اگر همواره آن حضرت را سرمشق و اسوه می دانیم و معرفی می کنیم، «جهات الگویی» او را نیز در قالب سیره عملی و رفتاری حضرتش بشناسیم و بشناسیم.

این گونه، بهتر می توان مشی و مرام فاطمی را در بستر زندگی و اخلاق عینی پیاده کرد.

www.eporsesh.com