ورود ارتش متفقین به ایران و برکنارى رضا شاه
- 1,698 بازدید
- 1 آوریل 2012
- ایران در زمان جنگ جهانی دوم
ورود ارتش متفقین به ایران و برکنارى رضا شاه
دولت اتحاد جماهیر شوروى سه بار (۲۶ ژوئن، ۱۹ ژوئیه و ۱۶ اوت ۱۹۴۱) دولت ایران را آگاه کرد که منافع ملى دولتهاى شوروى و ایران در معرض خطر قرار گرفته است. اما رضا شاه و دولتش ضمن بىاعتنائى به این هشدارها از فعالیت شبکه جاسوسى هیتلرى جلوگیرى نکرد. آن وقت بر پایه ماده ۶ قرارداد ۱۹۲۱ ایران و شوروى، دولت شوروى ناگزیر شد در ۲۵ اوت ۱۹۴۱ نیروهاى خود را به خاک ایران گسیل دارد. در همان هنگام ارتش بریتانیا هم از باختر و جنوب وارد ایران شدند.
در ۲۷ اوت دولت على منصور، نخستوزیر ایران استعفا داد و دولت تازه به ریاست فروغى به ارتش ایران دستور ترک مقاومت در برابر ارتشهاى انگلیس و شوروى را صادر کرد. مجلس ایران در ۲۸ اوت این تصمیم دولت را تصویب کرد. در پى این رویدادها مذاکرات میان شوروى، انگلستان و ایران آغاز و موافقت شد که ارتش ایران از چند منطقه شمالى و جنوبى و غربى کشور عقبنشینى و این مناطق به وسیله ارتشهاى شوروى و انگلیس اشغال گردد. ضمنا موافقت شد که کلیه شبکههاى جاسوسى و کادر دیپلماسى آلمان و ایتالیا و تبعه کشورهاى دستنشانده این دولتها در ظرف مدت معینى از ایران اخراج گردند.
رضا شاه رسما این شرایط را پذیرفت. اما عملا آنها را اجرا نکرد. پلیس ایران از شبکه فاشیستى مقیم ایران پشتیبانى مىکرد. بسیارى از جاسوسان آلمانى فعالیتهاى زیانبخش را در سرزمین ایران دنبال کردند. در ۱۰ سپتامبر ۱۹۴۱ روزنامه نیمه رسمى «اطلاعات» آشکارا از بسته شدن سفارتهاى آلمان و ایتالیا در تهران اظهار تأسف کرد.
خارج شدن سفیران این دو دولت از تهران به امروز و فردا موکول مىشد.
در تهران حکومت نظامى اعلام و گردهمآئىها ممنوع گردید، هرکس برخلاف این دستور رفتار مىکرد به دادگاه نظامى تسلیم و احتمالا به اعدام محکوم مىشد. این جریانها خشم تودههاى مردم را برانگیخت و در بعضى جاها تظاهرات اعتراض مردم نسبت به رفتار دولت آغاز گردید.
آشکار شد که سیاست همکارى دولت ایران با تجاوزکاران فاشیست و چشم پوشیدن این دولت از بیطرفى، با شکست روبرو شده است. رضا شاه حتى پشتیبانى عناصر دست راستى ایران را از دست داد، اینان مىترسیدند که سرسختى شاه رشد جنبش مردمى با همه فرجامهاى «خطرناکش»، سرتاسر ایران را فراگیرد. در ۱۶ سپتامبر رضا شاه ناچار شد به نفع محمد رضا پسرش از تاج و تخت سلطنت چشم بپوشد و رسما استعفا دهد. اینگونه محمد رضا، شاه ایران گردید. دیپلماتها و نمایندگان دیگر هیتلر، دستنشاندگانش و بیشتر جاسوسان آلمانى بازداشت و از ایران اخراج گردیدند. قسمتى از جاسوسان آلمانى موفق شدند خود را پنهان کنند.
شبکه جاسوسى هیتلر با برخى از چهرههاى برجسته ایرانى (ژنرال زاهدى، نوبخت، نماینده مجلس و غیره) تماس داشتند، اینان بهگونه زیرزمینى به فعالیتهاى خرابکارانه خود پس از ورود ارتش متفقین به ایران، ادامه مىدادند. با شرکت رئیس شبکه جاسوسى آلمان در ایران ف. مایر، یک سازمان زیرزمینى فاشیستى- ملى به نام «ملیون ایران» تشکیل شد، در این سازمان ژنرالها و افسران ارتش ایران، نمایندگان مجلس، مالکان
مرتجع و خانهاى عشایر جنوب ایران وارد شدند. این سازمان همراه با جاسوسان آلمانى قیامهائى را در میان عشایر برانگیخت، ایلات پس از برکنارى رضا شاه دوباره مسلح شدند. نقشه قیام عشایر درست مقارن با حملات ارتش آلمان به استالینگراد به منظور تصرف آن شهر بود. به سال ۱۹۴۲ جاسوسان آلمانى توانستند ایلات کرد را در منطقه ارومیه به قیام برانگیزند. جاسوسان فاشیست میان ایل قشقائى در منطقه فارس نفوذ کردند و آنجا را به عنوان پایگاه خود برگزیدند. در رابطه با کنفرانس تهران (نوامبر- دسامبر ۱۹۴۳) فعالیت جاسوسان آلمانى در ایران شدت یافت، یکى از طرحهاى آنها سوء قصد به جان رهبران سه دولت بزرگ بود. در ماه مارس ۱۹۴۳- ۶ تن جاسوس آلمانى با مقدار زیادى پول و اسلحه در منطقه دریاچه قم از هواپیما با چتر نجات فرود آمدند.
جاسوسان آلمانى ضمن بهرهبردارى از ناخشنودى مردم عشایر جنوب نسبت به سیاست دولت، آنها را برانگیختند تا علیه دولت ایران و متفقین قیام کنند. خانهاى این ایلات خواهان پس گرفتن املاکشان که به وسیله رضا شاه ضبط شده بود، اداره حکومت منطقه عشایرى زیر فرمانشان، کاهش مالیات و بهاى کالاها و بیرون رفتن ارتشهاى متفقین از ایران بودند. در سالهاى ۱۹۴۲ و ۱۹۴۳ قشقائىها، لرها و بختیاریها در چند مورد دست به قیام مسلحانه زدند. در ژوئن ۱۹۴۳ نیروهاى متحد ایلات قشقائى و بویر احمدى پادگان مهم ارتش ایران را در سمیرم (شمال فارس) تارومار کردند.
اما در پى شکستى که ارتش شوروى در ناحیه استالین گراد به آلمانها وارد آورد، براى خانهاى ایلات آشکار شد که امیدواریشان به آلمان هیتلرى بیهوده بوده است و بنابراین از ادامه پیکار دست کشیدند. در نتیجه مذاکرات دیرپائى که میان خانهاى قشقائى با نمایندگان انگلیسى و دولت ایران انجام یافت، در بهار سال ۱۹۴۴ خانهاى قشقائى موافقت کردند جاسوسان آلمانىاى که در میان ایلشان پنهان کرده بودند، تسلیم کنند. خانها دوباره مالک زمینهاى موروثى خود شدند، چند تن از آنها به حکومت منطقه مسکونى ایلشان گماشته شدند و یکى دو تن از آنها به عنوان نماینده مجلس انتخاب گردیدند.
در پائیز ۱۹۴۳ مایر و جاسوسان دیگر آلمان دستگیر شدند، و حتى در حدود ۱۷۰ تن از فاشیستهاى ایرانى ازجمله ژنرال زاهدى و دیگران بازداشت گردیدند. این رویداد ضربت کوبندهاى به جاسوسان آلمانى در ایران وارد آورد، و از اینپس اینها دیگر نتوانستند در ایران جان گیرند.
=================
نام کتاب: تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز
نویسنده: ا. آ. گرانتوسکى و دیگران / ترجمه: کیخسرو کشاورزى
تاریخ وفات مؤلف: قرن ۲۰ م
موضوع: تاریخ عمومى
زبان: فارسى
تعداد جلد: ۱
ناشر: انتشارات پویش
سلام برهموطنای عزیزخوبین؟
ایول ب هموطنای خودمون وقتی میبینم این آلمانیهای کثیف اینجورتوسط هموطنامون ضایع شدن حال میکنم،مابایددربرابرنقشه های غرب مبنی براینکه میخوادقومیتهای ایران روازایران جداکنه بایستیم ومقاومت کنیم،زت زیاد