حکومت‏هاى ایران در نیمه دوم سده ۱۵

حکومت‏هاى ایران در نیمه دوم سده ۱۵

پیکار دیرپاى دو دولت ترکمن‏نژاد به آنجا رسید که به سال ۱۴۶۷، ارتش قره قوینلو به سختى از لشکریان آق قوینلو در نزدیکى شهر موشاى ارمنستان شکست خورد در این نبرد خود جهانشاه کشته شد. پس از این رویداد اوزون حسن آق قوینلو (۱۴۵۳- ۱۴۷۸) که سردار بزرگى بود، به سال ۱۴۶۸ آذربایجان را به تصرف درآورد.

راست است که سلطان ابو سعید تیمورى به یارى پسر جهانشاه شتافت، اما اوزون حسن ضمن اتحاد با شیروانشاه فرخ یاسار، ارتش تیمورى را در دشت مغان محاصره کرد؛ این ارتش ازهم پاشید و پراکنده شد و خود ابو سعید هم به قتل رسید. هم‏اکنون سرتاسر غرب ایران جزو قلمرو دولت آق قوینلو درآمد، اما شرق ایران همانگونه زیر تسلط تیموریان بود. دولت تیمورى پس از مرگ ابو سعید به دو منطقه تقسیم شد- آسیاى میانه که مرکزش سمرقند، و خراسان که مرکزش هرات بود، در قسمت اخیر سلطان حسین بایقرا (۱۴۶۹- ۱۵۰۶) تسلط داشت که شاعر نامدار ازبک علیشیر نوائى (۱۴۴۱- ۱۵۰۱) از مقربان او به‏شمار مى‏آمد.

سلطان اوزون حسن آق قوینلو شخصیتى برجسته و در اداره امور کشور بسیار کاردان بود. او به منظور تعیین دقیق میزان مالیات‏ها و از میان بردن باج و خراجهاى غیرقانونى تحمیلى به رعایا فرمانى به نام «قانون‏نامه» صادر کرد که به منزله آئین‏نامه مالیاتى به‏شمار

مى‏آمد، ضمن این آئین‏نامه، مالیات ارضى، به موجب برخى از مدارک، تا ۶/ ۱ محصول کاهش یافت، اما این آسان‏گیرى بسیار موقتى بود، وضع دهقانان دوباره به وخامت گرائید. اوزون حسن ناگزیر بود در برابر منافع اشراف کوچ‏نشین اغماض کند و نتوانست حکومت متمرکز نیرومندى را پدید آورد.

اوزون حسن که براى مقابله با تجاوز سرسختانه ترکان عثمانى ناچار به پیکار بود، پیمان اتحادى با یکى از مهمترین دشمنان دولت عثمانى یعنى ونیز منعقد کرد. سفیران ونیز یعنى کارترینو زنو، یوسافان باربارو، اموروسى کنتارینى که ضمن سالهاى ۷۰ سده ۱۵ در دربار اوزون حسن در تبریز گرد آمدند، ایران و کشورهاى مجاورش را با درود فراوان ترک گفتند. میان اوزون حسن و فرستاده دولت روس، ایوان سوم و مارکورسوى ایتالیائى هم مذاکراتى انجام گرفت. در جنگ با ترکان، نخست اوزون کامیابى به دست آورد، اما بعدها به سال ۱۴۷۳ در نزدیکى ترجانه روى رودخانه فرات شکست خورد.

 ============

نام کتاب: تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز

نویسنده: ا. آ. گرانتوسکى و دیگران / ترجمه: کیخسرو کشاورزى‏

تاریخ وفات مؤلف: قرن ۲۰ م‏

موضوع: تاریخ عمومى‏

زبان: فارسى‏

تعداد جلد: ۱

ناشر: انتشارات پویش‏

http://www.vatanfa.com/?s=حکومت‏هاى-ایران-در-نیمه-دوم-سده-۱۵