اسماعیلیان در ایران
- 1,742 بازدید
- 20 مارس 2012
- ایران باستان
اسماعیلیان در ایران
در سده یازدهم، در ایران با وجود پیگرد دستگاه حاکم گروههاى سرى قرمطیان و اسماعیلیان به فعالیتهاى پیگرى دست زدند؛ از گروه اخیر در سالهاى ۷۰ سده یازدهم، حسن بن صباح، با امام اسماعیلیان- خلیفه فاطمیان مصر المستضر (۱۰۳۶- ۱۰۴۹)- بگونه سرى دیدار کرد. به سال ۱۰۹۰ او موفق شد دژهاى کوهستانى الموت در نزدیکى قزوین را تصرف کند، پس از آن اسماعیلیان دژهاى دیگرى را در کوههاى دیلم، کوهستان و فارس تصرف کردند. اینگونه چیرگى اسماعیلیان بر ایران سازمان داده شد (۱۰۹۰- ۱۲۵۶).
قضاوت درباره سرشت اجتماعى جنبش اسماعیلیان در ایران به انگیزه کم بودن منابع و مدارک دشوار است. اما آنچه ثابت و محقق شده در مراحل نخستین فعالیتشان قسمت مهمى از صنعتگران (قسمتى در اصفهان که به موجب مدارک بهدستآمده شماره اسماعیلیان به سى هزار تن مىرسید) و دهقانان ساکن کوهستانها به آنان پیوستند. مىتوان پنداشت، پس از آنکه اسماعیلیان بسیارى از دژها و زمینها را تصرف کردند و به سال ۱۹۰۰ براى خود حکومتى پدید آوردند، بلندپایگان آنها به فئودالهاى نو تبدیل شدند. حکومت اسماعیلیان داراى قلمرو یکپارچه و بهمپیوستهاى نبود- قسمت عمده متصرفات آنها در کوههاى زاگرس و کوهستان، یعنى در مناطقى که از لحاظ اقتصادى عقبمانده بودند قرار داشت. رهبر روحانى و سیاسى اسماعیلیان حسن بن صباح بود. پس از مرگ او به سال ۱۱۲۴ همرزم حسن به نام کیا بزرگ امید در رأس حکومت قرار گرفت. چهارمین رئیس این حکومت به نام حسن دوم (۱۱۶۲- ۱۱۶۶) اعلام داشت که او از اعقاب فاطمیان است. از اینپس رهبران اسماعیلیان الموت را امام مىنامیدند.
اسماعیلیان الموتى بگونه گستردهاى به ترورهاى سیاسى دشمنان فعالشان دست مىزدند، و این کار را به اعضاى جوان فرقه در مراتب پائین مىسپردند. اسامى ۷۵ تن از چهرههاى نامدار که بین سالهاى ۱۰۹۶ و ۱۱۶۲ به دست اسماعیلیان ترور شدهاند به دست آمده؛ از میان آنان مىتوان نامهاى وزیر، نظام الملک (۱۰۹۲)، خلفاى عباسى، مستر شد (۱۱۳۵) و رشید (۱۱۳۶) و سلطان سلجوقى عراق، داود (۱۱۳۲)، وزیران، امیران، رئیسان، فقیهان مسلمان و غیره را نام برد. سلطان سلجوقى محمد (۱۱۰۵- ۱۱۱۸) به سختى با اسماعیلیان پیکار کرد، جنبش آنها را در اصفهان سرکوب و الموت را به محاصره درآورد، اما پس از مرگش حکومت اسماعیلیان مورد تعرض جدى کسى قرار نگرفت تا تصرف ایران به دست مغولان آغاز گردید.
===============
نام کتاب: تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز
نویسنده: ا. آ. گرانتوسکى و دیگران / ترجمه: کیخسرو کشاورزى
تاریخ وفات مؤلف: قرن ۲۰ م
موضوع: تاریخ عمومى
زبان: فارسى
تعداد جلد: ۱
ناشر: انتشارات پویش