دولت غزنوى‏

دولت غزنوى‏

ضمن سده دهم در دولت سامانى همراه دهگانان، گروه تازه‏اى از فئودالها روى کار آمدند- اینها غلامانى بودند که از راه خوش‏خدمتى در ردیف اشراف نظامى درآمده بودند. یکى از آنها سردار الپتکین بود که در خدمت سامانیان انجام وظیفه مى‏کرد، او صاحب ۵۰۰ روستا، صد هزار اسب، یک میلیون گوسفند و ۲۷۰ غلام شخصى ترک بود، پس از آنکه مورد بى‏مهرى اربابش قرار گرفت به غزنه گریخت و به سال ۹۶۲ براى خودش امیرنشینى درست کرد، اما دیرى نپائید درگذشت. یکى از جانشینانش که او هم از میان غلامان ترک برخاسته بود سبکتکین نام داشت (۹۷۷- ۹۹۷)؛ او کم‏کم قلمروش را گسترش داد و بنیان‏گذار دودمان غزنویان گردید (۹۷۷- ۱۱۸۶).

دولت سامانى به سال ۹۹۹ زیر فشار نیروى ویرانگر اتحادیه عشایر ترک که سرتاسر ماور النهر، هفت آب و ترکستان شرقى را به تصرف درآورده و دولت قره‏خانیان (۹۹۲-

۱۲۱۱) را تشکیل داده بودند، ازهم پاشید. قلمرو نخستین سامانیان که در جنوب و غرب رودخانه آمودریا قرار داشت- خراسان، خوارزم، سیستان و افغانستان کنونى- به وسیله پسر سبکتکین، سلطان محمود غزنوى اشغال شد (۹۹۸- ۱۰۳۰). محمود پس از ۱۷ بار لشکرکشى به هندوستان قسمت شمال غربى آن سرزمین را به متصرفات خود ملحق کرد.

این لشکرکشى‏ها زیر شعار «جنگ به خاطر دین» و علیه بت‏پرستان هندى انجام مى‏گرفت، اما منظور از آنها عملا به چنگ آوردن غنائم جنگى بود؛ تنها در یکى از این جنگ‏ها ۲۰ میلیون درهم پول و کالاهاى گرانبها، ۵۷ هزار اسیر برده و ۳۵۰ فیل نصیب لشکریان محمود شد. محمود با دودمان بویه هم به جنگ پرداخت و شهرهاى رى، همدان و اصفهان و توابعش را از آنان پس گرفت (۱۰۲۹).

غزنویان ضمن تکیه به دستگاه دیوانسالارى کشورى و گاردهاى ترک که از اشراف نظامى غلامان بودند توانستند حکومت متمرکز و نیرومندى را پدید آورند. این سیاست، و همچنین افزایش روزافزون مالیات‏ها و اعمال بیدادگرى در مورد وصول آنها، نه‏تنها دهقانان بلکه مردم شهرى را به ورشکستگى کشاند، ضمنا قسمتى از مالکان زمین به‏ویژه فئودالهاى قدیمى ایرانى از قبیل دهگانها و حتى توانگران شهرى از این سیاست محمود ناخشنود بودند. ناخشنودى دهقانان ضمن گسترش قیام قرمطیان ظاهر گردید، اما این قیام به سختى به وسیله غزنویان زیر پیگرد قرار گرفت.

 =======================

نام کتاب: تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز

نویسنده: ا. آ. گرانتوسکى و دیگران / ترجمه: کیخسرو کشاورزى‏

تاریخ وفات مؤلف: قرن ۲۰ م‏

موضوع: تاریخ عمومى‏

زبان: فارسى‏

تعداد جلد: ۱

ناشر: انتشارات پویش‏

http://www.vatanfa.com/?s=دولت-غزنوى‏