دولت غزنوى
- 1,124 بازدید
- 19 مارس 2012
- ایران باستان
دولت غزنوى
ضمن سده دهم در دولت سامانى همراه دهگانان، گروه تازهاى از فئودالها روى کار آمدند- اینها غلامانى بودند که از راه خوشخدمتى در ردیف اشراف نظامى درآمده بودند. یکى از آنها سردار الپتکین بود که در خدمت سامانیان انجام وظیفه مىکرد، او صاحب ۵۰۰ روستا، صد هزار اسب، یک میلیون گوسفند و ۲۷۰ غلام شخصى ترک بود، پس از آنکه مورد بىمهرى اربابش قرار گرفت به غزنه گریخت و به سال ۹۶۲ براى خودش امیرنشینى درست کرد، اما دیرى نپائید درگذشت. یکى از جانشینانش که او هم از میان غلامان ترک برخاسته بود سبکتکین نام داشت (۹۷۷- ۹۹۷)؛ او کمکم قلمروش را گسترش داد و بنیانگذار دودمان غزنویان گردید (۹۷۷- ۱۱۸۶).
دولت سامانى به سال ۹۹۹ زیر فشار نیروى ویرانگر اتحادیه عشایر ترک که سرتاسر ماور النهر، هفت آب و ترکستان شرقى را به تصرف درآورده و دولت قرهخانیان (۹۹۲-
۱۲۱۱) را تشکیل داده بودند، ازهم پاشید. قلمرو نخستین سامانیان که در جنوب و غرب رودخانه آمودریا قرار داشت- خراسان، خوارزم، سیستان و افغانستان کنونى- به وسیله پسر سبکتکین، سلطان محمود غزنوى اشغال شد (۹۹۸- ۱۰۳۰). محمود پس از ۱۷ بار لشکرکشى به هندوستان قسمت شمال غربى آن سرزمین را به متصرفات خود ملحق کرد.
این لشکرکشىها زیر شعار «جنگ به خاطر دین» و علیه بتپرستان هندى انجام مىگرفت، اما منظور از آنها عملا به چنگ آوردن غنائم جنگى بود؛ تنها در یکى از این جنگها ۲۰ میلیون درهم پول و کالاهاى گرانبها، ۵۷ هزار اسیر برده و ۳۵۰ فیل نصیب لشکریان محمود شد. محمود با دودمان بویه هم به جنگ پرداخت و شهرهاى رى، همدان و اصفهان و توابعش را از آنان پس گرفت (۱۰۲۹).
غزنویان ضمن تکیه به دستگاه دیوانسالارى کشورى و گاردهاى ترک که از اشراف نظامى غلامان بودند توانستند حکومت متمرکز و نیرومندى را پدید آورند. این سیاست، و همچنین افزایش روزافزون مالیاتها و اعمال بیدادگرى در مورد وصول آنها، نهتنها دهقانان بلکه مردم شهرى را به ورشکستگى کشاند، ضمنا قسمتى از مالکان زمین بهویژه فئودالهاى قدیمى ایرانى از قبیل دهگانها و حتى توانگران شهرى از این سیاست محمود ناخشنود بودند. ناخشنودى دهقانان ضمن گسترش قیام قرمطیان ظاهر گردید، اما این قیام به سختى به وسیله غزنویان زیر پیگرد قرار گرفت.
=======================
نام کتاب: تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز
نویسنده: ا. آ. گرانتوسکى و دیگران / ترجمه: کیخسرو کشاورزى
تاریخ وفات مؤلف: قرن ۲۰ م
موضوع: تاریخ عمومى
زبان: فارسى
تعداد جلد: ۱
ناشر: انتشارات پویش