ایران در زمان بنى امیه
- 1,021 بازدید
- 17 مارس 2012
- ایران باستان
ایران در زمان بنى امیه
خلافت حکومت عرب را پس از ۴ خلیفه صدر اسلام یعنى ابو بکر، عمر، عثمان و على (۶۳۲- ۶۶۱) (خلفا درعینحال رهبر روحانى و سیاسى بهشمار مىآمدند؛ خلیفه به عنوان رهبر روحانى اسلام امام نامیده مىشد) دودمان امیه به دست گرفت (۶۶۱- ۷۵۰).
سیاست دولت امویان در جهت منافع فئودالهاى تازه به دورانرسیده اشراف عرب پیش مىرفت.
در زمان خلافت بنى امیه در ایران جوامع فئودالى اولیه در حال پیشرفت بودند، اما نارسائیهائى در شکل مالکیت و استثمار فئودالى به چشم مىخورد، البته این کیفیت همه دهقانان را دربر نمىگرفت فقط شامل جوامعى بود که در مرحله نظام پدرسالارى یا برده- دارى بودند.
سیستم وصول مالیات در زمان خلفا به شرح زیر بود: از دامداران، صنعتکاران و بازرگانان مالیاتى وصول مىشد که زکوه نام داشت (۵/ ۲ درصد درآمد)- این مالیات را فقط مسلمانان مىپرداختند؛ از زمینهائیکه عربها یا غیر عربهاى مسلمان مالک بودند ۱۰/ ۱ درآمد به نام عشر وصول مىشد. سنگینترین مالیات ارضى خراج بود. نخست این مالیات را از غیر مسلمانان، بگونه جنسى و به عنوان سهم محصول از ۱۰ تا ۵۰ درصد مقدار محصول دریافت مىکردند، گاهگاهى این مالیات به شکل نقدى، بگونه ثابت بدون در نظر گرفتن میزان محصول، وصول مىشد، از غیر مسلمانان که «اهل ذمه» نامبرده مىشدند (مسیحیان، یهودیان و زرتشتیان) خواه روستائى خواه شهرى، مالیات سرانهاى به نام جزیه مىگرفتند: از هر مرد بالغ بسته به وضع مالىاش سالیانه ۱۲، ۲۴ یا ۲۸ درهم نقد مىگرفتند. اهل ذمه از لحاظ فردى آزاد، اما از هرگونه حقوق سیاسى و تا اندازهاى از حقوق شهروندى محروم بودند، ۵/ ۱ از غنائم جنگى به نام خمس به خلیفه تعلق مىگرفت.
علاوه بر پرداخت مالیاتها و سهام درآمد فئودالى دهقانان ناچار بودند، به منظور ساختمان قناتها و کاخها و دژها براى دولت کار اجبارى (بیگارى) انجام دهند.
در زمان خلیفه عبد الملک (۶۸۵- ۷۰۵) یک رشته اصلاحاتى انجام یافت: کسانیکه
از ۷۰۰ میلادى به بعد اسلام آورده بودند، از پرداخت خراج معاف نشدند، و براى زمینهائیکه از پیش خراج تعیین شده بود اعم از اینکه مالکان کنونى آنها مسلمان یا غیر مسلمان بودند، بایستى بگونه ثابت از سوى مالکان خراج پرداخت مىگردید. اما جزیه مانند پیش فقط از غیر مسلمانان اخذ مىشد. تا پیش از سده هفتم در قلمرو خلفا سکه- هاى نقره زمان ساسانیان و پول طلاى بیزانتین رواج داشت.
در زمان عبد الملک ضرب سکههاى جدید آغاز گردید. روى این سکهها عبارت «لا اله الا الله- محمد رسول الله» که شعار مذهبى مسلمانان بود نقش شد. در روى دیگر سکه نام خلیفه اسلام ضرب گردید؛ یک دینار طلا (۲۵/ ۴ گرم)، در اول معادل ۱۰ و بعدها ۱۲ تا ۲۰ درهم نقره (۹۷/ ۲ گرم نقره) بود. تا آنوقت اصطلاحاتى که براى کارهاى ادارى و دولتى در دبیرخانه خلیفه به کار مىرفت به زبانهاى محلى بود (در ایران- به زبان فارسى میانه) هماکنون این اصطلاحات به زبان عربى تبدیل گردیدند.
==============
نام کتاب: تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز
نویسنده: ا. آ. گرانتوسکى و دیگران / ترجمه: کیخسرو کشاورزى
تاریخ وفات مؤلف: قرن ۲۰ م
موضوع: تاریخ عمومى
زبان: فارسى
تعداد جلد: ۱
ناشر: انتشارات پویش
