تبدیل ایران به پایگاه آلمان هیتلرى در خاورمیانه
- 1,081 بازدید
- 16 مارس 2012
- ایران باستان
تبدیل ایران به پایگاه آلمان هیتلرى در خاورمیانه
پس از آغاز جنگ جهانى دوم و حمله آلمان هیتلرى به اتحاد جماهیر شوروى فعالیت شبکه جاسوسى فاشیستها در ایران با وجود اعلام بیطرفى رسمى دولت ایران، به سختى افزایش یافت. هیتلرىها ایران را به پایگاه اصلى خود در خاورمیانه تبدیل کردند.
جاسوسان آنها پس از ناکامى فعالیتهاى ماجراجویانه فاشیستىشان در سوریه و عراق به سوى ایران سرازیر شدند. اینگونه با لگدمال کردن حاکمیت ایران، جاسوسان فاشیست در ایران به فعالیت پرداختند و سرزمین ایران را به عنوان پایگاهى به منظور تجاوز به اتحاد شوروى، برگزیدند. آنها در مناطق مرزى اتحاد شوروى باندهاى مسلحى شامل گاردهاى سفید، داشناکها و مساواتىها سازمان دادند و هدف آنها، اعزام این دستهها به مناطق مهم نفتى باکو و گرجستان و حتى به ترکمنستان شوروى به منظور انجام عملیات خرابکارانه و تروریستى بود. در میانه، جلفاى ایران و نقاط شمالى دیگر این کشور، انبارهاى اسلحه و مهمات و مواد منفجره ایجاد کردند. اینان آماده انفجار خط آهن سرتاسرى ایران در ناحیه فیروزکوه، تونلها و ساختمانهاى استراتژیک دیگر بودند. در منطقه مرزى شوروى جاسوسان آلمانى بدون مانع از نقاط مرزى عکسبردارى مىکردند و حتى به نقشهبردارى و فیلمبردارى نقاط مهم مىپرداختند.
در تبریز، رشت، قزوین و شهرهاى دیگر از مردم محلى، گروههاى سرى فاشیستى سازمان دادند، این سازمانها زیر حمایت پلیس ایران به فعالیت مىپرداختند. ایستگاههاى رادیوئى سیار مخفى فاشیستى در تهران، همدان، میانه و جاهاى دیگر ایجاد کردند. در تهران ترجمه فارسى بولتنهاى فاشیستى برایگان میان ادارات دولتى، بازرگانان میانه و مستخدمان دولت پخش مىکردند. روزنامههاى نیمه رسمى ایران از قبیل «اطلاعات»، «ژورنال دو تهران» و غیره کمک مالى از هیتلریها مىگرفتند. در ارتش ایران گروهى از افسران زیر نظر سرهنگ منوچهرى «۱» آماده استقبال از ارتش هیتلر در ایران بودند. شبکه جاسوسى فاشیستى در میان وزیران، نمایندگان مجلس، امراى ارتش، بلندپایگان دولت، بازرگانان و صاحبان صنایع نفوذ کردند.
آلمانها از دولت ایران خواستند تا فرودگاههاى کشور را در اختیارشان بگذارند.
به منظور کشاندن ایران به جنگ علیه اتحاد شوروى، سفیر آلمان در تهران در تاریخ ۱۷ اوت ۱۹۴۱ به شاه پیشنهاد کمک نظامى را داد. در مورد ناکامى نقشه آلمانها به منظور کشاندن ایران به جنگ، هیتلرىها آماده یک کودتاى نظامى علیه شاه بودند. براى انجام این منظور در آغاز اوت یکى از بلندپایگان اداره جاسوسى هیتلر به نام ادمیرال کاناریس به تهران وارد شد. طرح کودتا چنان بود که از ساکنان آلمانى تهران، گردانهاى مسلح ویژه فاشیستى تشکیل مىگردید و این نیرو به کمک افسران ایرانى که شناسائى شده و روحیه فاشیستى داشتند، توطئه کودتا را انجام مىدادند. اینگونه هیتلرىها سرزمین ایران را به پایگاه جنگى ضد شوروى تبدیل کردند و کوشش داشتند این کشور را به سود خود به ماجراى جنگ جهانى دوم بکشانند.
ورود ارتش متفقین به ایران و برکنارى رضا شاه
دولت اتحاد جماهیر شوروى سه بار (۲۶ ژوئن، ۱۹ ژوئیه و ۱۶ اوت ۱۹۴۱) دولت ایران را آگاه کرد که منافع ملى دولتهاى شوروى و ایران در معرض خطر قرار گرفته است. اما رضا شاه و دولتش ضمن بىاعتنائى به این هشدارها از فعالیت شبکه جاسوسى هیتلرى جلوگیرى نکرد. آن وقت بر پایه ماده ۶ قرارداد ۱۹۲۱ ایران و شوروى، دولت شوروى ناگزیر شد در ۲۵ اوت ۱۹۴۱ نیروهاى خود را به خاک ایران گسیل دارد. در همان هنگام ارتش بریتانیا هم از باختر و جنوب وارد ایران شدند.
______________________________
(۱). این شخص همان ارتشبد بهرام آریاناست که بعدها نام و نام فامیلش را تغییر داد. م.
تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ص: ۴۷۹
در ۲۷ اوت دولت على منصور، نخستوزیر ایران استعفا داد و دولت تازه به ریاست فروغى به ارتش ایران دستور ترک مقاومت در برابر ارتشهاى انگلیس و شوروى را صادر کرد. مجلس ایران در ۲۸ اوت این تصمیم دولت را تصویب کرد. در پى این رویدادها مذاکرات میان شوروى، انگلستان و ایران آغاز و موافقت شد که ارتش ایران از چند منطقه شمالى و جنوبى و غربى کشور عقبنشینى و این مناطق به وسیله ارتشهاى شوروى و انگلیس اشغال گردد. ضمنا موافقت شد که کلیه شبکههاى جاسوسى و کادر دیپلماسى آلمان و ایتالیا و تبعه کشورهاى دستنشانده این دولتها در ظرف مدت معینى از ایران اخراج گردند.
رضا شاه رسما این شرایط را پذیرفت. اما عملا آنها را اجرا نکرد. پلیس ایران از شبکه فاشیستى مقیم ایران پشتیبانى مىکرد. بسیارى از جاسوسان آلمانى فعالیتهاى زیانبخش را در سرزمین ایران دنبال کردند. در ۱۰ سپتامبر ۱۹۴۱ روزنامه نیمه رسمى «اطلاعات» آشکارا از بسته شدن سفارتهاى آلمان و ایتالیا در تهران اظهار تأسف کرد.
خارج شدن سفیران این دو دولت از تهران به امروز و فردا موکول مىشد.
در تهران حکومت نظامى اعلام و گردهمآئىها ممنوع گردید، هرکس برخلاف این دستور رفتار مىکرد به دادگاه نظامى تسلیم و احتمالا به اعدام محکوم مىشد. این جریانها خشم تودههاى مردم را برانگیخت و در بعضى جاها تظاهرات اعتراض مردم نسبت به رفتار دولت آغاز گردید.
آشکار شد که سیاست همکارى دولت ایران با تجاوزکاران فاشیست و چشم پوشیدن این دولت از بیطرفى، با شکست روبرو شده است. رضا شاه حتى پشتیبانى عناصر دست راستى ایران را از دست داد، اینان مىترسیدند که سرسختى شاه رشد جنبش مردمى با همه فرجامهاى «خطرناکش»، سرتاسر ایران را فراگیرد. در ۱۶ سپتامبر رضا شاه ناچار شد به نفع محمد رضا پسرش از تاج و تخت سلطنت چشم بپوشد و رسما استعفا دهد. اینگونه محمد رضا، شاه ایران گردید. دیپلماتها و نمایندگان دیگر هیتلر، دستنشاندگانش و بیشتر جاسوسان آلمانى بازداشت و از ایران اخراج گردیدند. قسمتى از جاسوسان آلمانى موفق شدند خود را پنهان کنند.
شبکه جاسوسى هیتلر با برخى از چهرههاى برجسته ایرانى (ژنرال زاهدى، نوبخت، نماینده مجلس و غیره) تماس داشتند، اینان بهگونه زیرزمینى به فعالیتهاى خرابکارانه خود پس از ورود ارتش متفقین به ایران، ادامه مىدادند. با شرکت رئیس شبکه جاسوسى آلمان در ایران ف. مایر، یک سازمان زیرزمینى فاشیستى- ملى به نام «ملیون ایران» تشکیل شد، در این سازمان ژنرالها و افسران ارتش ایران، نمایندگان مجلس، مالکان
تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ص: ۴۸۰
مرتجع و خانهاى عشایر جنوب ایران وارد شدند. این سازمان همراه با جاسوسان آلمانى قیامهائى را در میان عشایر برانگیخت، ایلات پس از برکنارى رضا شاه دوباره مسلح شدند. نقشه قیام عشایر درست مقارن با حملات ارتش آلمان به استالینگراد به منظور تصرف آن شهر بود. به سال ۱۹۴۲ جاسوسان آلمانى توانستند ایلات کرد را در منطقه ارومیه به قیام برانگیزند. جاسوسان فاشیست میان ایل قشقائى در منطقه فارس نفوذ کردند و آنجا را به عنوان پایگاه خود برگزیدند. در رابطه با کنفرانس تهران (نوامبر- دسامبر ۱۹۴۳) فعالیت جاسوسان آلمانى در ایران شدت یافت، یکى از طرحهاى آنها سوء قصد به جان رهبران سه دولت بزرگ بود. در ماه مارس ۱۹۴۳- ۶ تن جاسوس آلمانى با مقدار زیادى پول و اسلحه در منطقه دریاچه قم از هواپیما با چتر نجات فرود آمدند.
جاسوسان آلمانى ضمن بهرهبردارى از ناخشنودى مردم عشایر جنوب نسبت به سیاست دولت، آنها را برانگیختند تا علیه دولت ایران و متفقین قیام کنند. خانهاى این ایلات خواهان پس گرفتن املاکشان که به وسیله رضا شاه ضبط شده بود، اداره حکومت منطقه عشایرى زیر فرمانشان، کاهش مالیات و بهاى کالاها و بیرون رفتن ارتشهاى متفقین از ایران بودند. در سالهاى ۱۹۴۲ و ۱۹۴۳ قشقائىها، لرها و بختیاریها در چند مورد دست به قیام مسلحانه زدند. در ژوئن ۱۹۴۳ نیروهاى متحد ایلات قشقائى و بویر احمدى پادگان مهم ارتش ایران را در سمیرم (شمال فارس) تارومار کردند.
اما در پى شکستى که ارتش شوروى در ناحیه استالین گراد به آلمانها وارد آورد، براى خانهاى ایلات آشکار شد که امیدواریشان به آلمان هیتلرى بیهوده بوده است و بنابراین از ادامه پیکار دست کشیدند. در نتیجه مذاکرات دیرپائى که میان خانهاى قشقائى با نمایندگان انگلیسى و دولت ایران انجام یافت، در بهار سال ۱۹۴۴ خانهاى قشقائى موافقت کردند جاسوسان آلمانىاى که در میان ایلشان پنهان کرده بودند، تسلیم کنند. خانها دوباره مالک زمینهاى موروثى خود شدند، چند تن از آنها به حکومت منطقه مسکونى ایلشان گماشته شدند و یکى دو تن از آنها به عنوان نماینده مجلس انتخاب گردیدند.
در پائیز ۱۹۴۳ مایر و جاسوسان دیگر آلمان دستگیر شدند، و حتى در حدود ۱۷۰ تن از فاشیستهاى ایرانى ازجمله ژنرال زاهدى و دیگران بازداشت گردیدند. این رویداد ضربت کوبندهاى به جاسوسان آلمانى در ایران وارد آورد، و از اینپس اینها دیگر نتوانستند در ایران جان گیرند.
================================
نام کتاب: تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز
نویسنده: ا. آ. گرانتوسکى و دیگران / ترجمه: کیخسرو کشاورزى
تاریخ وفات مؤلف: قرن ۲۰ م
موضوع: تاریخ عمومى
زبان: فارسى
تعداد جلد: ۱
ناشر: انتشارات پویش
