وجه تسمیه نامگذاری ایران

وجه تسمیه ایران

  نام ایران برای ایرانی ها آشنا و خوشایند است. اما از لحاظ تاریخی نام «ایران» برای خارجی ها ناآشناست.

 آن ها بیشتر ما را به نام پرشیا به خاطر می آورند. تنها از سال ۱۹۳۵ میلادی است که بر طبق تقاضای دولت وقت، نام سرزمینی که ما در آن زندگی می کنیم به «ایران» تغییر اسم داده است.

 در واقع واژه «ایران» به جای واژه پرس ( به لهجه فرانسوی)، پرشیا ( به لهجه انگلیسی)  که همگی از «پرسیس» یونانی گرفته شده اند، آمده است.ایران در یک کلام یعنی سرزمین آریایی ها، واژه ایران به ایران باستان aryanam، به فارسی باستان ariya ، به اوستایی airya و به فارسی میانه eran تلفظ می شود. واژه ERAN ترکیبی از ER و پسوند AN است و به معنای منسوب به قوم ER است. بنابراین اران و با تلفظی که ما امروز می گوییم، ایران، یعنی محلی منسوب به نژآد «ایر» یا محل آریاییان. از طرفی به گفته بعضی از محققین «ایر» در لغت به معنی فروتن و آزاده است و جمع آن، ایران به معنی فروتنان و آزادگان است.

 در اوستا هم ایران نام سرزمینی است که مردمی شریف، نجیب، نژاده و اصیل در آن زندگی می کنند. اوستا در بخش وندیداد از جایی به نام «ایرانویج» نام می برد که مرکز اصلی ایرانی ها است. ایرانویچ تغییر یافته واژه «اییرینه وئجه» است. در سانسکریت واژه بیجه به معنی تخم است و از این رو خاورشناسان «اییرینه وئجه» را به معنی «سرزمین تخمه و نژاد آریایی» گرفته اند. در واقع نام سرزمینی است که ایرانیان نخست به آن جا رفتند و از آن جا تدریجاً پیش رفتند و سراسر ایران زمین را گرفتند و بعدها همه ممالکی که در تصرف آنان بود، ایران نامیده شد.

 در اوستا وقتی درباره ایرانویچ سخن می رود، صحبت از جایی است بسیار سرد و شاید به خاطر همین سرماست که ایرانی ها کوچ کرده اند. در وندیداد آمده: نخستین جا و سرزمین نیکویی که من، اهورامزدا آفریدم، ایرانویچ بود که از رود «ونگوهی داییتی» همان «وهرود» است و در جای دیگر آمده که وهرود، رود جیحون (اکسوس) است. نام ایرانویچ در اوستا و کتب پهلوی بارها ذکر شده و دانشمندان احتمال می دهند که مکان آن اطراف خوارزم و جیحون باشد. در زمان ساسانیان سرزمین ایران به نام ایرانشهر (eran-star) و ایرانی به نام ایرانشهری (eranstrik) معروف بودند.

اما آن چه که به نام فلات ایران می شناسیم، منطقه وسیع و بلندتر از مکان های پست اطراف است که در آسیای جنوب غربی شامل قفقاز، ترکستان و افغانستان و ایران کنونی بود و قبل از مهاجرت آریاییان به این سرزمین، اقوامی از نژادهای مختلف در آن می زیستند و منطقه ای که امروز ایران نام دارد جزو قسمتی از بخش غربی و تا حدی جنوبی آن و در حدود ۶۳ درصد تمام آن است.

منبع:ابتکار