تاریخچه سوانح هوایی برای هواپیماهای مسافری ایران

مروری بر سوانح هوایی در ایران

یک بار دیگر سقوط هواپیما در ایران، جمعی از هموطنان ما را عزادار کرد و توجه افکار عمومی را به سوی صنعت هواپیمایی کشور معطوف ساخت. هر چند به دلیل تأخیرهای وقت و بی وقت، این صنعت همیشه مورد توجه رسانه ها و مردم است.

در این نوشتار تاریخچه سوانح هوایی برای هواپیماهای مسافری ایران در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی را می آوریم. با اینکه در سال های گذشته سقوط هواپیماهای توپولف سهم عمده ای از سوانح را به خود اختصاص داده اما بازخوانی این تاریخچه تلخ، نشان می دهد سهم هواپیماهای غربی در سقوط ها تقریبا برابر با هواپیماهای شرقی است.

از ۳۱ خرداد ۵۹ که اولین سانحه هوایی ثبت شده در تاریخچه ما به وقوع پیوست تا ۲۴ تیرماه ۸۸ که آخرین آن حادث شد ۴ فروند هواپیمای توپولف سقوط کرده که جمعا ۴۴۹ کشته برجای گذاشته است. در همین مدت ۴ فروند از انواع هواپیمای بویینگ در ایران سقوط کرده یا دچار سانحه شده که جمعا ۲۰۴ نفر را به کام مرگ فرستاده است. انواع هواپیمای فوکر هم ۳ فروند سقوط داشته که ۱۴۸ کشته برجای گذاشته اما یک فروند فوکر دچار سانحه شده و تلفات جانی نداشته است.

در این سال ها ۲ فروند هواپیمای ایلیوشین سقوط کرده که جمعا ۲۸۰ نفر کشته شدند. در یکی از این سوانح ۲۷۶ نفر جان باختند. هواپیمای آنتونوف با ۲ سقوط در ایران ۵۳ نفر را به دیار باقی فرستاد. هواپیماهای یاک و ایران ۱۴۰ هم هر کدام یک سقوط داشته اند که اولی ۳۰ کشته و دومی ۵ کشته برجای نهاد.

در جهان به طور کلی ۵ شرکت هواپیما می سازند که بویینگ، ایرباس، فوکر، توپولف و آنتونوف نام دارند. غیر از ایرباس که تنها یک سقوط به دلیل هدف قرار گرفتن توسط ناو آمریکایی وینسنس داشته و سانحه عادی نداشته، محصولات بقیه کمپانی های هواپیماسازی جهان، تعدادی از هموطنان ما را به کام مرگ فرستاده است. یعنی در ایران سانحه ایجاد کرده اند. با این حال ایرباس با ۲ سقوط بحث برانگیز در سال ۲۰۰۹ تردیدهای بسیاری را برانگیخت. آن هم هواپیماهایی که مدرن بودند. سقوط چند فروند بویینگ در سال های پایانی دهه ۹۰ و ابتدای هزاره سوم، موجب لغو برخی قراردادهای خرید این نوع هواپیما شد. بنابراین امکان حادثه برای هر نوع هواپیمایی در جهان وجود دارد با این حال دقت ها را باید افزون کرد تا سوانح تلخ به حداقل برسد.

اکنون تاریخچه سوانح هوایی مسافری ایران در طی سال های پس از انقلاب را مرور می کنیم:

۱) ۳۱ خرداد ۱۳۵۹- هواپیمای بویینگ ۷۲۷ ایران ایر که در مسیر مشهد- تهران پرواز می کرد، سقوط کرده و ۱۲۸ نفر از سرنشینان آن کشته شدند.

۲) ۳ خرداد ۱۳۷۰- هواپیمای ایلیوشین- ۷۶ در نزدیکی کرمانشاه سقوط کرد و ۴ سرنشین آن جان باختند.

۳) ۶ اردیبهشت ۱۳۷۱ هواپیمای فوکر- ۲۷ در نزدیکی ساوه سقوط کرد و ۳۹ سرنشین آن کشته شدند.

۴) ۱۹ بهمن ۱۳۷۱- هواپیمای توپولف- ۱۵۴ شرکت ایران ایر تور با یک هواپیمای سوخو ۲۴ برخورد کرد که در این حادثه ۱۳۴ نفر جان خود را از دست دادند.

۵) ۲۴ آبان ۱۳۷۲- هواپیمای آنتونوف ۱۲۴ در نزدیکی کرمان سقوط کرد و همه ۱۷ سرنشین آن کشته شدند.

۶) هواپیمای فوکر ۲۸ که در مسیر اصفهان- تهران در حرکت بود در کوه های کرکس نطنز سقوط کرد و همه ۶۶ سرنشین آن جان باختند.

۷) ۲۰ خرداد ۱۳۷۵- هواپیمای بویینگ ۷۲۷ در فرودگاه رشت دچار سانحه شد و در اثر آن ۴ نفر کشته شدند.

۸) ۲۳ بهمن ۱۳۸۰- هواپیمای توپولف ۱۵۴ در نزدیکی خرم آباد با کوه برخورد کرد که در نتیجه ۱۱۹ سرنشین آن جان خود را از دست دادند.

۹) ۳۰ بهمن ۱۳۸۱- هواپیمای ایلیوشین ۷۶ در جنوب شرق ایران سقوط کرد و ۲۷۶ سرنشین آن کشته شدند.

۱۰) ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۲- هواپیمای یاک ۴۰ از شرکت فراز قشم در نزدیکی ساری سقوط کرد که ۳۰ نفر از جمله رحمان دادمان وزیر راه و ترابری، جان خود را از دست دادند.

۱۱) ۲۱ بهمن ۱۳۸۲- هواپیمای فوکر ۵۰ در هنگام فرود آمدن در فرودگاه شارجه به زمین برخورد کرد و ۴۳ نفر جان باختند.

۱۲) ۱ اردیبهشت ۱۳۸۴- یک هواپیمای بویینگ ۷۰۷ مسیر کیش- تهران در رودخانه کن سقوط کرد که یک نفر کشته شد.

۱۳) ۱۰ شهریور ۱۳۸۵- یک هواپیمای توپولف ۱۵۴ در فرودگاه مشهد سقوط کرد. ۲۸ نفر از ۱۴۸ مسافر آن جان باختند و ۵۰ نفر هم زخمی شدند. این هواپیما از بندرعباس وارد فرودگاه مشهد می شد.

۱۴) ۶ آذر ۱۳۸۵- هواپیمای آنتونوف ۷۴ در فرودگاه مهرآباد سقوط کرد که ۳۶ نفر کشته و دو تن زخمی شدند.

۱۵) ۳ شهریور ۱۳۸۷- سقوط هواپیمای بویینگ ۷۳۷ ایرانی در اجاره شرکت آتیک ایر قرقیزستان که ۷۰ کشته برجای گذاشت. این هواپیما ۹۰ سرنشین داشت.

۱۶) ۲۷ بهمن ۱۳۸۷- هواپیمای ایران ۱۴۰ در حوالی فرودگاه شاهین شهر اصفهان سقوط کرد و همه ۵ سرنشین آن کشته شدند.

در همین مدت چندین سانحه هوایی برای هواپیماهای نظامی- ترابری اتفاق افتاده که ده ها کشته برجای گذاشته است. از جمله سانحه ۱۵ آذر ۱۳۸۴ که در پی سقوط هواپیمای سی- ۱۳۰ ارتش در تهران ۱۱۰ نفر از جمله تعدادی خبرنگار جان خود را از دست دادند.

از ۳۱ خرداد ۵۹ تا ۲۴ تیرماه ۸۸ تعداد ۵ سانحه برای هواپیماهای سی-۱۳۰ رخ داده که یکی از آنها در بالا آمد. در ۴ حادثه دیگر که به ترتیب در ۷ مهر ۱۳۶۰ ، ۱۱ آبان ۱۳۶۵ ، ۲۳ اسفند ۱۳۷۵ و ۱۳ بهمن ۱۳۷۸ به وقوع پیوست جمعا ۲۷۲ نفر جان خود را از دست داده اند.

همچنین تاکنون ۲ فروند هواپیمای فالکن- ۲۰ متعلق به ارتش و سپاه سقوط کرده که در دومین حادثه احمد کاظمی؛ فرمانده نیروی زمینی سپاه و تعدادی از فرماندهان به شهادت رسیدند.

در سقوط هواپیمای جت لاکهید ارتش ایران در نزدیکی اصفهان نیز منصور ستاری فرمانده نیروی هوایی و تعدادی از فرماندهان به شهادت رسیدند. همه ۱۲ سرنشین این هواپیما شهید شدند.

آخرین سانحه هوایی مسافری ایران هم در ۲۴ تیر ۱۳۸۸ در حوالی قزوین رخ داد که هواپیمای توپولف ۱۵۴ مسیر تهران- ایروان سقوط کرد و همه ۱۶۸ مسافر و خدمه آن جان باختند.

تحریم صنعت هواپیمایی ایران یک بحث مهم است اما باید توجه داشت که همه دلائل سوانح به این مسئله ختم نمی شود بلکه عدم دقت نظر در مسائل فنی هواپیماها و رعایت نکردن استانداردهای ایمنی پرواز هم می تواند فاجعه آفرین باشد.

منبع: کیهان

تهیه و تنظیم برای تبیان: سعید آقازاده