کشفیات جدید مربوط به دوران قبل از هخامنشى
- 1,990 بازدید
- 23 فوریه 2012
- سیر علوم
کشفیات جدید مربوط به دوران قبل از هخامنشى
«مطالعات مداوم باستانشناسان در نقاط مختلف ایران هرروز اسرار تازهاى از هنر باستانى ایران آشکار مىسازد. در نتیجه تحقیقات و کاوشهایى که بطور منظم در نقاط مختلف به عمل آمده است، در طى سى سال اخیر در نقاط مختلف ایران ازجمله در لرستان، کرمانشاهان، سقز، کلاردشت، گرگان و تپه تاریخى حسنلو و هرسین و الشتر و خرمآباد جمعى از کشاورزان ضمن فعالیتهاى روزانه خود، در قبور و گودالها به اشیاء مختلف و متنوع مفرغى و آهنى برخورده و آنها را جمعآورى و به اشخاص فروختهاند و امروز اکثر آنها زینت- بخش موزههاى اروپا و امریکاست. درمیان اشیاء مختلفى که به دست آمده است
شمشیرهاى آهنى، قبضه خنجر مفرغى، کلنگ برنزى و سنجاقهاى برنزى و انواع ظروف سفالین ارزش هنرى دارد و کارشناسان پیدایش آنها را تا دو هزار سال ق. م. حدس مىزنند. علاوه بر اشیاء
زرین و سیمین که در سقز و مناطق جنوبى دریاچه ارومیه کشف شده در ناحیه کلاردشت در سال ۱۳۱۸ ه. ش. حین ساختن قصر ییلاقى تعدادى ظروف زرین و مقدارى مفرغآلات و ظروف سفالین به دست آمده است. در تپه تاریخى حسنلو واقع در ۸۵ کیلومترى جنوب رضائیه اشیاء فلزى و سفالى گوناگونى کشف شده. همچنین در گورستان خوروین در ۸۰ کیلومترى شمالشرقى تهران و در ناحیه گنجتپه از گور مردگان مقدار زیادى ظروف مختلف الشکل سفالین و اشیاء برنزى به دست آمده است. ظروف سفالین را با دست مىساختند و روى آن نقوش و خطوطى پدید مى- آوردند. این ظروف به اشکال مختلف نظیر کوزه، قورى، نعلبکى، انواع کاسه، ظروف ساغرى، ظروف کروى (دیگ) ساخته شده است.
درمیان اشیاء مکشوفه فلزى، اسلحه، اثاثه فلزى و زیورآلات جلب نظر مىکند. غیر از انواع مختلف خنجر و پیکان و تبر، تعدادى ظروف فلزى، نظیر چراغهاى فلزى سهپایه، چنگالها، چمچهها، انبرهاى برنزى و زیورآلات و اشیاء تجملى نظیر گردنبند، سنجاق زلف، حلقههاى انگشتر، گوشواره و دستبندهاى برنزى و سوزنها و آویزهاى طلا دیده مىشود که مىتوان آنها را از بسیارى جهات با آثار مکشوفه از تپه سیلک و تپه گیان و تپه حسنلوى سلدوز و حفاریهاى طالش و کلاردشت مازندران و شوش و تخت جمشید مقایسه نمود.»
لرستان، شىء نذرى مفرغى
بطور کلى ظروف و اشیاء مختلفى که در طى اکتشافات سالهاى اخیر به دست آمده از لحاظ ارزش هنرى یکسان نیستند. به عقیده کارشناسان، ظروف لعابى از عهد هخامنشى در ایران رواج کامل یافته است. در نتیجه کشفیاتى که در ناحیه حسنلو به عمل آمده، ظروف و آلات و ادوات گلى و فلزى متعددى که ظاهرا قدمت آنها تا دو هزار سال ق. م. مىرسد، و اطلاعات جدیدى از طرز تدفین اموات، به دست آمده است.
دفن اطفال شیرخوار و کودکانى که قوه تمیز نداشتند به این ترتیب بود که اجساد آنان را در کوزههاى بزرگى به شکل خمره قرار مىدادند و با یک قطعه سفال مسطح و مدور در آن را مسدود مىکردند، سپس خمره را در خاک دفن مىکردند.
همدان؟ طلاىکار شد
اطفالى که به سن رشد رسیده بودند و نیز کسانى را که از جهت رشد کامل بودند، رو به آفتاب و به پهلوى چپ و راست در قبر مىگذاشتند و برحسب موقعیت و اهمیت آنها تعدادى ظروف سفالى محتوى غذا و اشیاء مفرغى و آهنى از قبیل دستبند و انگشتر و غیره به همان وضعى که در زنده بودن از آنها استفاده مىکردند در قبر مىنهادند، و گاه حیوان مورد علاقه
را خفه کرده در قبر مىگذاشتند. بعضى حفاریها نشان مىدهد که مردگان را با لباس دفن مىکردند و این حقیقت علاوه بر تاروپود پارچهها از وجود دکمههاى طلا و مفرغ که در فواصل معین روى اسکلت مرده کشف شده، آشکار مىگردد.
پسازآنکه مرده را در طبقات محکم زمین دفن مىکردند روى آن را شفته مىریختند که ضخامت آن برحسب اهمیت اشیائى که با او دفن مىکردند کم یا زیاد بود، و مرادشان از این عمل جلوگیرى از دستبرد احتمالى دزدان بود.
در قبرى که به سال ۱۳۲۶ ه. ش. به کشف آن توفیق یافتند علاوه بر مقدارى اسکلت حیوانات، تعدادى پیشانىبند طلا، گردنبند، مهرههاى مدور طلا، دستبند، انگشتر مفرغ و یک عدد گرز مفرغى و مقدارى اشیاء دیگر یافتهاند. این مراسم چنانکه کشفیات باستانشناسان نشان مىدهد در بین بسیارى از ملل باستانى معمول بوده است و از بعضى جهات با گفتههاى هرودت تطبیق مىکند.
هرودت در کتاب چهار، بند ۲۹، طرز تدفین پادشاهان سکایى را اینطور بیان مىکند:
شکم پادشاهى را که فوت نموده بود باز کردند و از ادویه معطر پرکردند. بعد بدن او را موم گرفتند … سپس جسد را در مقبره پادشاهان سکایى دفن کردند و یکى از زنان غیر عقدى پادشاه را با شربتدار و آشپز و مهتر و خدمه نزدیک و پیک مخصوص او خفه کرده با او دفن مىنمایند. پس از آن اسبها و نخستین زادههاى حشم او را کشته با طلاآلات پادشاه دفن و تپهاى از خاک روى قبر مىسازند …»
اشیاء فلزى
اشیاء فلزى که در ناحیه حسنلو کشف گردیده از لحاظ ساخت و اسلوب بمراتب از مصنوعات مفرغى مکشوفه در لرستان و کردستان و کرمانشاهان جالبتر است. ازجمله آثار فلزى این ناحیه مجسمههاى کوچک مفرغى، مجسمه شیر نشسته با دنباله آهنى و مجسمههایى از حیوان خیالى و مجسمه اسب بالدار و سهپایههاى آهنى و مفرغى و دستبند و النگوهاى مفرغى و خنجر و کارد مفرغى و گوشواره و گردنبند و پیشانىبند طلایى و اشیاء دیگر جلبنظر مىکند. علاوهبراین از بین اشیاء مکشوفه، دکمههاى مختلف استخوانى و مهرههاى سنگى، مینایى و شیشهاى قابل توجه است.
تاریخ اجتماعى ایران، ج۱، ص: ۵۰۸
اکتشافات جدید درمورد سلسله هخامنشیان