کشفیات جدید مربوط به دوران قبل از هخامنشى‏

کشفیات جدید مربوط به دوران قبل از هخامنشى‏

«مطالعات مداوم باستان‏شناسان در نقاط مختلف ایران هرروز اسرار تازه‏اى از هنر باستانى ایران آشکار مى‏سازد. در نتیجه تحقیقات و کاوشهایى که بطور منظم در نقاط مختلف به عمل آمده است، در طى سى سال اخیر در نقاط مختلف ایران ازجمله در لرستان، کرمانشاهان، سقز، کلاردشت، گرگان و تپه تاریخى حسنلو و هرسین و الشتر و خرم‏آباد جمعى از کشاورزان ضمن فعالیتهاى روزانه خود، در قبور و گودالها به اشیاء مختلف و متنوع مفرغى و آهنى برخورده و آنها را جمع‏آورى و به اشخاص فروخته‏اند و امروز اکثر آنها زینت- بخش موزه‏هاى اروپا و امریکاست. درمیان اشیاء مختلفى که به دست آمده است

شمشیرهاى آهنى، قبضه خنجر مفرغى، کلنگ برنزى و سنجاقهاى برنزى و انواع ظروف سفالین ارزش هنرى دارد و کارشناسان پیدایش آنها را تا دو هزار سال ق. م. حدس مى‏زنند. علاوه بر اشیاء

 

زرین و سیمین که در سقز و مناطق جنوبى دریاچه ارومیه کشف شده در ناحیه کلاردشت در سال ۱۳۱۸ ه. ش. حین ساختن قصر ییلاقى تعدادى ظروف زرین و مقدارى مفرغ‏آلات و ظروف سفالین به دست آمده است. در تپه تاریخى حسنلو واقع در ۸۵ کیلومترى جنوب رضائیه اشیاء فلزى و سفالى گوناگونى کشف شده. همچنین در گورستان خوروین در ۸۰ کیلومترى شمال‏شرقى تهران و در ناحیه گنج‏تپه از گور مردگان مقدار زیادى ظروف مختلف الشکل سفالین و اشیاء برنزى به دست آمده است. ظروف سفالین را با دست مى‏ساختند و روى آن نقوش و خطوطى پدید مى- آوردند. این ظروف به اشکال مختلف نظیر کوزه، قورى، نعلبکى، انواع کاسه، ظروف ساغرى، ظروف کروى (دیگ) ساخته شده است.

درمیان اشیاء مکشوفه فلزى، اسلحه، اثاثه فلزى و زیورآلات جلب نظر مى‏کند. غیر از انواع مختلف خنجر و پیکان و تبر، تعدادى ظروف فلزى، نظیر چراغهاى فلزى سه‏پایه، چنگالها، چمچه‏ها، انبرهاى برنزى و زیورآلات و اشیاء تجملى نظیر گردنبند، سنجاق زلف، حلقه‏هاى انگشتر، گوشواره و دستبندهاى برنزى و سوزنها و آویزهاى طلا دیده مى‏شود که مى‏توان آنها را از بسیارى جهات با آثار مکشوفه از تپه سیلک و تپه گیان و تپه حسنلوى سلدوز و حفاریهاى طالش و کلاردشت مازندران و شوش و تخت جمشید مقایسه نمود.»

لرستان، شى‏ء نذرى مفرغى‏

بطور کلى ظروف و اشیاء مختلفى که در طى اکتشافات سالهاى اخیر به دست آمده از لحاظ ارزش هنرى یکسان نیستند. به عقیده کارشناسان، ظروف لعابى از عهد هخامنشى در ایران رواج کامل یافته است. در نتیجه کشفیاتى که در ناحیه حسنلو به عمل آمده، ظروف و آلات و ادوات گلى و فلزى متعددى که ظاهرا قدمت آنها تا دو هزار سال ق. م. مى‏رسد، و اطلاعات جدیدى از طرز تدفین اموات، به دست آمده است.

دفن اطفال شیرخوار و کودکانى که قوه تمیز نداشتند به این ترتیب بود که اجساد آنان را در کوزه‏هاى بزرگى به شکل خمره قرار مى‏دادند و با یک قطعه سفال مسطح و مدور در آن را مسدود مى‏کردند، سپس خمره را در خاک دفن مى‏کردند.

همدان؟ طلاى‏کار شد

اطفالى که به سن رشد رسیده بودند و نیز کسانى را که از جهت رشد کامل بودند، رو به آفتاب و به پهلوى چپ و راست در قبر مى‏گذاشتند و برحسب موقعیت و اهمیت آنها تعدادى ظروف سفالى محتوى غذا و اشیاء مفرغى و آهنى از قبیل دستبند و انگشتر و غیره به همان وضعى که در زنده بودن از آنها استفاده مى‏کردند در قبر مى‏نهادند، و گاه حیوان مورد علاقه‏

را خفه کرده در قبر مى‏گذاشتند. بعضى حفاریها نشان مى‏دهد که مردگان را با لباس دفن مى‏کردند و این حقیقت علاوه بر تاروپود پارچه‏ها از وجود دکمه‏هاى طلا و مفرغ که در فواصل معین روى اسکلت مرده کشف شده، آشکار مى‏گردد.

پس‏ازآنکه مرده را در طبقات محکم زمین دفن مى‏کردند روى آن را شفته مى‏ریختند که ضخامت آن برحسب اهمیت اشیائى که با او دفن مى‏کردند کم یا زیاد بود، و مرادشان از این عمل جلوگیرى از دستبرد احتمالى دزدان بود.

در قبرى که به سال ۱۳۲۶ ه. ش. به کشف آن توفیق یافتند علاوه بر مقدارى اسکلت حیوانات، تعدادى پیشانى‏بند طلا، گردن‏بند، مهره‏هاى مدور طلا، دستبند، انگشتر مفرغ و یک عدد گرز مفرغى و مقدارى اشیاء دیگر یافته‏اند. این مراسم چنانکه کشفیات باستانشناسان نشان مى‏دهد در بین بسیارى از ملل باستانى معمول بوده است و از بعضى جهات با گفته‏هاى هرودت تطبیق مى‏کند.

هرودت در کتاب چهار، بند ۲۹، طرز تدفین پادشاهان سکایى را اینطور بیان مى‏کند:

شکم پادشاهى را که فوت نموده بود باز کردند و از ادویه معطر پرکردند. بعد بدن او را موم گرفتند … سپس جسد را در مقبره پادشاهان سکایى دفن کردند و یکى از زنان غیر عقدى پادشاه را با شربت‏دار و آشپز و مهتر و خدمه نزدیک و پیک مخصوص او خفه کرده با او دفن مى‏نمایند. پس از آن اسبها و نخستین زاده‏هاى حشم او را کشته با طلاآلات پادشاه دفن و تپه‏اى از خاک روى قبر مى‏سازند …»

اشیاء فلزى‏

اشیاء فلزى که در ناحیه حسنلو کشف گردیده از لحاظ ساخت و اسلوب بمراتب از مصنوعات مفرغى مکشوفه در لرستان و کردستان و کرمانشاهان جالبتر است. ازجمله آثار فلزى این ناحیه مجسمه‏هاى کوچک مفرغى، مجسمه شیر نشسته با دنباله آهنى و مجسمه‏هایى از حیوان خیالى و مجسمه اسب بالدار و سه‏پایه‏هاى آهنى و مفرغى و دستبند و النگوهاى مفرغى و خنجر و کارد مفرغى و گوشواره و گردنبند و پیشانى‏بند طلایى و اشیاء دیگر جلب‏نظر مى‏کند. علاوه‏براین از بین اشیاء مکشوفه، دکمه‏هاى مختلف استخوانى و مهره‏هاى سنگى، مینایى و شیشه‏اى قابل توجه است.

 تاریخ اجتماعى ایران، ج‏۱، ص: ۵۰۸

http://www.vatanfa.com/?s=کشفیات-جدید-مربوط-به-دوران-قبل-از-هخامنشى‏
داریوش بهمنی گفته:

اکتشافات جدید درمورد سلسله هخامنشیان