آثار عهد هخامنشى در دوره پازیریک
- 1,153 بازدید
- 23 فوریه 2012
- سیر علوم
آثار عهد هخامنشى در دوره پازیریک
دانشمند روسى ا. رودنکو در سال ۱۳۰۳ ه. ش. ضمن مطالعاتى که در دره «پازیریک» (واقع در ۷۹ کیلومترى مرز مغولستان خارجى) به عمل مىآورد، از تپههاى سنگى مصنوعى به محل قبر شاهان و بزرگان سکایى پىبرد. ضمن حفاریهایى که در سال ۱۳۰۸ صورت گرفت مقدار زیادى از آثار صنعتى ایران کشف گردید که درمیان آنها فرش یکپارچه بسیار ظریف از نوع قالیچه به طول دو متر و عرض ۸۳/ ۱ متر و کلفتى ۲ میلیمتر وجود داشت
و بطورى که در عکس فرش مزبور مشاهده مىشود، بجز یک قسمت مختصر، بقیه فرش سالم مانده. پیدایش آن نه تنها مهمترین ثمر کاوشهاى پازیریک است بلکه در دنیاى باستانشناسى و بالاخص از لحاظ تاریخ صنعت فرشبافى ایران، در درجه اول اهمیت بهشمار مىرود … یکى از مهمترین مطالب
قابل توجه درباره کشفیات پازیریک چگونگى حفظ آثار موجود در قبرهاى آنجا بر اثر یخبندان دایم است … دانشمند روسى چنین مىنگارد:
عوامل موافق یعنى آبوهوا و وضع ساختمانهاى گورگانهاى بزرگ و انباشتن سنگ بر روى آنها باعث گردید که کمى بعد از دفن اجساد، یخبندان درون گورگانها را فراگیرد و در نتیجه نه فقط اشیاء فلزى یا شاخى خوب محفوظ مىماند بلکه اشیاء چوبى و چرمى و پوست و حتى پارچه هم باقى مانده است. و همچنین نه تنها اسکلت اجساد به جا مانده بلکه کالبد انسانى و اسبهایى که دفن کرده بودند عینا حفظ شده است.
«مجموعا در پنج مقبره بزرگ (گورگان) توانستهاند چهار بدن مومیایى، سه اسکلت، بیست کالبد انسان، ۳۴ اسکلت اسب و همچنین وسایل پوشاک و تزیینات و پارچههاى مختلف، لوازم خانه، اسباب هنرى و مذهبى و لوازم مربوط به زین و برگ اسب را مورد بررسى قرار دهند.
جمعى از محققین علت انجماد دایمى یخ را در داخل قبور ناشى از سرقت دزدان مىدانند و مىگویند که چون دزدان به فاصله کمى بعد از دفن اجساد براى سرقت اشیاء سقف مقبرهها را بریده و اتصال و پیوستگى چوبهاى سقف و دیوارها را از بین بردهاند، شکافها و حفرههایى در گورگانها پیدا شد و طولى نکشید که این حفرهها از آب پرشد و یخ بست و مدت ۲۴۰۰ سال آثار مدفون در دل چنین یخهایى محفوظ ماند.» «»
«در گورگانهاى بزرگ اجساد مردگان درون تابوتهاى چوبى قرارگرفته سر آنها به سمت مشرق بود. تمام پیکرها آغشته به مواد عطرى بود … فقط اجساد گورگانهاى شماره ۲ و ۵ مومیایى شده بود. تابوتهاى گورگانهاى شماره ۱ و ۲ با نقوش چرمى به شکل خروس و گوزن تزیین یافته بود. بدنه درونى اتاقهاى چوبى محل قبر با نمد پوشیده شده بود. از جمله این نمدها نمد سفیدى بود که روى آن نقش شیر با بدن انسان و اشکال مرغان گوناگون قرار داشت. نمد مزبور با میخهاى کوچک به دیوار متصل بود که دزدان آن را کنده و بردهاند و قطعاتى از آن باقى مانده است. به عقیده دو دانشمند انگلیسى «بارنت» و «واتسون»:
تنوع و تعداد اشیاء مکشوفه مطالب بسیار جالب توجهى از تمدن و تاریخ عهد کهن را روشن مىسازد که با قبور سلطنتى در چین و خاور نزدیک قابل قیاس بوده و ارتباط دارد. کیفیت دفن مىرساند که در پازیریک هم عقیده معمولى کلى عهد قدیم مبنى بر بازگشت مجدد زندگى مادى رواج داشته است. درون اتاقهاى آرامگاه، در اطراف تابوتهاى چوبى که میان هریک از آنها مرد و زن دفن شده بودند، اثاثه شخصى از هرنوع پیدا شده است؛ از قبیل اغذیه در بشقابهاى چوبین. گاهى هم اغذیه را بر روى میزهاى چوبى مىگذاردهاند که پایههاى میزها را به شکل شیر تراشیده بودند. لباسها و لوازم زینوبرگ اسبان که مزین به تصاویر عالى و شگفتآور حیوانات و نمونههایى از اشکال شبیه گل زنبق و برگ خرما بود. بالش، اسلحه و در برخى قبور دهل به دست آمده است. در گورگان دومى، آلت موسیقى شبیه چنگ آشوریان به دست آمده
است. علاوه بر آنچه ذکر شد آقاى رودنکو، در کتاب سابق الذکر خود از کشف اشیاء دیگرى هم در قبر پازیریک صحبت مىدارد؛ از قبیل میزهاى کوچک، بالش چوبى، چاقوى آهنى، دو جلد چاقوى چوبى، یک چکش از شاخ گوزن، آیینه با جلد پوست ببر، کیسههاى کوچک چرمى، نظر قربانى، ظرف گلى، سوزنى قرمز پشمى بسیار ظریف …» «»
تاریخ اجتماعى ایران، ج۱، ص: ۵۱۱