علوم و افکار در دوران حکومت دویست ساله هخامنشیان

 وضعیت طبقات مختلف عهد هخامنشی و ایران باستان

سیر علوم و افکار

از سیر علوم و افکار در دوران حکومت دویست ساله هخامنشیان اطلاع کافى در دست نیست.

بطورى که مورخان قبل و بعد از اسلام نوشته‏اند، حمله انتقامجویانه اسکندر عامل مهمى در محو آثار فرهنگ و تمدن کهن و باستانى ایران بوده است.

… اسکندر حکماى عجم را بیاورد و کتب حکمتشان جمع کرد و بنوشت‏….

و ترجمه کرد به زبان یونانى و به یونان فرستاد سوى ارسطاطالیس و سوى حکماى یونان و از عراق و موصل خراب نکرد و لیکن هرچه بتوانست از پارس خراب کرد و همه مهتران پارس بکشت و دیوانهاى دارا همه بسوخت …

همچنین نظامى در اسکندرنامه مى‏گوید:

قبل از آنکه از فعالیت فرهنگى عصر هخامنشى سخن گوییم نخست با رعایت اختصار از خط و زبان و سپس از اندیشه‏هاى مذهبى و طرز جهان‏بینى ایرانیان آن عصر که خود یکى از پدیده‏هاى عقلى و فکرى (ایده‏ئولوژیک) مردم آن دوران است، بحث‏وگفتگو خواهیم کرد.

ابن الندیم در کتاب الفهرست مى‏گوید: «اسکندر پس از فتح استخر، پایتخت ایران، ابنیه آن را خراب کرد، نقوش آن را سترد و کتیبه‏ها را منهدم نمود. از علوم آنچه در دواوین و خزائن مجموع بود نسخه‏ها برگرفت و امر داد که آنها را به زبان یونانى و قبطى ترجمه کنند و پس‏ازآنکه از استنساخ آنها فراغت یافت آنچه را به فارسى بود … بسوخت و بقدر حاجت از علم نجوم و طب ایرانى اختیار نمود و این کتب و سایر علوم و اموال و خزاینى را که به این ترتیب فراهم آورد، به مصر فرستاد.» «» نسبت دیگرى که از انهدام آثار ایران به اسکندر داده شده سوختن کتب مذهبى زردشتیها و تمام یا قسمتى از کتاب اوستاى مقدس ایشان است.

به‏همین علت هم بود، که پارسیان قدیم او را اسکندر رومى ملعون مى‏خواندند.

مسعودى در مروج الذهب مى‏گوید: «اسکندر بعضى از قسمتهاى اوستا را سوخته.»  حمزه اصفهانى براین عقیده داشت که: «علت مشوش بودن تاریخ ایرانیان قبل از ساسانیان این است که اسکندر کتب ایشان را آتش زده موبدان و هیربدان و علما و حکما را کشته و محفوظات علمى و تاریخى ایشان را از میان برده است.»

همین مورخ بقدرى از این عمل اسکندر در خشم بوده که پس از ذکر روایت دیگران در باب بناى دروازه اسکندریه بتوسط اسکندر مى‏گوید که «این حدیث اصلى ندارد زیرا که اسکندر مخرب بوده نه بانى»

———————————

امیدوارم از این مقاله استفاده کنید و نیاز به دانلود مقاله یا کتاب در این باره نداشته باشید

کتاب تاریخ اجتماعى ایران