آتشکده ساسانی

اگر از جاده ورامین راهی شهرستان ری شوید، درست در مقابل روستای قلعه نو بر فراز تپه ای به ارتفاع ۱۸ متر پایه های برجای مانده یک بنای چهار طاقی از آتشکده ری را می بینید که به عصر ساسانی تعلق دارد. یعنی زمانی به درازای هزار و ۸۰۰ سال قبل! این بنای قدیمی بقایای آتشکده بزرگ ری و یکی از مهمترین آتشکده های پیش از اسلام است که به روایت تاریخ طبری، قدیمی ترین آتشکده قبل از اسلام به حساب می آید.

آتشکده ها پیش از اسلام مهم ترین محل گردهمایی های مذهبی و زیارتی بوده که در شهرهای مهم کشور ساخته می شد. اردشیر بابکان موسس سلسله ساسانی که اجدادش مغ‌های آتشکده و معبد آناهیتای استخر بودند و خود نیز از این آتشکده برخاسته بود توجه ویژه ای به مذهب از خود نشان داد و به همین علت نقش مذهب در آثار هنری و معماری ساسانیان پررنگ تر از دوره های دیگر به چشم می آید. عصری که در آن هنرگچ بری و حجاری نقش برجسته صخره ای شکوه زیادی پیدا کرد.

شهر ری هم به عنوان مهمترین کانون تحولات تاریخ و فرهنگی فلات مرکزی ایران با پیشینه ای بالغ بر ۸۰۰۰ سال، یکی از قطب‌های مهم باستانشناسی درتاریخ، فرهنگ و تمدن سرزمین ایران بوده و هست که تاکنون ۲۰۰ آثار تاریخی در آن شناسایی شده و از بین این تعداد، ۳۴ اثر به ثبت ملی رسیده است.

آتشکده ری را به نام تپه میل هم می شناسند. مساحت کل تپه و آتشکده بیش از ۲هزار متر مربع است‌ و باستان شناسان معتقدند که آتشکده پیش از این‌ دارای چهار طاق بزرگ به ارتفاع ۲۰ متر بوده که هر یک بر سه پایه استوار بوده است‌. اما درحال حاضر دو طاق به طور کامل تخریب شده و دو طاق دیگر استوار مانده است‌.

جهت بنا به صورت شرقی و غربی است و این در حالی است که بیشتر قسمت‌های غربی بنا از میان رفته، در بخش زیرین مجموعه یک راهروی کم پهنا وجود دارد که سراسر طول بنا را طی می‌کند. بقایای معماری تپه معماری میل دارای ساختاری، تشکل از گل، خشت، لاشه سنگ، گچ است.

ارتفاع تپه و آتشکده ببش از ۳۰۰ متر براورد می شود‌. قسمت وسیعی از بنای آتشکده تاچندی قبل در زیر خاک مدفون بود که اخیراً ،توسط باستان شناسان شناسایی و از زیر خاک بیرون آورده شده است‌.

این بخش از ساختمان که شامل دهلیزها و راهروهای تو در تو است‌ توسط راهرویی زیر زمینی به منتهی الیه غربی بنا، که همانا ضلع غربی تپه نیز محسوب می‌شود، متصل می‌گردد. تعداد زیاد سفالینه‌ها و ستون‌های به دست آمده از این مکان بیانگر اهمیت، ابهت و ارزش بسزای آن در دوران ایران باستان است‌. طبق روایات‌، این آتشکده احتمالاً توسط اسکندر مقدونی تخریب شده است‌.