معرفی نقش های برجسته و سنگ نوشته های استان کردستان

نقش برجسته و سنگ نبشته ی اورامان
در۴۵ کیلومتری شمال غربی کامیاران، در حدود۵۰۰ متری شمال غرب روستای ” تنگیور” در تنگه کوه های ” زینانه”، در بلندترین نقطه صخره ی کوه، بقایای کتیبه و نقش برجسته ای به چشم می خورد که به خط میخی آشوری است و در یک طاق نما به ارتفاع ۱۲۰ و پهنای ۱۷۰ و عمق ۳۵ سانتی متر حجاری و نقش شده است.

درون طاق نما و در غرب آن، نقش برجسته انسانی به طول نیم متر و عرض ۳۵ سانتی متر حک شده که احتمالاً تصویر “سارگن دوم” پادشاه آشوری است. نقش شاه به صورت نیم رخ، با کلاهی استوانه ای ، پای راست خود را در جلو و پای چپ را عقب  قرار داده است. دست راست شاه به طرف بالا بلند شده و دست چپ در مقابل شکم قرار دارد.
در کنار این نقش برجسته، کتیبه ای به خط میخی با حدود۵۰ سطر ، در کادری به ابعاد ۱۲۰×۱۲۰ سانتی متر دیده می شود. این کتیبه به خط میخی و به زبان آشوری باستان است که پس از ستایش خدایان آشوری مانند خدای آشور، مردوک، نابو، سین، شمش و ایشتار به شرح پیروزی های خود پرداخته است و در ادامه به نقاط مختلف شهرها، روستاها و مناطقی که در این جنگ ، تصرف و ویران نموده، اشاره دارد. تاریخ کتیبه احتمالاً مربوط به اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد است.
نقش برجسته آبیدر
نقش برجسته ی میدان مادر در پارک جنگلی آبیدر، با الهام از نقوش مکشوفه از زیویه اجرا شد. در کاوش های سال ۱۳۷۶ در قلعه باستانی زیویه قطعاتی از عاج به دست آمد که روی آن صحنه هایی از شکار و نقوش اساطیری به طرز بسیار ماهرانه در ابعاد ۸×۳ سانتی متر به صورت برجسته و بسیار ریز، نقش شده بود، این آثار احتمالاً به ۲۷۰۰ سال پیش تعلق دارد.
با طراحی و بزرگ نمایی این نقوش در حد ۱۲۰ برابر و قالب گیری از آن، در این محل نقش برجسته بر روی دیواری که برای این کار مهیا شده بود، با بتن مسلح ساخته شد. این کار توسط میراث فرهنگی کردستان اجرا شد و طراحی و ساخت نقشِ برجسته را آقای هادی ضیاء الدینی از کارکنان میراث فرهنگی استان، برعهده داشت.
این نقش برجسته از دو صحنه ی اصلی تشکیل شده است: یکی صحنه اساطیری با موجودی ترکیبی از ماهی، انسان و گاو که احتمالاً هر یک از آنها بیانگر اعتقادات مردم زمان بودند و صحنه دوم که صحنه اصلی نقش برجسته را تشکیل می دهد صحنه شکار شیراست.
آثار صخره ای فرهاد تاش وینسار
در حدود ۳۵ کیلومتری شرق شهر قروه، در فاصله سه روستای داش بلاغ ، آق بلاغ و وینسار بر روی کوهی مرتفع، بقایای یک معدن بزرگ سنگ قرار دارد که از نظر نوع ، اندازه و تراش سنگ دارای ویژگی های خاص و از اهمیت بسیار برخوردار است. باور مردم برآن است که این سنگ ها به داستان شیرین و فرهاد ارتباط دارد. نوع حجاری و سفال های موجود در منطقه، احتمالاً به دوره ساسانی تعلق دارد. این منطقه در ایام بهار به عنوان تفرجگاه مورد استفاده مردم است. در ضلع شرقی همین کوه فرهادتاش، دهانه غاری وجود دارد که “اورل استین” مستشرق اروپایی هنگام بررسی منطقه غرب کشور، از این غار نام برده و ظاهراً نتوانسته وارد آن شود.
بنچاق اورامان ( هورامان)
در اوایل قرن حاضر، در سال ۱۳۰۵ شمسی، حسین نامی از مریدان ” شیخ علاء الدین نقش بندی” در غاری در دره تنگیور، خمره ای پراز دانه ارزن پیدا کرد که در میان آن نوشته ای به خط  پهلوی اشکانی بر پوست آهو وجود داشت. این نوشته که به “بنچاق اورامان” مشهور شد، قراردادی است میان دو نفر برای خرید و فروش زرستانی به ۴۵ درهم که شاهدان معامله نیز نام خود را در آن نوشته اند. این بنچاق به سال ۱۲۰ پیش از میلاد مسیح تعلق دارد. چند سطر از متن بنچاق به شرح زیر است:
” سال سه ست ماه اروتات فروخش تپس پک
پو تیرین زراستک چه ابیر اشکان نم (زات)
اخریتاراوایل پورهربشن
اسمکان از خریت اویل هیچ پتسیک هرو درهم ۴۵″
برگردان:
سال سیصد ، ماه خرداد ، فروشنده تپس پک، پورتیوین زراستان اسمک که ابیراشکان نیم آن دارد، و خریدار اوایل پوربشین، اسمکان زرستان ( را خرید اویل از پتسیک) همه را به ۴۵ درهم.
در حال حاضراین بنچاق درموره برلین نگه داری می شود. ۲۰ نسخه دیگر این قرارداد به خط یونانی است.