آشنایی بیشتر با خانه های تاریخی استان کردستان

آشنایی بیشتر با خانه های تاریخی استان کردستان

عمارت آصف دیوان
این بنا در ضلع شمالی خیابان امام خمینی در شهر سنندج واقع شده است.
سردر ورودی بنا با نمای آجری، به شکل نیم هشتی و متأثر از سبک باروک است. تالار تشریفات بنا دارای ایوان ستون دار با اُرُسی (نوعی در قدیمی که دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شده است)پر کار است و از بخش های بسیار زیبای بنا محسوب می شود. در بخش غربی نیز اُرُسی های زیبایی تعبیه شده است. در این عمارت تزیینات معماری مانند گچ بری، آینه کاری و کار چوب با مهارت به کار رفته است.

این ساختمان دارای چهار حیاط است که به ترتیب عبارت اند از: بیرونی، اندرونی، حیاط مطبخ و اصطبل. یکی از این حیاط ها تخریب شده است. این عمارت دارای یک رشته قنات است که آب حوض بزرگِ آب نمای مقابل تالار و دو حیاط دیگر از آن تأمین می شود.

در ضلع جنوب غربی عمارت، حمام خصوصی با سبک و اسلوب معماری حمام های ایرانی ساخته شده است که دارای نقش های آهک بری و ستون های سنگی بسیار زیبا است.

براساس نقل قول های مختلف ، احداث بنای اصلی عمارت آصف که به تالار تشریفات معروف است، احتمالاً مربوط به دوران صفویه است که در دوره های بعدی ، به ویژه در دوران قاجار و پهلوی به تدریج بخش هایی به آن افزوده شده است. عمارت آصف در نوع خود از نظر معماری منحصر به فرد است.

عمارت و باغ آیت الله مردوخ
روستای ” نوره” در ۱۸ کیلومتری جنوب غربی شهر سنندج واقع شده و بیش از سه هزار نفر جمعیت دارد.” نوره” روستایی با معماری بومی منطقه کردستان است که در معماری آن از مصالح محلی، به ویژه سنگ های منطقه استفاده شده است.

بنای آیت الله مردوخ در دامنه یکی از تپه ماهورهای غرب کوه ” آبیدر” و به فاصله ۷۰۰ متری روستای نوره قرار دارد. این اثر قابل توجه، در جنوب روستا واقع ، و از موقعیت خاصی برخوردار است. نوع معماری آن قلعه ای و دارای چشم اندازی زیباست و اشراف کامل به محیط پیرامون و روستا دارد. این بنا در زمینی به مساحت ۶۰۰ متر مربع ( اعیان ۵۰۰ متر مربع و عرصه ۵۵۰ متر مربع ) از مصالح محلی و در دو طبقه ساخته شده و در طرفین گوشه های شمالی و جنوبی دارای برج دیده بانی است. حیاط آن در ضلع غربی قرار دارد. طراحی و اجرای این بنا و باغ به وسیله ” آیت الله مردوخ ” انجام شده و توسط استادکاران بومی به ویژه استاد ” عنایت الله ” و استاد ” علی محمد بنا” در سال ۱۳۲۲ شمسی ساخته شده است.

خانه آیت الله شیخ محمد مردوخ کردستانی
بنای آیت الله مردوخ در محله قطارچیان و ضلع شرقی خیابان مردوخ شهر سنندج واقع شده و اکنون در تملک خانواده دیگری است. این ساختمان دردو طبقه و زیرزمین، به شیوه معماری اصفهانی در دوره قاجاریه ساخته شد.

این منزل دارای دالان ورودی طولانی، اتاق سرایدار، حیاط چهارگوش و راه پله ورودی از دو سمت تالار شاه نشین بود. در ساختمان از آب جاری و روش دفع سنتی فاضلاب استفاده می شد. در حیاط آن که دارای آب نما و فضای سبز است، حریم خصوصی و عمومی کاملا  رعایت شده است. بر اثر کم توجهی مالکین فعلی ، در ساختمان تغییراتی حاصل شده است.

عمارت احمد زاده
این عمارت در ضلع شمالی بلوار نمکی  شهر سنندج واقع شده و زمان ساخت آن به دوران حکومت پهلوی اول برمی گردد.

بنا دارای یک حیاط  چهار گوش کوچک است و ساختمان آن در چهار طبقه با نمای جنوبی و تزیینات آجر تراش بسیار زیبا و پرکار در قسمت نمای اصلی، ساخته شده است.

عمارت احمد زاده نسبت به سایر بناهای مسکونی استان، از شیوه اجرایی و تزیینات منحصر به فرد برخوردار ، و نوع معماری آن برون گرا است. از این رو با وجود یک حیاط در ضلع جنوبی، می توان گفت سبک معماری کردستانی که ویژگی بارز آن ایوان های ستون دار است در این عمارت به بهترین وجهی رعایت شده است.

عمارت امجدالاشراف
عمارت ” امجدالاشراف ” در خیابان صلاح الدین ایوبی شهر سنندج قراردارد. این بنا به سفارش ” میر ابوطالب” که از تجار اصفهان بود، با چیره دستی و مهارت معماران و استادکاران اصفهانی در سال ۱۲۱۷ هـ.ق ساخته شد.

این عمارت  در اصل شامل تالار تشریفات که در ایام محرم محل عزا داری سالار شهیدان بود و نیز بناهای مسکونی مجاور بود که بعدها دچار تغییرات و دگرگونی هایی به ویژه در قسمت جنوبی شد.

فضاها و اطاق های سه دری و پنج دری در دو طبقه، گچ بری های پر کار با نقوش اسلیمی و در جوار آن نقاشی هایی متآثر از نقاشی غربی، قاب بندی های سقف حسینیه با نقاشی های زیبای منحصر به فرد در شهر سنندج، پنجره ها با شیشه های رنگی و سایر عناصر تزیینی به کار رفته در بخش های مختلف این عمارت، از جمله خصوصیات شاخص و منحصر به فرد این بنا است و آن را در زمره یکی از مهم ترین بناهای استان از نظر معماری، به ویژه تزیینات معماری قرار داده است. در نمای بنا، تزیینات آجرکاری خفته و راسته به خوبی کار شده است. این ساختمان دارای حیاط با حوض مستطیل شکل  و سنگ فرش تخته پوش سنندجی است.
عمارت سرهنگ آزموده اردلان
این عمارت در بافت قدیمی محله قطارچیان سنندج، در کوچه خسروی نزدیک عمارت  وکیل الملک واقع است. این بنای قدیمی که مالک اولیه آن فردی از خانواده ” اردلان” بود، اکنون در تملک میراث فرهنگی کردستان قرار دارد.

این عمارت دارای بخش های مختلفی است؛ سردر ورودی به فرم نیم هشتی و سکوهای قرینه سنگی با قوس های متداخل نیم دایره آجری و گره چینی است. حیاط چهار ضلعی مرکزی ساختمان با آب نما و باغچه، یاد آور معماری درون گرای ایرانی است. فضاهای دیگر شامل سه دری ها، دودری و پنج دری، تالار، اُرُسی زیبا و بدیع در هر یک از مدخل های ورودی فضاها، بسیار حساب شده و زیبا است. تمام فضا در پیرامون حیاط مرکزی و در دو طبقه ساخته شده است. تزیینات آن ترکیبی از اُرُسی، گچ بری رنگی، حجاری روی سنگ، آجر کاری به صورت خفته و راسته و استفاده از نرده های فلزی است. تاریخ ساخت دقیق منزل مشخص نیست، اما با توجه به نوع و ویژگی معماری بنا، به نظر می رسد که در دوره قاجار ساخته شده باشد.
مجموعه عمارت شیخ محمد باقرغیاثی
این ساختمان کنار عمارت وکیل الملک ، در ضلع شمالی خیابان کشاورز و در محله قطارچیان سنندج واقع است. این منزل که از خانه های بزرگ شهر سنندج محسوب می شود، دارای بخش های مختلف است که طی چند دوره ساخته شده است.

سردر ورودی، مهم ترین بخش ساختمان، از نظر نوع معماری دارای ویژگی های منحصر به فرد است. بخش دیگر که ساختمانی سه طبقه است،  در اوایل دوره پهلوی، در داخل حیاط اصلی و در کنار قنات ساخته شده است.

برای رسیدن به داخل ساختمان باید سلسله مراتب خاصی را طی کرد؛ ابتدا باید از سردر، هشتی، حیاط بیرونی و سپس از حیاط اصلی و محلی که شیخ در آن ساکن بود، عبور کرد. فضاهای مختلف این مجموعه شامل پنج دری ها، سه دری ها، انبار، زیرزمین، هشتی، تراس، راهروها، هفت دری و مسجد است.

تزیینات معماری این ساختمان شامل اُرُسی سازی که در نوع خود دارای طرح های اسلیمی قابل توجهی است، قاب بندی، گچ بری، حجاری روی سنگ و همچنین تزیینات آجر کاری است.

امروزه بخش هایی از ساختمان ، تخریب شده ولی قنات آن به خوبی باقی مانده است. این بنا متعلق به ” شیخ محمد باقرغیاثی” از عارفان برجسته سنندج بود و هنوز وراث آن مرحوم در آن زندگی می کنند. معمار بنا ، استاد” ابراهیم مختار پوریان” بود.

http://www.vatanfa.com/?s=آشنایی-بیشتر-با-خانه-های-تاریخی-استان-کردستان