نگاهی کوتاه به تاریخ فراعنه مصر

 دوره قبل از تشکیل سلسله های فراعنه از ۴۰۰۰ تا ۲۹۵۰ سال قبل از میلاد به طول انجامید که آثاری از آن دوره در منطقه نگارا واقع در دلتای نیل باقی مانده است .

در این دوره ، شهر ممفیس پایتخت آینده فراعنه در محلی که رود نیل به دلتا تبدیل می شود ، تاسیس شد.دوره مسینیت از ۲۹۵۰ تا ۲۶۳۵ سال قبل از میلادسلسله های اول و دوم فراعنه توسط منس پادشاه اساطیری بنیانگذاری شد. وحدت مصر علیا و مصر سفلی را به منس نسبت می دهند.فراعنه از این پس تاجی به نام پشنت را بر سر می گذاشتند که نشانه وحدت مصر علیا و مصرسفلی بود.فراعنه این سلسله های نخستین در منطقه آبیدوس در مصر علیا مدفون شده اند.دوره سلسله های قدیم از ۲۶۳۵ تا ۲۱۴۰ سال قبل از میلاد که با تاسیس سلسله سوم فراعنه آغازشد.جوزر شناخته شده ترین فرعون این سلسله است که ممفیس را به عنوان پایتخت انتخاب کرد.

معمار و پزشک وی ایم هوتپ نخستین هرم زاویه دار را در منطقه سقاره ساخت .سلسله چهارم فراعنه برای سلطنت خئوپس ، کفرن و میکرینوس سه فرعون این سلسله شهرت دارد.سه هرم مشهور یا اهرام ثلاثه جیزه در نزدیکی شهر قاهره کنونی در جریان دوران سلطنت آنها بنا گردیدند.مجسمه ابولهول از آثار دوره خئوپس است . مصر در دوران سلسله فراعنه چهارم به استان هایی تقسیم شد و اداره هر یک از این استان ها به یک حاکم سپرده گردید. در دوران این سلسله پرستش خدای تپاه ممفیس جای خود را به پرستش خدای خورشید ره داد.دوران سلسله های فراعنه قدیم با سلسله ششم فراعنه و سلطنت پرآشوب ملکه نیتیکرت به پایان رسید.این ملکه پس از همسرش که قربانی یک توطئه شد ، به تخت سلطنت مصر نشست .براساس افسانه ها ، وی قاتلان همسرش را پس از یک ضیافت باشکوه در نیل غرق کرد.نخستین دوره انتقالی از ۲۱۴۰ تا ۲۰۲۲ سال قبل از میلاد طول کشید.این دوران بسیار پرآشوب بود ، سلسله های متوالی فراعنه یکی پس از دیگری منقرض شده و سلسله جدیدی حکومت را در دست می گرفت .دوره سلسله های فراعنه میانه از ۲۰۲۲ سال قبل از میلاد آغاز شد و در ۱۷۸۴ سال قبل از میلاد خاتمه پذیرفت .در این دوره ، مصر علیا و مصر سفلی وحدت خود را پیرامون پایتخت جدید شهرتبس در مصرعلیا تجدید می کنند.فراعنه بسیاری تحت نام سسوستریس به تخت سلطنت مصرمی نشینند.

فراعنه از این پس تاجی به نام پشنت را بر سر می گذاشتند که نشانه وحدت مصر علیا و مصرسفلی بود.

در معبد قدرتمند کارناک خدای آمون ظهور می کند که پرستش آمون و ره خدای خورشید در هم می آمیزد.تا دوره سلسله فراعنه میانه مصریان به سنگ سیلکس وفادار مانده بودند و سلاح و ابزار خود را با این سنگ می ساختند و در این کار مهارت بسیار داشتند.آنها از فلزات گرانبها و مس برای تزیین استفاده می کردند.در دومین دوره انتقالی که از ۱۷۸۴ تا ۱۵۴۳ سال قبل میلاد به طول انجامید ، هیکسوس ها یکی از اقوام سامی نژاد تحت فشار اقوام هند و اروپایی ازمناطق خود رانده شده و به مصر حمله کردند.هیکسوس ها مصر را اشغال نموده و شهر آواریس واقع در دلتای نیل را پایتخت حکومت خود کردند.معبد دیرالبحری در دره شاهان یادگار دوران سلطنت ملکه هاتشپ سوت است .مصر در هنگام سلطنت برادرزاده وی توتموسیس سوم صاحب بزرگترین قلمروی خود شد.قلمرو مصر تا پادشاهی میتانی در حدود سوریه کنونی گسترش یافت.سپس نوبت به سلطنت فرعون ها آمنوفیس چهارم و آخناتون در حوالی ۱۳۴۸ سال قبل از میلاد می رسد ، اخناتون به همراه همسرش نفرتی تی سلطنت می کرد.اخناتون و نفرتی تی به اتفاق تلاش کردند تا پرستش خدای واحد آتون را در مصر ترویج کنند اما راهبان خدای آمون حرف آخر را می زدند.

دوران سلطنت آنها به تحریک راهبان آمون با آشوب پایان گرفت .فرعون جدید تحت فشار راهبان آمون نام خود را از توتانخاتون به توتانخامون تغییرداد.وی در سن ۱۸ سالگی به طرز مشکوکی درگذشت و فرمانده ارتش مصر هورم هب به عنوان فرعون بر تخت سلطنت مصر علیا و مصر سفلی نشست.

سلسله نوزدهم فراعنه مصر توسط رامسس اول بنا نهاده شد.پس از وی پسرش ستی اول فرعون شد اما شهرت سلسله نوزدهم فراعنه مدیون رامسس دوم پسر ستی اول است که از ۱۲۹۲ تا ۱۲۱۳ سال قبل از میلاد فرعون مصر بود.

رامسس دوم ساختمان ها و معابد بسیاری را از جمله معبد ابوسمبل که در نزدیکی سدکنونی اسوان واقع شده را ساخت این معبد به عنوان یادگار جنگ با اقوام هیتی ساخته شد.به عقیده برخی از مورخان حضرت موسی هم عصر رامسس دوم بوده است.از ۱۰۶۹ تا ۶۶۴ قبل از میلاد سومین دوره انتقالی به وجود آمد.اقوام ناشناسی از راه دریا به مصرحمله کردند و سلسله های تانیس و ساییس را در منطقه دلتای مصر تاسیس نمودند.سپس نوبت به اشغال مصر توسط اقوام حبشی یا کوشیت ها رسید.دوره آغاز زوال سلسله های فراعنه مصر از ۶۶۴ تا ۳۳۲ سال قبل از میلاد به طول انجامید.آشوربنی‌پال پادشاه آشوریان در ۶۶۲ قبل از میلاد مصر را اشغال کرد.پسامتیک اول ، شاهزاده ساییس در منطقه دلتای مصر سلسله فراعنه ساییت بیست و ششمین سلسله فراعنه مصر را تاسیس کرد وآشوریان اشغالگر را از مصر بیرون راند.در سال ۵۲۵ قبل از میلاد کمبوجیه پادشاه هخامنشی مصر را تصرف کرد.

اخناتون و نفرتی تی به اتفاق تلاش کردند تا پرستش خدای واحد آتون را در مصر ترویج کنند اما راهبان خدای آمون حرف آخر را می زدند.

بار دیگر در سال ۳۴۳ قبل از میلاد مصر توسط اردشیر دیگر پادشاه سلسله هخامنشیان پارس اشغال شد.سپس نوبت به اسکندر پادشاه مقدونی رسید که در سال ۳۳۲ قبل از میلاد مصر را تصرف نماید.در پی مرگ اسکندر مقدونی امپراتوری وی به سرعت تجزیه شد.بطلمیوس یکی از سرداران وی که حاکم مصر بود سلسله فراعنه بطالمه مصر را تاسیس کرد و شهر جدیدالاحداث اسکندریه را به عنوان پایتخت تعیین کرد.سلسله فراعنه بطالمه آخرین و سی امین سلسله فراعنه مصر است.آخرین ملکه این سلسله کلئوپاترا هفتم در سال ۳۱ قبل از میلاد با زهر مار خودکشی کرد و با مرگ وی تاریخ طولانی سلسله های فراعنه مصر خاتمه یافت و مصر نیز به یک ایالت رومی تبدیل شد.