پادشاهان ساسانیان،شاپور یکم

شاپور یکم  شاهنشاه ایران و انیران، دومین شاهنشاه ساسانی و فرزند اردشیر بابکان است. از ۲۴۱ تا سال ۲۷۱ میلادی، به عنوان شاهنشاه ایران سلطنت کرد.

در سکه‌های اردشیر، تصویر شاپور، به عنوان نایب‌السلطنه، درج شده‌است. وی از شاهان بزرگ ساسانی محسوب می‌شود. او بیشاپور کازرون را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرد.

آغاز پادشاهی

پادشاهی شاپور در واقع از اواخر پادشاهی پدرش آغاز شد چرا که اردشیر پس از فتح هترا سلطنت را به پسر واگذاشت و خود کناره گرفت. شاپور حدود سال ۲۰۰ میلادی به دنیا آمده بود و هنگام آغاز پادشاهی حدود چهل سال داشت. البته در آغاز با آنکه عنوان شاهنشاه داشت ولی به احترام پدر تاجگذاری نکرد و پس از درگذشت پدر این تشریفات را انجام داد. سقوط شهر هترا طبق روایت های شرقی به دلیل رعنایی شاپور و هوسبازی دختر حاکم شهر صورت پذیرفت. شاپور پدرش را در جنگها همراهی می کرد و بدین گونه برای نبرد تجربه می اندوخت و به راستی این کار موفقیت های آینده او را در برابر رومیان تضمین کرد.
جنگ اول با روم و سرکوب شورشهای داخلی

در سال ۲۴۳ گوردیانوس امپراتور روم به میان رودان حمله کرد اما در ناحیه ای به نام میسیک در کنار رود فرات از شاپور شکست خورد و به دست وی کشته شد بعد ها شاپور شهری به نام پیروزشاپور در آنجا بنا کرد.در سال ۲۴۴ فیلیپ عرب یا مارکوس یولیوس فیلیپوس مجبور به بستن پیمانی با ایران شدکه بر اساس آن ارمنستان به ایران واگذار شد و مقدار کلانی سکه زر به عنوان غرامت بالغ بر پانصد هزار دینار به ایران پرداخت شد.

در فاصله چند سالی که روم با مشکلات داخلی خود درگیر بود شاپور فرصت یافت سامانی به اوضاع داخلی بدهد. طبق نوشته تاریخ اربل”شاپور با خوارزمیان و مادیهای کوهستانی جنگید و آنها را در جنگی شدید مغلوب ساخت از آنجا به سرکوبی گیلها و دیلمیان و اهالی گرگان که در کوهستانهای دور دست ساحل دریای خزر مسکن داشتند تاخت.” به موجب مندرجات کتاب پهلوی شهرستانهای ایرانشهر، بخش پانزدهم، شاپور هم چنین در خراسان یک پادشاه تورانی، پهلیزک نام را مغلوب کرد و کشت و در محلی که جنگ رخ داده بود شهر مستحکم نیو شاپور(نیشابور) را بنا کرد. در کعبه زرتشت اشارت هست بر اینکه شاپور سرزمین ارمنیان، گرجیان، آلبانیان را با مردان سپاه خویش درنوردید. اردشیر به لقب شاهنشاه ایران قناعت کرده بود ولی شاپور پس از این فتوحات در کتیبه ها لقب مجللتر “شاهنشاه ایران و انیران” را برگزید.

جنگ دوم با روم

این جنگ، از ۲۵۸ تا سال ۲۴۴ میلادی بطول انجامید. مسئلهٔ ارمنستان شاپور را دوباره با روم، درگیر کرد چرا که روم با وجود تعهد در عدم مداخله، نمی توانست با خونسردی شاهد الحاق این سرزمین به قلمرو حریف دیرینهٔ خویش باشد. خسرو بزرگ پادشاه ارمنستان که در ماجرای گوردیانوس بر ضد ایران با روم همکاری کرده بود، بر اثر یک توطئه داخلی که ظاهراً شاپور هم در آن دستی نامرئی داشت، کشته شد. بعد از وی شاهزادگان و بزرگان ارمنستان خود را فرمانبردار شاپور خواندند و شاپور پسر خویش هرمز اردشیر را به نام ارمن شاه، فرمانروای ارمنستان کرد اما اقدام رومیان، در پناه دادن به تیرداد، پسر خردسال خسرو، مایهٔ ناخرسندی شاپور شد و امپراتور روم گالوس نیز از پرداخت باقیماندهٔ غرامت یا در واقع باجی که فیلیپ، آن را تعهد کرده بود، نیز خودداری کرد، بنابراین بهانه ای به دست شاپور افتاد تا به روم حمله کند و در باربالیسوس حدود میانه فرات شصت هزار نفر از سپاهیان رومی را نابود کرد و حدود ۳۷ شهر رومی در سوریه و کاپدوکیه(ارمنستان روم) در طی این جنگها تسخیر یا غارت شدند.