کوروش کوچک و رابطه با اسپارت

کوروش کوچک‏

هیچیک از جنگهاى آسیا باندازه لشکرکشى کوروش کوچک محل توجه واقع نشده و علت عمده آن هم هنرنمائى‏هاى قشون یونانى بود که در تحت اختیار آن شاهزاده و فرمان کزنفون خدمت میکرد، لیکن مردانگى و کفایت و کاردانى آن حادثه‏جوى بزرگ که با بیهنرى و تن‏پرورى سلاطین آنوقت ایران ضدیت تامه ظاهر میسازد خیلى محل نظر است و اثر آن براى خواننده تاریخ بمنزله نسیم خنکى است که بمسافرى در منطقه حاره بوزد.

کوروش کوچک پسر دویم داریوش بود، چه پسر اول ارساسس (ارشک) نام داشت که بعدها بنام ارتاکسرک‏سس دویم (اردشیر دوم) بسلطنت رسید. تولد ارشک در زمانى واقع شده که پدرش والى هیرکانیا بود و هنگامیکه کوروش بدنیا آمد پدر بر تخت سلطنت جا داشت. بعلاوه کوروش محبوب مادرش بود و بواسطه نفوذ او نایب السلطنه آسیاى صغیر شده داراى اختیارات تامه بود و تقریبا مستقل محسوب میشد و معلوم بود که در ایام غیبت او از دربار، مادرش براى رسیدن او بسلطنت کار خواهد کرد.

روابط کوروش با اسپارت‏

این فرمانفرماى جوان از بدو امر مصمم بود که موقع خود را مستحکم سازد و مزایاى مهمه سپاهیان یونانى را درک کرده عازم بود بر اینکه از موقع خود استفاده نموده لشکر جرارى جمع آورى و مرتب کند. پس از آنکه اوضاع را بخوبى تحت مطالعه آورد بر این عقیده شد که اتحاد با اسپارت براى مقاصد او مفیدتر تواند بود تا با دولت بحرى مانند آتن. بنابراین با اسپارتیان بناى خصوصیت را گذاشت و برئیس زیرک ایشان موسوم به لیزاندر «۱» مدد مالى رسانید چنانکه قادر بر غلبه در جنگ مهم اگوس‏  پوتامى در سال ۴۰۵ قبل از میلاد گردید.

تیسافرن که موقعش ضعیف شده و دانسته بود که کوروش در صدد طغیان است شاهنشاه را بموقع از این قضیه آگاه کرد و بنابراین آن جوان جاه‏طلب بشوش احضار شد که رفتار خویش را معلوم سازد، لیکن چون بشوش رسید پدرش در سال ۴۰۴ قبل از میلاد درگذشت.