تصاویری از مهرهای دوران هخامنشی

مهرهای دوران هخامنشی

پیش از آنکه انسان در عصر پیش از تاریخ به اختراع خط نایل گردد، بعلت وضع نامشخص اقتصادی و سیاسی درصدد برآمد تا وسیله ای بسازد که بدان وسیله مالکیت خود را بر اشیاء خود مشخص نماید.

در پی این به ساختن مهر پرداخت و برای ساختن آن از مواد مختلفی مثل سنگ مرمر، عاج، طلا، نقره، مس و غیره استفاده کرد.

با بکار بردن نقوشی مثل نقوش هندسی، حیوانی، گیاهی، انسانی عناصر طبیعی بعنوان سمیل خدایان و یا خود خدایان به شکل انسان بوجود آمد.

نقوش بر روی این مهرها بصورت منفی کنده شد و پس از زدن آن بر روی مواد دیگر مثل گل، گچ، کاغذ و غیره بصورت مثبت ظاهر می گردد. نقوش حک شده بر سطح مهرها علاوه بر جنبه های هنری مدارک مهمی بر وجود صنایع و حرفه ها و فعالیت های مختلف در دوران باستان بوده و پیدایش مهرها، مرحله تازه ای را در ارتباطات تجارتی بوجود آورد. مهرکردن انواع کالاها، ظروف، کوزه ها خمره ها علاوه بر اثبات عمل تملک ، به مفهوم امضاء صاحب کالا به شمار آمده است.

قدیمیترین مهرها از هزاره چهارم ق.م. و ازجنس گل پخته، سنگ گچ، سنگ مرمر، سنگ صابون و سنگ آهن ساخته شده است. شکل مهرهای اولیه دگمه ای شکل، استامپی یا به شکل حیوان خوابیده بوده نقش مسطح مهر کنده شده است. نقوش آنها از خطوط ساده هندسی، حشرات، صورت، خورشید، انسان وحیوان تشکیل یافته است.

این مهرها اکثر از شوش ، تپه سیلک کاشان، تپه حصار دامغان و تپه گیان بدست آمده است. در انواع دیگر مهرها بشکل لوله ای استوانه ای شکل سلیندر می باشند.

از آنجائیکه مهرها مسطح دارای فضای کافی جهت نشان دادن صحنه های مختلفی که ترکیبی از نقوش فوق بودند نداشتند، مهر استوانه ای بوجود آمد که این نقص را بر طرف می کرد و با چرخاندن آن بر روی مواد مذکور نقش مثبت را برطرف می کرد و با چرخاندن آن بر روی مواد مذکور نقش مثبت آن را ظاهر می کردند. جنس این سیلندر ها از انواع سنگهای تزئینی مانند عقیق به رنگهای مختلف سنگ لاجورد، سنگ یشم ، سنگ مرمر سیاه و سفید می باشد.

نقوش بکار برده شده بر روی مهرها در طی قرون متمادی از هزاره چهارم ق.م. تا اواسط هزاره اول و شروع پادشاهی هخامنشی، رسوم و آداب مردم آن دوره را مشخص می سازد و نقوش مهرها در واقع بیانگر اوضاع اجتماعی و سیاسی مردمان آن دوره بوده است.

در سمت چپ شکلهای ۱ تا ۴، برگرفته از کتاب Forgotton Empire ، مهرهای استوانه ای که نقش سمت راست حاصل آنهاست نشان داده شده است.

 مهرهای استوانه

شکل ۱.محل نگهداری موزه بریتانیا (‌British Museum)، شماره ANE 89132، ارتفاع : ۳.۷ س.م.، قطر : ۱.۷ س.م.

توضیح: شاه شخصی است که ایستاده و تیر را به سوی شیر نشانه رفته. دو اسب بر شیر افتاده می تازند. این صحنه با دو درخت خرما از متنی که به سه زبان پارسی باستان، عیلامی و بابلی نگاشته شده، جدا شده است. ترجمه متن اینگونه است: من داریوش هستم شاه. (البته تنها در متن بابلی واژه بزرگ هم اضافه شده : من داریوش هستم شاه بزرگ). این مهر در مصر پیدا شده است.

 محل نگهداری موزه بریتانیا

شکل ۲.محل نگهداری موزه بریتانیا (‌British Museum)، شماره ANE 89333، ارتفاع : ۳.۳ س.م.، قطر : ۱.۷۵ س.م.

توضیح: دو سرباز روبروی یکدیگر. سرباز سمت چپ با لباس مادی نیزه ای را به سوی سرباز یونانی که کلاهخود پوشیده نشانه رفته است.

 

شکل ۳.محل نگهداری موزه بریتانیا (‌British Museum)، شماره ANE 89781، ارتفاع : ۳.۱ س.م.، ۲ در ۱.۴۵ س.م.

توضیح: فردی با تاج و لباس پارسی و کفشی با سه بند در حالیکه شمشیری کوتاه در دست دارد در حال نبرد با هیولایی تاجدار است. در سمت راست درخت نخل و بزی به چشم میخورد.

 

شکل ۴.محل نگهداری موزه بریتانیا (‌British Museum)، شماره ANE 89009، ارتفاع : ۳.۵ س.م.، قطر : ۱.۴ س.م.

توضیح: سوارکار نیزه ای را به سوی شیری نشانه رفته است. متن نوشته شده روی مهر به عیلامی: آیناکا پسر فرایتیش.

 سوارکار نیزه ای

توضیح (به نقل از کتاب Women in Ancient Persia): زنی در سمت چپ بر روی تختی نشسته و پاهاش رو بر روی یک چهار پایه قرار داده. این زن که تاجی بر سر، لباس پارسی به تن و پوششی نیز بر سر دارد، در دست راستش گلی رو گرفته. زن دیگری در مقابل این شخص با پرنده ای در دست ایستاده است. زن سومی هم که تاج به سر دارد در سمت راست قرار گرفته است.

از دیدگاه نوع شناسی نقشهای مهرهای بررسی شده در جلد ۱ کتاب سه جلدی Seals on the Persepolis Fortification Tablets نوشته Mark Garrison , Margaret Cool Root به دسته های زیر تقسیم میشود:

۱-نقشهایی که در آن قهرمان، دو جاندار (حیوان یا موجود افسانه ای) را کنترل می کند. (غالبا این دو جاندار به صورت متقارن در دو سوی قهرمان قرار دارند)

۲-نقشهایی که در آن قهرمان مشغول نبرد با، یا ترساندن جانداری است.

۳-نقشهایی که ترکیبی از کنترل و نبرد است.

۴- نقشهای دیگر: مثلا قهرمان نشسته یا جانداری را بر روی سر خود حمل می کند.

اگر لوح را به صورت یک مکعب مستطیل فرض کنیم در سطح وسیع آن متن نوشته شده و در ضلع دیگری مهر زده شده است. مثل شکل زیر:

 

http://www.vatanfa.com/?s=تصاویری-از-مهرهای-دوران-هخامنشی
لوده گفته:

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
loveeeeeeeeeeeeeeeee
youuuuuuuuuuuuuuuuu

mozhgan گفته:

akshay bishyari bogozarid

mozhgan گفته:

doseton daram

به صدا گفته:

خیلی ممنون